Ձեր վստահելի աղբյուրը

Քիչ հարցազրույց կգտնենք, որ եզրափակող նախաբան ունենա: Հարցերից, որ վերաբերում են Հայաստան-ԵՄ համաձայնագրին՝ պարզելու թե ինչպես է այն ներկայանում ՌԴ աչքերով, Կոնստանտին Զատուլինը նեղսրտում է՝ ինչու եք հարցնում ինձ: Իսկ ում հարցնենք, որ լինի քաղաքակիրթ ու հստակ, ոչ թե NTV –ի հաղորդման նման խանդաշատ, չարախինդ ու գնահատող, ինչը իհարկե զարմացնում է: Ինչ գործ ունի ռուսական լրատվամիջոցը, որ պիտի որ իր հասարակության շունը, թե հայելին լիներ, արտահայտում կարծիք ԵՄ-ի հետ Հայաստանի համաձայնագրի մասին, թե՝ դրանով Հայաստանը դավաճանում է իր ընկերոջը՝ Ռուսաստանին (մեղմ վերապատմած), համեմատություն իր ոխերիմ բարեկամի՝ Ուկրաինայի հետ, Մայդանի հիշեցում, թե շանտաժ...:  

Ընդ որում նկատենք, որ Ռուսաստանը չի պատերազմում Եվրոպայի հետ ու Հայաստանն էլ զենք չի վաճառում Եվրոպային, ինչպես ասենք՝ Ռուսաստանը Ադրբեջանին: Եթե Ադրբեջանին զենք վաճառելը Ռուսաստանը գնահատում է «ընդամենը բիզնես», ապա ինչպես կարող է չտեսնել, որ տնտեսական միության մեջ լինելը «ևս» բիզնես է. Ու միակ զենքը, որ կարող է Եվրոպայից այս համաձայնագրով հասնեն Հայաստան, Zolingen խոհանոցային դանակները թերևս լինեն:

Ու քանի որ պարոն Զատուլինը պատասխանելով հարցերին զգուշացավ, թե՝ հայկական լրատվամիջոցները իր խոսքերը կտրում են ենթատեքստից, մենք դրանք հատուկ ուշադրությամբ ենք գրել և խնդրում ենք՝ դուք էլ լավ հասկացեք, թե ինչ է ասում ՌԴ դումայի ներկայացուցիչը:

Ա. Ոսկանյան

Հարցազրույցը՝ ստորև,  Անուշ Թորոսյանի

Հայաստան-ԵՄ համաձայնագիրն, ըստ փորձագետների, կարող է հնարավորությունների դաշտ բացել ոչ միայն Հայաստանի, այլև՝ գործընկեր երկրների համար: Հակասու՞մ է արդյոք այս համաձայնագիրը ՀՀ ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի շահերին, ի՞նչ կարող է քաղել համաձայնագրից Ռուսաստանը, այս և մի շարք այլ հարցերի շուրջ Panorama.am-ը զրուցեց ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի տնօրեն, ԱՊՀ-ի և եվրասիական ինտեգրացիայի հարցերով ՌԴ Պետդումայի մշտական հանձնաժողովի առաջին տեղակալ («Եդինայա Ռոսիա» կուսակցություն) Կոնստանտին Զատուլինի հետ:

- Հայաստանը նոյեմբերի 24-ին ԵՄ հետ համաձայնագիր ստորագրեց: Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ կտա այս համագործակցությունը Հայաստանին:

- Հայաստանն ինքը պետք է պատասխանի այդ հարցին: Մենք, ինչպես գիտեք, նման պայմանագիր չենք ստորագրել, չենք էլ պատրաստվում ստորագրել, ավելին՝ մեզ ոչ ոք չի էլ հրավիրում ստորագրելու: Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ես կարծում եմ՝ Դուք այդ հարցը պետք է ուղղեք նրանց, ովքեր ստորագրել են այդ փաստաթուղթը, ովքեր պաշտոնական տեսակետ են արտահայտում, այդ հարցն ինձ ինչու՞ եք ուղղում: Ես Հայաստանի ներկայացուցիչ չեմ: Իմ տեսակետը մի մարդու տեսակետ է, որ ոչ մի կերպ կապ չունի այս ստորագրման հետ:

- Այս համաձայնագիրը որքանո՞վ է հակասում Ռուսաստանի շահերին: Եվ ընդհանրապես, հակասու՞մ է արդյոք:

- Այսպես ասեմ՝ իհարկե, Ռուսաստանում ոչ մի տոնակատարություն չեն կազմակերպում այս ստորագրման առիթով, իսկ ինչ վերաբերում է Հայաստանի պարտավորություններին՝ Եվրասիական տնտեսական միության հետ պայմանագրերի համաձայն, ապա մենք հուսով ենք, որ այդ պարտավորությունները կպահպանվեն: Հակասու՞մ են արդյոք այդ պարտավորությունները միմյանց, այդ հարցին նախ պետք է պատասխանի ինքը՝ Հայաստանը: Եթե նա կարծում է, որ չեն հակասում, մենք այս առումով ոչ մի առարկություն չունենք, իսկ եթե հակասում է՝ դա արդեն ուրիշ հարց է: Հարց է նաև, թե ինչպես կլրացվի այդ համաձայնագիրը, չէ՞ որ դրանում շատ բան շրջանակային է, այսինքն՝ դեկլարատիվ: Մենք Հայաստանից չենք պահանջում, որ նա խզի իր հարաբերություններն այլ՝ Եվրասիական միության անդամ և ուրիշ երկրների հետ, դա անհնար է: Բայց հասկանում ենք Հայաստանի վիճակը, որ հետաքրքրված է նրանով, որ աշխարհում դաշնակիցներ ունենա, զարգացնի հարաբերությունները ԱՄՆ-ի, Արևմտյան Եվրոպայի հետ և այլն: Իսկ ընդհանրապես, մնացած հարցերում մենք դատելու ենք կոնկրետ առիթներով, հիմա դեռ այդպիսիք չկան:

- Ասում են՝ Հայաստանը կարող է կամուրջ դառնալ Ռուսաստանի ու Արևմուտքի միջև: Ինչպիսի՞ հնարավորություններ է բացում այս համաձայնագիրը Ռուսաստանի համար:

- Դե իրականում՝ ես չեմ կարծում, որ դա կարելի է այդպես ձևակերպել: Ուզում եմ ընդգծել, որ Հայաստանն ինձ համար, ինչ խոսք, հարգանքի արժանի երկիր է, բայց երբ մարդիկ նման բաներ են բարձրաձայնում՝ Արևմուտքի ու Ռուսաստանի միջև կամուրջ լինելու մասին, ի՞նչ հիմքով են դա անում: Նրանք պատկերացնու՞մ են գոնե այդ կամուրջի լայնությունը, որը այս դեպքում նետված կլինի Հայաստանով դեպի Արևմուտք: Ակնհայտ է, որ այդ կամուրջի լայնությունը բավարար չի լինի, որովհետև Հայաստանի հնարավորությունները սահմանափակ են: Ահա և վերջ: Ես կարծում եմ՝ աշխարհում հայկական Սփյուռքը, որպես կանոն, բարեկամաբար է վերաբերվում Ռուսաստանին: Նշեմ՝ որպես կանոն, թեև իհարկե, կարող են լինել բացառություններ: Ի վերջո, չմոռանանք, որ Մայդանում՝ այդ հեղաշրջման ժամանակ, առաջին զոհը հայ էր՝ Լեռնային Ղարաբաղից, Դուք դա լավ գիտեք: Հայերը, ինչպես և բոլոր մարդիկ, տարբեր են, նրանք կարող են լինել տարբեր կողմերում, դա էլ է հասկանալի: Բայց որպես կանոն, հայկական գաղթօջախները՝ երրորդ երկրներում, ես դա լավ գիտեմ, հիմնականում Ռուսաստանի հետ հարաբերություններն են պահպանում, արտահայտում են իրենց նվիրվածությունը, նշում են տոները Ռուսաստանի դեսպանատան հետ, այնպես որ մենք այդ ամենը գնահատում ենք, հասկանում ենք, բայց արդյո՞ք սա նշանակում է, որ Հայաստանը կարող է լինել ինչ-որ կամուրջ, ես կարծում եմ՝ մենք Արևմուտքի հետ նորմալ հարաբերությունների կարիք ունենք, բայց ոչ՝ ամեն գնով: Խնդիրն ամենևին էլ միջնորդների հարցում չէ:

- Հայկական փորձագիտական շրջանակներում կա տեսակետ, որ Ռուսաստանը համաձայնել է Հայաստան-ԵՄ համաձայնագրի ստորագրմանը, քանի որ «մեկ այլ տեղում այլ բան» է ստացել: Համամի՞տ եք այս մտքի հետ: Եթե այո, ապա ի՞նչ է ստացել Ռուսաստանը՝ դրա դիմաց:

- Ես չեմ լսել որևէ քննարկման մասին Հայաստանի ու Ռուսաստանի միջև՝ Արևելյան գործընկերությանը միանալու հայկական որոշման վերաբերյալ: Ես նման ոչինչ չեմ լսել, այդ պատճառով՝ գուցե եղել են ինչ-ինչ պայմանավորվածություններ, ես դրանց մասին ոչինչ չեմ լսել, ինձ ոչինչ հայտնի չէ, բայց ընդհանրապես՝ պետք է ասել, որ Ռուսաստանը Հայաստանին վերաբերվում է իբրև անկախ երկրի: Եվ եթե Հայաստանի ինչ-ինչ կապեր չեն վնասում ռուս-հայկական հարաբերություններին, չեն վնասում մեր ընդհանուր պարտավորություններին՝ այն միությունների շրջանակում, որոնց մենք անդամակցում ենք՝ ՀԱՊԿ, ԵՏՄ, ապա մենք որևէ վետոյի իրավունք չունենք Հայաստանի՝ այլ երկրների հետ հարաբերությունների զարգացման դեպքում: Նույն կերպ էլ հուսով ենք, որ Հայաստանը որևէ վետոյի իրավունք չունի, երբ խոսքը Ռուսաստանի մասին է: Մենք իհարկե, պետք է հաշվի առնենք համատեքստը և մնացածը, բայց Ռուսաստանը ինչ-որ բան է ստացել, դա մի քիչ նման է գաղտնի արևելյան «բազար»-ի, ոչ թե՝ քաղաքականության, հասկանու՞մ եք, Ռուսաստանը ոչինչ չի ստացել այն բանի դիմաց, որ Հայաստանը ինչ-որ բան ինչ-որ տեղ ստորագրել է: Ես ձեզ պատասխան հարց կտամ, Հայաստանը գուցե ինչ-որ բան ստացել է այն բանի համար, որ Ռուսաստանը վերջին շրջանում ինտենսիվորեն զարգացնում է իր հարաբերությունները Թուրքիայի հետ: Նույն կերպ, այդ հարցերի ոգով կարելի է նման հարց տալ: Ես գիտեմ, որ Հայաստանը դրա համար ոչինչ չի ստացել: Ես Հայաստանից ոչ մի դժգոհություն չեմ լսել՝ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները զարգացնելու Ռուսաստանի իրավունքի դեմ: Ես նույն կերպ մտածում եմ, որ Ռուսաստանն իրավասու չէ որևէ բան պահանջել Հայաստանի՝ Եվրոպական միության կամ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունների զարգացման իրավունքի դիմաց: Կրկնում եմ՝ հարցը միայն պայմանագրային պարտավորությունների պահպանման մեջ է, եթե դրանք պահպանվում են, ապա Հայաստանի դեմ ոչինչ, որևէ առարկություն չունենք:

- Արդարացվա՞ծ է արդյոք տեսակետը, որ Մոսկվան կորցնում է իր դերը Հարավային Կովկասում: Կարելի՞ է արդյոք համաձայնագրի ստորագրումն այդ կերպ մեկնաբանել:

- Այսինքն՝ Դուք ուզում եք ասել, որ մի իրավիճակում, երբ Ռուսաստանն այսօր հարևան՝ մերձավորարևելյան տարածաշրջանում ներգրավված է շատ լուրջ գործերի մեջ, նա այսօր հանդիսանում է Աստանյան գործընթացի նախաձեռնողներից մեկը, նա այսօր տարածաշրջանային անվտանգության հարցերն է քննարկում տարածաշրջանային երկու խոշոր խաղացողների՝ Թուրքիայի ու Իրանի հետ, և այդ պահին Հայաստանի հետ ասոցացման, ազատ առևտրի գոտու համաձայնագրի ստորագրումը ԵՄ հետ նշանակում է Ռուսաստանի՝ Հարավային Կովկասում ազդեցության կորուստի նշա՞ն է: Ես կարծում եմ՝ այլ երկրներ պիտի անհանգստանան իրենց ազդեցության մասին այս պարագայում՝ այս տարածաշրջանում: Ես կարծում եմ՝ Ռուսաստանը ինչ հարաբերություն որ ունեցել է, նույնն էլ ունի: Այն ամենը, ինչ այս պարագայում վերլուծության կարիք ունի, և անգամ ոչ թե դեկլարացիայի, այլ կիրառելիության տեսակետից, այն է, թե Հայաստանի մի պարտավորությունները որքանով չեն հակասում մյուսին: Եթե նման վերլուծություն արել են, իսկ ես հուսով եմ, որ ստորագրումից առաջ նման վերլուծություն արել են, ապա նախապատվության հարցը ակնհայտ է, պարզ, եթե այդ պարտավորությունները խախտվում են, ապա Հայաստանն ընտրություն է կատարում ոչ Եվրասիական միության օգտին: Եթե դրանք չեն խախտվում, ապա կրկնում եմ, առարկություններ չկան: 

- Վերջին օրերին Ռուսաստանում հնչում են մեղմ ասած ոչ դրական գնահատականներ ու կարծիքներ՝ Հայաստանի մասին: Սա կապվա՞ծ է ԵՄ- Հայաստան համաձայնագրի ստորագրման հետ:

- Դե գիտեք ինչ, կներեք, Հայաստանում ցանկապատների տակ քի՞չ բան են խոսում: Կամ էլի ինչ-որ տեղ: Ձեր խորհրդարանում խմբակցություններից մեկի պնդմամբ լսումներ են անցկացվում՝ ԵՏՄ-ից դուրս գալու վերաբերյալ: Բայց մենք սա որպես Հայաստանի պաշտոնական դիրքորոշում չենք ընդունում: Կարող են ինչ-որ խոսակցություններ լինել նաև թոք-շոուների ժամանակ, երբ գիտեք, երբեմն անգամ մասնակիցները խոսում են անպարկեշտ ձևով, որովհետև, ցավոք, այդպիսին են ցանկացած թոք-շոուի բարքերը: Բայց այդ հիմքով ասել՝ Ռուսաստանում ասում են… Ռուսաստանում տարբեր անկյուններում ինչ ասես ասում են, Ռուսաստանը ինքը ասու՞մ է դա: Երբ խոսում են Ռուսաստանի անունից՝ դա անում են շատ կոնկրետ մարդիկ: Ոչ մի նման բան Ռուսաստանը չի ասել: Իսկ այն, ինչ Ռուսաստանում են ասում… 150 միլիոն մարդ միաժամանակ շատ տարբեր բաներ են ասում տարբեր առիթներով, ինչպես և Հայաստանում, թեպետ այնտեղ ոչ թե 150, այլ 2 միլիոն են: Բարի եղեք, ասեք՝ ոչ թե՝ Ռուսաստանում, այլ՝ Իվանովն այսինչ ալիքով ասել է այսինչ բանը, ու ես կասեմ՝ ինչ եմ մտածում, իսկ այն, որ այդ ալիքը Ռուսաստանում է, դա նորմալ է: