Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանում աշխատող երեխաների թիվը մեծ է: Panorama.am-ի հետ զրույցում, խոսելով երեխաների աշխատանքային շահագործման մասին, նշեց ՄԻՊ գրասենյակի Երեխաների իրավունքների պաշտպանության բաժնի պետ Էդուարդ Իսրայելյանը: Նա տեղեկացրեց, որ 2016 թ. Ազգային վիճակագրական ծառայության և Աշխատանքի միջազգային կազմակերպության՝ համատեղ արված ուսումնասիրության համաձայն՝ Հայաստանում կա 52 հազար աշխատող երեխա, որից 39 հազարից մի փոքր ավելը առողջության, կյանքի համար վտանգավոր պայմաններում:

«Դա ահռելի մեծ թիվ է: Մենք ինչ խնդիր ունենք Հայաստանում: Նախկինում կար Աշխատանքի պետական տեսչություն, ով նաև զբաղվում էր աշխատող երեխաների խնդիրներով, հետո տեսչությունը դարձավ Առողջապահության պետական տեսչություն: Այն մի ժամանակ ավելի լայն լիազորություններ ուներ աշխատող երեխաների հետ կապված, հետո իրենց կանոնադրությունը խմբագրվեց, փոփոխվեց, և հիմա իրենք ավելի քիչ լիազորություններ ու ռեսուրսներ ունեն, նշանակում է՝ աշխատող երեխաների հետ կապված ոլորտը խիստ բաց, չկարգավորվող վիճակում է»,- ասաց նա:

Իսրայելյանը հայտնեց, որ այս հարցը ՄԻՊ աշխատակազմը բարձրացրել է տարբեր քննարկումների ժամանակ, օրինակ, երբ քննարկվում էր 2017-2021 թթ երեխաների իրավունքների պաշտպանության ազգային ծրագիրը՝ դեռ իբրև նախագիծ, որևէ հոդված, հղում չկար, ՄԻՊ աշխատակազմի պահանջով այնտեղ աշխատող երեխաների հետ կապված մի կետ ավելացավ, որը, սակայն, ըստ ՄԻՊ գրասենյակի ներկայացուցչի խոսքի՝ բավարար չէ:

«Կա նաև Մարդու իրավունքների ռազմավարությունը, որը նույնպես բավարար չէ: Աշխատանքի միջազգային կազմակերպությունը ծրագիր ունի, մեկ ամիս առաջ շնորհանդեսն արեցին, իրենք փորձում են որոշակի օրենսդրական փոփոխություններ, նախաձեռնություններ ունենալ, սակայն կարծում եմ՝ այս հարցին լուրջ պետական մոտեցում պետք է տրվի, որովհետև Հայաստանի նման փոքր երկրի համար սա լուրջ թիվ է:Աշխատելու հետևանքով շատ երեխաներ օրինակ դուրս են մնում կրթությունից: Իրենք ուսումնական շրջանում գնում, աշխատում են, չեն գնում դպրոց: Դա էլ է խնդիր»,- ասաց նա:

Իսրայելյանը նկատեց, որ աշխատող երեխաների ճնշող մեծամասնությունը գյուղատնտեսության ոլորտում է աշխատում, բայց կան նաև սպասարկման ոլորտում, տարբեր բենզալցակայաններում, խանութներում, շինարարություններում աշխատող երեխաներ:

Երեխաները շատ դեպքերում իրենց ընտանիքին են օգնում, դա հասկանալի է, աշխատանքի միջազգային կազմակերպության կանոններով էլ որոշակի տարիքից և որոշակի աշխատանք թույլատրվում է, անգամ խրախուսվում է, որ երեխան անի, բայց դա իր առողջության համար վտանգավոր պայմաններում պետք է չլինի, կրթության հաշվին չլինի, այնինչ՝ ուսումնասիրությունը ցույց էր տվել, որ կրթական դպրոցից շատ դեպքերում դուրս են մնում երեխաները:

Աշխատանքային շահագործման ենթարկվող երեխաներին հայտնաբերելիս ոստիկանությունը փորձում է միջամտել, բայց այստեղ խնդիր կա, որ դա ոստիկանության գործը չէ: Ոստիկանությունը կհայտնաբերի, կտանի տուն, բայց հետո պիտի սոցիալական ծառայություններն աշխատեն երեխայի հետ, ընտանիքի հետ, փորձեն աջակցել, այնինչ սոցիալական ծառայությունների հետ համագործակցությունը քիչ է, նրանք պետք է ավելի ակտիվ լինեն, հայտնաբերեն նման երեխաների:

«Երբեմն կարող է լինել ընտանիք, որտեղից երկու երեխա ընդգրկված լինեն, հիմնականում չասեմ՝ մուրացկանություն են անում, սովորաբար անձեռոցիկներ են վաճառում, զուտ կլասիկ իմաստով որ գնան մուրացկանություն անեն, դեպքերը քիչ են լինում»,- ասաց նա:

Երեխաների աշխատանքային շահագործման դեպքերի թվով Երևանն առաջատար է, սա, ըստ Իսրայելյանի, հասկանալի է. բնակչության մեկ երրորդը Երևանում է, պարզ է, որ Երևանում դեպքերն ավելի շատ կլինեն:

ՄԻՊ աշխատակիցներն ի պաշտոնե իրավասու չեն զբաղվել նման երեխաների հայտնաբերմամբ, սակայն եթե հայտնաբերում են, զանգահարում են ՀՕՖ երեխաների աջակցության կենտրոն: Եթե պարզվում է՝ երեխան մարզից է, ու հնարավոր չէ՝ միանգամից տանել ընտանիք, ՀՕՖ-ում կացարան ունեն, նրանք նաև համագործակցում են Ոստիկանության հետ: Ոստիկանությունից գալիս են, երեխային տանում ՀՕՖ, ապա աշխատանքներ տանում, որ վերադարձնեն ընտանիք: Խնդիրը, սակայն, սրանով չի լուծվում: Իսրայելյանի խոսքով՝ հարցը պետք է պետական հոգածության կենտրոնում լինի: