Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Ծխախոտային արտադրատեսակների օգտագործման բացասական ազդեցության նվազեցման և կանխարգելման մասին» օրենքի նախագծի  շուրջ ստեղծված աղմուկը փաստաթուղթը մշակող խմբի անդամների համար սպասելի էր: Տուգանքների մեծ չափը ոչ թե ծխողների դեմ է ուղղված, այլ բնակչությանը երկրորդային ծխի ազդեցությունից առաջացող բացասական հետևանքներից պաշտպանելու նպատակ ունի:

Այս մասին Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց Առողջապահության ազգային ինստիտուտի ներկայացուցիչ, օրինագծի մշակման աշխատանքային խմբի անդամ Ռոզա Բաբայանը: Նա նշեց, որ տուգանքների չափերը հնարավոր է՝ փոփոխվեն:

«Ակնկալում էինք, որ ակտիվ քննարկումներ կլինեն ու դրանց արդյունքում կներկայացվեն առաջարկություններ, որոնք էլ ավելի կկատարելագործեն նախագիծը: Ինչ վերաբերում է տուգանքների չափերին, ապա պետք է հիշեցնեմ, որ շրջանառվող փաթեթը նախագիծ է, դա դեռ չի նշանակում, որ այսօր կամ վաղը այդ տուգանքների չափերը կիրառվելու են, փաստաթուղթը քննարկման ընթացքում է»,-ասաց ինստիտուտի ներկայացուցիչը:

Նախագիծը մշակելիս աշխատանքային խումբն ուսումնասիրել է մի քանի երկրների փորձը, եկել են եզրակացության, որ մյուս երկրներում էլ արգելված վայրերում ծխելու տուգանքները բարձր են:

«Ընդհանրապես միջազգային փորձը ցույց է տալիս՝ որքան բարձր են տուգանքի չափերը, այնքանով ավելի արդյունավետ է լինում արդյունքի հասնել: Ամեն դեպքում մեր խնդիրը ոչ թե պատժելն է, այլ կանխարգելումը: Տուգանքի չափը նշելիս մենք հաշվի ենք առել իրավախախտման հանրային վտանգավորությունը»,-բացատրեց խմբի անդամը:

Եթե նախագիծն այս տեսքով օրենք դառնա, ապա կարգելվի ծխել բազմաբնակարան շենքների վերելակներում և ընդհանուր օգտագործման տարածքներում, տրանսպորտում, տրանսպորտի կանգառներում, սպասասրահներում, ուղևորների սպասարկման համար նախատեսված տարածքներում, հանրային սննդի օբյեկտներում ՝ այդ թվում ճաշարաններ, ռեստորաններ, սրճարաններ, բարեր, բուֆետներ:

Հիշեցնենք, որ պահանջը խախտելու դեպքում  սահմանված  է տուգանք  նվազագույն աշխատավարձի 250-ապատիկի չափով: Հայաստանում նվազագույն աշխատավարձը հաշվարկվում է 1000 դրամը:

Եթե նույն արարքն կատարի անձը, ով նույն խախտման համար վարչական տույժի է ենթարկվել երեք ամսվա ընթացքում` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` 500 հազար դրամ: Եթե կազմակերպությունը տեսանելի վայրում ծխելու արգելքի մասին  հայտարարություն չի փակցրել, կտուգանվի 100 հազար դրամով: Իսկ այն հիմնարկներում, որտեղ չեն պահպանվում փակ տարածքում ծխելու կանոնները` առաջացնում է տուգանքի նշանակում պաշտոնատար անձանց նկատմամբ 500 հազար դրամի չափով:

Նշենք, որ «Ծխախոտի իրացման, սպառման եվ օգտագործման սահմանափակումների մասին»  գործող օրենքը ևս սահմանափակումներ ու վարչական տույժեր էր սահմանում, սակայն վերահսկողական մեխանիզմների բացակայության պայմաններում օրենքը չէր կիրառվում:
Նույնիսկ երթուղային տաքսիներում փակցրած «Պահանջեք վարորդից, որ չծխի ու չվտանգի ձեր կյանքը» գրության առկայության դեպքում վարորդները մեքենան վարելիս  հանգիստ ծխում են:

«Ենթադրենք, ես մեր շենքի վերելակում ծխեցի,  ո՞վ կարող է ինձ տուգանել կամ ապացուցել, որ ես եմ ծխել»,-հակադարձեցին օրենքի նախագծին ծանոթացած քաղաքացիները:

Ռոզա Բաբայանն ընդունում է, որ գործող օրենքի դրույթները կամ չեն կիրառվում կամ մասամբ են կիրառվում, գործող օրենքի խնդիրներից մեկն էլ այն էր, որ լիազոր մարմիններ մինչ օրս սահմանված չեն:

«Նոր օրենսդրական փաթեթով մենք Վարչական իրավախախտումների մասին օրենսգրքով լիազոր մարմիններ ենք սահմանել, թե որ իրավախախտման դեպքում որ մարմինը պետք է պատասախանատվության միջոցներ կիրառի: Վերահսկողական մեխանիզմները ենթաօրենսդրական ակտերով պետք է կարգավորվեն»,-մանրամասնեց ինստիտուտի ներկայացուցիչը:

Այս հարցում վերահսկողություն իրականացնող լիազոր մարմիններ են լինելու ՏԻՄ-երը, առողջապահության, տրանսպորտի  նախարարությունները, ոստիկանությունը, տեսչական մարմինները: Այս պահին քննարկվում է հանրային հսկողության իրականացման ձևերը:

«Հեռախոսի կամ ինչ-որ ծրագրի միջոցով ահազանգելն ենք քննարկում:  Խնդիրն այն է, որ իրազեկման արշավի շնորհիվ պետք է հասնենք մի վիճակի, երբ թույլ չտան ծուխը ազդի կողքի մարդու վրա: Հանրային հսկողությունը շատ դեպքերում ավելի արդյունավետ է լինում»,-նշեց զրուցակիցը:

Անդրադառնալով նախագծի ակնկալվող արդյունքին՝ Ռ. Բաբայանը կրկնեց՝ այն ուղղված չէ ծխողների դեմ, պետությունը ցանականում է ձևավորել առողջ շրջակա միջավայր չծխողների, երեխաների, դեռահասների համար:

«Մեր խնդիրն ուղղված է հանրային առողջության պահպանմանը, ոչ թե ծխողների դեմ պայքարին կամ նրանց սահմանափակելուն»,-ընդգծում է նա՝ ավելացնելով, որ օրենսդրական փաթեթը խնդրի լուծման համար համալիր միջոցառումներ է  առաջարկում:ԱՎԾ տվյալներով, Հայաստանում 16 և բարձր տարիքային խմբերում ծխախոտի օգտագործման տարածվածությունը տղամարդկանց  շրջանում կազմում է 50%-ից ավելի, կանանց շրջանում՝ 3-4%:  Վիճակագրական տվյալների համաձայն՝ Հայաստանում 16 տարեկանից բարձր տղամարդկանց կեսից ավելին ծխող է, ինչը բարձր ցուցանիշ է:

Հայաստանում 2016 թ. անցկացրած հարցման մասնակիցների 53.1 տոկոսը նշել են, որ գտնվում են ամենօրյա երկրորդային ծխի ազդեցության ներքո, այսինքն՝ պասիվ ծխողներ են ու ծուխը նրանց վրա բացասական ազդեցություն է թողնում:

Օրենքի նախագծի մաշկմամբ զբաղվող աշխատանքային խումբը ակնկալում է, որ  Ծխելու դեմ պայքարի ռազմավարությամբ նախատեսված միջոցառումների իրականացման ու օրենսդրական բարեփոխումների արդյունքում ծխողների թիվը կնվազի:

«Նախատեսում ենք ծխախոտի  օգտագործման տարածվածությունը նվազեցնել 1.5-2 տոկոսով: Մենք նախատեսում ենք երկրորդային ծխի նվազեցում, որը կնպաստի արյան շրջանառության համակարգի հիվանդությունների, չարորակ նորագոյացությունների, թոքերի խրոնիկ հիվանդությունների, շաքարային դիաբետի հետևանքով մահացությունների կրճատում 5 տոկոսով»,-ներկայացրեց Բաբայանը:

Նախագիծը որպես նպատակ սահմանում է նաև  երկրորդային ծխի և ծխախոտային արտադրատեսակների, ծխախոտի փոխարինիչների օգտագործման հետևանքով առաջացած հիվանդությունների, հաշմանդամության, վաղաժամ մահացության կանխարգելումը:

Նախատեսվում է, որ օրենքն ուժի մեջ կմտնի 2018թ. նոյեմբերի 1-ից։