Ձեր վստահելի աղբյուրը

Պոլսո պատրիարքարանի հոգևոր խորհրդի արտահերթ ժողովի որոշմամբ Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանին Պոլսո Հայոց պատրիարքի փոխանորդի պաշտոնում թողնելը միջամտություն էր հայ համայնքի գործերին: Փետրվարի 12-ին լրագրողների հետ հանդիպմանը արևելագետ Ռուբեն Մելքոնյանը նշեց, որ թուրքական պետությունը հերթական անգամ միջամտեց հայ համայնքի կրոնական գործերին, և դա արեց բացահայտ կերպով:

Սա, ըստ բանախոսի, եկեղեցական ընդունված կարգուկանոնի բացահայտ խախտում է, և մի շարք հարցականներ մինչ այժմ կան, քանի որ հայտնի չէ՝ ընտրություններում Արամ արքեպիսկոպոս Աթեշյանին հաղթած Գարեգին արքեպիսկոպոս Բեկչյանը հրաժարական տվե՞լ է, թե՞ ոչ, գրավոր դիմում եղե՞լ է, փոխանորդին ընտրու՞մ են, թե՞ նշանակում:

«Ես գիտեմ, որ տեղապահին նշանակում են, բայց այս անգամ տեղի է ունեցել ընտրություն: Աթեշյանը և թուրքական իշխանությունները իրենց քայլերով ու հայտարարություններով հայտարարում են, որ մտերիմ են, սա համայնքի կազմակերպման համար կարող ենք դրական քայլ համարել, բայց՝ արդյո՞ք հավատացյալների, համայնքի կարծիքն այստեղ որևէ նշանակություն ունի, թե՞ ոչ: Հայ համայնքը ի վերջո ինչպիսի՞ դիրքորոշում ունի, դա անգամ որպես գործոն չի ներկայացվում»,- ասաց նա:

Մելքոնյանը նշեց՝ խոսքը կրոնական աթոռի մասին է, այստեղ առաջնորդվել «դաբռո»-ներով այնքան էլ ընդունելի չէ: Նա ցավով արձանագրեց՝ այս ամբողջ ընթացքում միշտ շեշտվում էր նահանգապետի, Էրդողանի կարծիքը, բայց ոչ երբեք Մայր Աթոռինը, նաև որոշակի վիրավորական շեշտադրումներ էին անում՝ Բեկչյանին անվանում էին այսպես կոչված տեղապահ, մինչդեռ նրան Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը շնորհավորել էր:

«Դա, ի վերջո, Էրդողանի կամ Թուրքիայի պատրիարքությու՞նն է, թե՞ հայ առաքելական եկեղեցու, և ո՞ր կարծիքը պետք է լինի դոմինանտ: Այս ամենի հետևանքով ամենամեծ հարվածը հասցվում է հայ համայնքին, հավատացյալներին, ովքեր խորը հիասթափություն են ապրում և հեռանում պատրիարքությունից, սա լուրջ հարված է նաև հայկական ինքնությանը, քանի որ պատրիարքությունը այն առանցքն է, որի շուրջ համախմբվում է Թուրքիայի հայությունը»,- ասաց նա:

Արևելագետը խոսեց նաև մի հարցի մասին, որը չի բարձրաձայնվում. Ստամբուլի հայ համայնքից մեծացել է հայերի արտագաղթի թիվը, իհարկե՝ քչերն են գալիս Հայաստան, մեծ մասը գնում են Եվրոպա: Այս ամենն, ըստ բանախոսի, հանգեցնելու է նաև արտագաղթի ալիքի մեծացման:

Մելքոնյանը նշեց, որ շատերի մոտ հիասթափություն կա նաև հոգևորականներից, քանի որ այն նույն հոգևորականները, որ ոգևորությամբ ընտրեցին Բեկչյանին, մի քանի օր առաջ պարտադրանքով ընտրեցին Աթեշյանին: Արևելագետի խոսքով՝ թուրքահայ համայնքը ընդհանրապես հայտնի է իր ոչ համարձակ պահվածքով. այդ մթնոլորտը ձևավորվել է դարերի ընթացքում, այսօր կային այդ համարձակության սաղմերը, սակայն միտումնավոր փորձ է արվում դրանք ոչնչացնելու, ասում են՝ Բեկչյանը ոչ իրատեսական գործիչ է, Փայլանը՝ ռոմանտիկ, բոլոր նրանք, ովքեր թուրքական գծից շեղվող հայտարարություններ են անում, համարվում են Դոն Կիխոտներ:

«Այս ամենը արվում է «Ժամանակ» օրաթերթի միջոցով, որի խմբագիրն ուղղակի ողջունում է այս որոշումը, համարում պատմական իրադարձություն, կոչ անում լռել, համախմբել: Այդ թերթն անգամ երիտթուրքերի ժամանակ համախմբման կոչ էր անում, հիմա հնազանդության կոչեր է հնչեցնում»,- ասաց նա:

Ապագայի կանխատեսումներն անելով՝ Մելքոնյանը նշեց, որ հայ համայնքի ակտիվ հատվածը անպայման շարունակելու է պայքարը, բայց անհամեմատ ավելի վատ մեկնարկային պայմաններում. կարող են լինել նաև առանձին անհնազանդության դրսևորումներ, եկեղեցուց հեռացման դրսևորումներ: Բանախոսն ասաց, որ իրեն հասած որոշ տվյալներով՝ երեկ արդեն եղել է մի դեպք, երբ հավատացյալներից մեկը դժգոհություն է հայտնել, նրան տարել են ոստիկանություն՝ պատարագը խախտելու համար:

«Շատ է խոսվում, որ սա Թուրքիան է, այստեղ պետք է զուսպ լինել: Իհարկե սա, հատկապես թուրքագետների համար, շատ հասկանալի է, ընկալելի, բայց մենք ունենք նախադեպեր՝ նախորդ պատրիարքները գտել են բանաձևեր՝ ըմբռնելի սահմաններում հայտարարություններ ու քայլեր անելու: Բացի այդ, մեր ժամանակներն ավելի շատ կարիք ունեն ըմբոստ, մի փոքր տարբերվող հոգևորականների՝ Ստամբուլի Հունաց պատրիարքի, Հռոմի պապի պես»,- ասաց նա:

Մելքոնյանը իր խոսքն ուղղեց Արամ սրբազանին, հորդորեց, որ մի փոքր կարևորություն տա այն համայնքին, որին ծառայելուն է կոչված, ոչ միայն ուշադրություն դարձնի իր հանդեպ Էրդողանի տածած սիրուն, այլև ականջալուր լինի աշխարհասփյուռ հայության կոչերին:

Հարցին՝ արդյո՞ք Մայր Աթոռը որևէ կերպ պիտի արձագանքի այս պարագայում, Մելքոնյանը նշեց, որ իրավական, եկեղեցական օրեքների խախտումների այս թնջուկը պետք է հստակ գնահատականի արժանանա Էջմիածնի կողմից:

«Համանախագահների ոճի հայտարարություններն այնքան էլ ճիշտ չեն լինի. հապաղելու պատճառով ունեցանք այն, ինչ ունեցանք, չպաշտպանեցինք, մենակ թողեցինք Բեկչյանին՝ այդ ազնիվ հոգևորականին: Մայր Աթոռի հայտարարությունը կլինի այնսթափեցնող հանգամանքը, որ մեծ ազդեցություն կունենա հետագա զարգացումների վրա»,- ասաց նա: