Ձեր վստահելի աղբյուրը

2008 թ. մարտի 1-ի ողբերգական իրադարձություններից 10 տարի անց Ազգային ժողովում «Ելք» խմբակցության առաջարկով լիագումար նիստի օրակարգ մտավ «Մարտի 1-2-ի իրադարձությունների» վերաբերյալ հայտարարության նախագիծը: Մարտի 1-ին լրագրողների հետ հանդիպմանը, արձագանքելով այս հայտարարությանը, «Մարտի 1» հասարակական կազմակերպության համակարգող Առաքել Սեմիրջյանը նշեց. «Եթե որևէ հարց չի բացահայտվում, ապա դա շոուի մաս է»:

Սեմիրջյանը ասաց, որ պատրաստ է մասնակից դառնալ շոուին՝  «որ մարդիկ չմոռանան մարտի 1-ը». «Շատ վատ բան եմ ասում, բայց գիտակցելով, որ դա արվում է՝ սլաքներ ցրելու համար, ես գնացել եմ դրան, գնացել եմ՝ հասկանալով, որ այլ քաղաքական պրոցես չկա, և շոուին ողջամիտ տեսք տալու ու լրջացնելու միակ տարբերակը մասնակցությունն է: Ես ամեն ինչ անելու եմ, որ շոուն իրականություն դառնա»:

Սեմիրջյանն ընդգծեց, որ հայտարարության՝ նիստի օրակարգում ներառելը պետք չէ այդքան կարևորել. օրական մի քանի հարյուր այդպիսի հայտարարություն կարելի է տալ: Խնդիրն, ըստ բանախոսի, այն է, որ «մարտի 1-ի հարցը ամեն վայրկյան տաք պահվի»:

Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի նախագահ Արթուր Սաքունցը նշեց, որ հանրային լսումների ժամանակ և դրանից հետո տարբեր մեկնաբանություններում, երբ անդրադարձ եղավ պետական ահաբեկչության փաստով քրեական գործին, իրենք մի բան արձանագրեցին՝ այն քրգործը, որ հարուցված էր, և որի շրջանակներում են փորձում քննություն իրականացնել՝ «չի համապատասխանում գործողության որակմանը»:

«Ոչ թե զանգվածային անկարգությունների գծով պետք է քննությունը տարվեր, այլ իշխանության մարմինների կողմից զանգվածային կազմակերպված բռնությունների, ապօրինությունների, ազատազրկումների, սահմանադրական կարգի բռնի զավթման հիմքով»,- հայտարարեց նա:

Սաքունցի համոզմամբ՝ պետք է քրեական գործի որակումը փոխել, և իրենք պարբերաբար այս հարցը օրակարգում պահելու են. «Քանի դեռ պետական ահաբեկչության փաստով իրավական գնահատականը Հայաստանում տրված չէ դատական մարմնի կողմից, վտանգված է և վտանգվելու է Հայաստան պետության գոյությունը»:

Մարտի 1-ի բացահայտման գործուն տարբերակներից մեկն, ըստ Սաքունցի, փաստահավաք խմբի վերականգնումն է՝ անհրաժեշտ լիազորություններով:

Սեմերջյանը արձագանքեց Սաքունցին՝ նշելով, որ փաստահավաք խումբն ինքն իրեն չի ծնվել, այլ հայտնվել է որոշակի քաղաքական իրավիճակում: Նրա համոզմամբ՝ դա միայն ուժեղ ընդդիմության ու համաժողովրդական շարժման պարագայում էր հնարավոր, իսկ ներկայում ինչ փաստահավաք խումբ էլ լինի, վստահաբար նույն արդյունքներին չի կարող հասնել, կամ էլ պետք է փաստահավաք խումբը այլ լիազորություններ ունենա, միջազգային կառույցների ներգրավում լինի:

«Իրավունքի և ազատության կենտրոնի» նախագահ, իրավապաշտպան Վարդան Հարությունյանը նշեց, որ մարդիկ չեն մոռացել մարտի 1-ը, նման բաներն ընդհանրապես չեն մոռացվում:

«Պատմության մեջ նման նախադեպ չկա, որ մոռացվեն հրապարակային գնդակահարությունները: Կարող է լինել պատմական մի ժամանակահատված՝ կարճ կամ երկար, երբ դրան չեն անդրադառնա, բայց մոռանալ չեն կարող: Ըստ էության՝ մարտի 1-ի հանցագործությունը բացահայտված է, այլ խնդիր է, որ մեղավորները դատարանի առաջ չեն կանգնել, դա բոլորովին այլ խնդիր է»,- ասաց նա:

Հարությունյանը նշեց՝ ելակետային դրույթը պետք է լինի այսօրվա իրավիճակը, և բոլորի պարտավորությունն է՝ մարտի 1-ի մասին խոսել ոչ միայն այդ օրը՝ մարտի 1-ին:

Ինքը՝ իրավապաշտպանը, նշեց, որ պատրաստ է մարտի 1-ից խոսել տարվա բոլոր օրերին և միշտ առիթը օգտագործում է՝ խոսելու համար. «Այդ մասին խոսել միայն մարտի 1-ին, մարտի 1-ը մոռանալու առաջին քայլն է»: