Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ծխախոտի դեմ պայքարը ոչ վարակիչ հիվանդություններից վաղաժամ մահերի թիվը կրճատելու ամենաարդյունավետ միջոցներից մեկն է: Այս մասին այսօր ՄԱԿ-ի նիստերի դահլիճում  կազմակերպված ասուլիսում ասաց Հայաստանում Առողջապահության համաշխարհային  կազմակերպության ներկայացուցիչ Եգոր Զայցևը՝ հավելելով, որ ծխախոտի դեմ պայքարը նպաստելու է մինչև 2030 թվականը ոչ վարակիչ հիվանդություններից մահերի թիվը մեկ երրորդով կրճատելու գլոբալ նպատակին:

Հիշեցնենք, որ 2016թ. հունվարի 1-ից պաշտոնապես ուժի մեջ են մտել 2015թ. սեպտեմբերին Նյու Յորքում կայացած` ՄԱԿ-ի Կայուն զարգացման գագաթնաժողովին աշխարհի երկրների առաջնորդների ընդունած` «Վերափոխենք աշխարհը. կայուն զարգացման օրակարգ 2030-ում» ներառված 17 նպատակները: Դրանք բավական ծավալուն են՝  աղքատության վերացում,  պայքար անհավասարությունների դեմ,  կլիմայի փոփոխության հետ կապված խնդիրների լուծում, կան նպատակներ և թիրախներ, որոնք վերաբերում են առողջապահության, կրթության ոլորտներին, գենդերային հավասարությանը, տնտեսական զարգացմանն ու զբաղվածությանը, նորարար ենթակառուցվածքներին և արդյունաբերությանը, անհավասարության վերացմանը, բնապահպանական և այլ ոլորտներին:

Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության հայաստանյան գրասենյակի կողմից կազմակերպված ասուլիսում, որը  նվիրված էր Հայաստանում ծխախոտային արտադրատեսակների օգտագործման բացասական ազդեցության նվազեցման և կանխարգելման մասին նոր օրենքին, Վրաստանի, Մոլդովայի, Իռլանդիայի ներկայացուցիչները կիսվեցին իրենց երկրների փորձով:

Հայաստանում ԱՀԿ ներկայացուցիչ Եգոր Զայցևը հավելեց, որ ծխախոտի օգտագործումը մահացության և հիվանդությունների ամենատարածված պատճառներից մեկն է, որի դեմ հնարավոր է պայքարել հաջողությամբ՝ համապարփակ և ապացույցների վրա հիմնված քաղաքականության միջոցով: Ըստ նրա՝ շատ եվրոպական երկրներ արդեն իսկ ընդունել են ծխախոտի դեմ պայքարի համապարփակ փաթեթներ:

«ԱՀԿ հաշվարկները ցույց են տալիս, որ ԱՀԿ շրջանակային կոնվենցիային (WHO FCTC) համահունչ   ծխախոտի դեմ պայքարի խիստ քաղաքականությունն իրականացնելը զգալի դրական ազդեցություն է ունենում ցանկացած տնտեսությունների վրա»,- ընդգծեց նա: 

Նշենք, որ STEPS հետազոտության տվյալների համաձայն՝ 2016-2017 թթ-ին  Հայաստանի տղամարդկանց 51,5%-ը ծխող է. այս թիվը բարձր է ԱՀԿ եվրոպական տարածաշրջանի միջին ցուցանիշից: Հայաստանում կանանց 1,8%-ն է ծխող, ինչը ցածր է ԱՀԿ եվրոպական տարածաշրջանի միջին ցուցանիշից:

ՀՀ առողջապահության նախարարության Առողջապահության ազգային ինստիտուտի տնօրեն Ալեքսանդր Բազարչյանը ներկայացնելով Հայաստանում ծխախոտի դեմ իրականացվող պայքարի միջոցառումները՝ նշեց, որ փորձում են մշակել նոր օրենսդրություն, որով փորձելու են կանխել ծխախոտի օգտագործման տարածվածությունն ու դրա առողջապահական, տնտեսական և սոցիալական հետևանքները:

Նա ասաց, որ Հայաստանը վավերացրել է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության կողմից մշակված համաձայնագիրը, որից հետո մի շարք օրենսդրական փոփոխություններ են կատարվել:

«Հայաստանն այսօր գտնվում է մի փուլում, որտեղ օրենքի նախագիծ է մշակվում, ինչը շատ բուռն քննարկման առիթ դարձավ վերջին ամիսներին: Օրենքի նախագծի մշակման հիմքում միջազգային փորձն էր և շրջանակային կոնվենցիայի պահանջները: Այժմ շարունակվում է գործընթացը, ամփոփվել են քննարկումների ժամանակ բարձրացրած բոլոր առաջարկները և այժմ օրենքի նախագիծը խմբագրելու հետ կապված գործողություններ են  իրականացվում»,- ընդգծեց Առողջապահության ազգային ինստիտուտի տնօրենը:

Լրագրողները հետարքրքվեցին, թե  արդյոք քննարկվում է տուգանքների չափը նվազեցնելու հարցը, քանի որ նախագիծը ներկայացնելուց հետո հիմնական դժգոհությունը տուգանքի չափերի հետ էր կապված, Ալեքսանդր Բազարչյանը նշեց, որ բարձրացրած հարցերը վերաբերում են նաև պատժամիջոցներին:

«Պատժամիջոցների բարձրացման վերաբերյալ քննարկում չի իրականացվում, ուղղակի հստակեցման վերաբերյալ են աշխատանքներ տարվում: Առջևում դեռ մեկ-երկու ամիս կա գնահատելու  քննարկումների ընթացքում առաջ քաշած հարցերը: Ինչպես տեսնում ենք, բոլոր երկրներում փաստարկները նույնն են եղել: Մենք մինչև օրենքի մշակումն ուսումնասիրել ենք այլ երկրների փորձեր, այդ թվում և Իռլանդիայի, որը 14 տարի առաջ է այսպիսի օրենք ընդունել», - ընդգծեց նա:

Դիտարկմանը՝ կարծիքներ են հնչում, որ մարդիկ սոցիալական պայմաններից ելնելով են ծխում, Առողջապահության ազգային ինստիտուտի տնօրենը նշեց՝ սա վարքագիծ է, որ ձեռք է բերվել նույնիսկ այն ժամանակ, երբ Հայաստանը լավ էր ապրում՝ խորհրդային տարիներին. «Ոչ մեկ չի ասել, որ սկսել են ծխել, երբ որ դարդը շատ է եղել, չէ որ այդ ժամանակ է եղել պիկը ծխելու: Կարծում եմ, որ սա հերթական փաստարկն է, որով փորձում են ազդել օրենքի ընդունման վրա»:

Նշենք, որ եթե «Ծխախոտային արտադրատեսակների օգտագործման բացասական ազդեցության նվազեցման և կանխարգելման մասին» նախագծով նախատեսվում է ծխելն արգելել բազմաբնակարան շենքների վերելակներում և ընդհանուր օգտագործման տարածքներում, տրանսպորտում, տրանսպորտի կանգառներում, սպասասրահներում, ուղևորների սպասարկման համար նախատեսված տարածքներում, հանրային սննդի օբյեկտներում: Պահանջը խախտելու դեպքում սահմանված են  բարձր չափի տուգանքներ՝ չթույլատրված վայրերում ծխելու համար՝ 50. 000-700.000 դրամ:

Վրաստանի պառլամենտի առողջապահության մշտական հանձնաժողովի նախագահ Ակակի Զոիձեն նշեց, որ «Ծխախոտային վերահսկողության մասին» օրենքում փոփոխությունների համաձայն՝ այս տարվա մայիսից Վրաստանում փակ տարածքներում ծխելու համար տուգանքները էականորեն կաճեն:  Ըստ նրա՝ Վրաստանում գործող նախկին օրենքն այնքան էլ արդյունավետ չի եղել, ուստի այժմ նոր օրենք են մշակել. «Այսուհետ Վրաստանում արգելվելու է ծխախոտի գովազդը և ծխելը հասարակական վայրերում»:

Ակակի Զոիձեի խոսքերով՝  ինչպես սպասվում էր, իրենց երկրում նույնպես օրենքն ընդունվեց հասարակական դեբատների արդյունքում. «Բոլոր այն երկրներում, որտեղ այդպիսի օրենք է ընդունվում, նույն հակափաստարկներն են բերվում՝ սրճարանները կսնանկանան, փոքր բիզնեսները կտուժեն, սակայն նման բան չեղավ Վրաստանում։ Այս անգամ էլ թեև օրենքի դեմ դժգոհողներ եղան, սակայն օրենքն ընդունվեց»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ  դա չազդեց տուրիզմի վրա, հակառակը, Վրաստանում ավելացել է զգոսաշրջիկների հոսքը, քանի որ նրանք ոչ միայն նախընտրում են վրացական խոհանոցը, այլ կարևորում են իրենց առողջությունը:

Ակակի Զոիձեն նշեց նաև, որ տուգանքի չափը պետք է իսկապես դրդի, որպեսզի  մարդիկ ծխելուց հրաժարվեն:

Այսպիսով, ըստ նրա, մայիսից փակ տարածքներում ծխելու համար տուգանքները էականորեն կաճեն․ ֆիզիկական անձանց համար օրենքը խախտելու համար տուգանքն առաջին անգամ կլինի 50 դոլար, երկրորդ անգամ՝  100 դոլար, իսկ իրավաբանական անձանց համար, մասնավորապես, ռեստորանների ու սրճարանների սեփականատերերի համար՝ 250 դոլար։ Երկրորդ անգամ տուգանվելու դեպքում գումարը կկրկնապատկվի։