Վերլուծաբան. «Ելք»-ի ելքը, կարծես թե, կանխորոշվում է քայլերթով
«Ելք» դաշինքի մաս կազմող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության ներկայացուցիչները Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ, «իրենց խոդով» Գյումրիից մոտենում են Երևանին: Նրանք անցել են Դիլիջանը, ի տարբերություն «Ճանապարհ դեպի կրկես» ֆիլիմի հերոսներից մեկի, բարեբախտաբար՝ առանց «խոզուկով» վարակվելու:
Ըստ էության, «Քաղաքացիական պայմանագրի» նախաձեռնած «Իմ քայլը» ակցիան հետաքրքրաշարժ ներբերանգներ ունի իր ձևի, բովանդակության և հռչակած նպատակի առումով: Ուխտագնացության նմանվող այս քայլերթը վերացական նպատակով ու հանրային ուշադրության կենտրոնում գտնվելու նկրտումներով լուծում է հիմնականում մեկ խնդիր՝ 2022 թվաանին ԱԺ մուտք գործելու համար պահպանել թունդ ընդդիմադիր իմիջը: Մյուս կողմից՝ կարելի է ասել, որ Փաշինյանը դրսևորում է միանգամայն կանխատեսելի վարք՝ իր նույն այդ իմիջը պահպանելու տեսանկյունից: Չմոռանանք, որ Նիկոլ Փաշինյանը քաղաքական ասպարեզ, պատկերավոր ասած՝ էլի քայլելով է մուտք գործել, իր հայտնի՝ «1+1+1» ձևաչափով իրականացրած փողոցային ակցիաներով: Իսկ այժմ այդ փողոցային, այս դեպքում՝ մայրուղային ակցիան թեև կոչվում է «Իմ քայլը», սակայն «14+4» գործողությունների ծրագրի մասն է: Ակնհայտ է նաև այն, որ այն նպատակը, որը Քաղպայմանագիրը սահմանել է «Իմ քայլ»-ով, գործնականում անիրագործելի է, ինչն այս օրերին շատերն են նշում:
Այսպես՝ վերը նշված քաղաքական ուժը, Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ 2 տարի առաջ ընտրապայքարի մեջ մտավ ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն ձևավորելու և կայացնելու կարգախոսով: Հանուն արդարության պետք է նշել, որ «ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն» ձևավորելու և իշխանություններին լուրջ հակակշիռ լինելու հարցում հավակնություններ առաջինը դրսևորեց ՀԱԿ-ը: Դեռևս 2009 թվականի մարտի 1-ին Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հայտարարեց. «Հաջողության հասնելու միակ գրավականը մենք դիտում ենք գիտակից քաղաքացիական հասարակության ձևավորումը և լուրջ, պատասխանատու, ինստիտուցիոնալ ընդդիմության ստեղծումը, որը պատրաստ է համառ, թեկուզ երկարատև, պայքարի։ Ահա, սա է մեր գլխավոր խնդիրը»: Ապա նախկին նախագահը կոնկրետ քայլեր արեց՝ իր շուրջը կամ իշխանությունների դեմ ձևավորված խայտաբղետ խմբավորումից մեկ կուսակցություն ստեղծելու ուղղությամբ: Զանազան վայրիվերումները չհաշված, ՀԱԿ-ը կարողացավ անգամ անցնել խորհրդարան (2012թ.), որտեղ մի երկու տարի անց ՀԱԿ խմբակցությունն, ըստ էության կազմաքանդվեց: Իսկ հետո ի՞նչ եղավ, թերևս բոլորն էլ հիշում են:
Բայց, հետաքրքրականն այն է, որ ՀԱԿ-ից անջատված «բեկորներից» մեկն էլ Նիկոլ Փաշինյանն էր (է), ով կարճ ժամանակ անց նախաձեռնեց նոր կուսակցության ստեղծում, որպեսզի դառնա… ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն, ու իր բառերով՝ միակ ընդդիմությունը: Այս անգամ գուցե ոչ այնքան խայտաբղետ, բայց ձևավորվեց դաշինք՝ «Ելքը», որին հաջողվեց անցնել խորհրդարան, ի տարբերություն, օրինակ, նույն ՀԱԿ-ի:
Մի փոքր հիշողության թարմացում:
Նիկոլ Փաշինյանը, ոչ այնքան վաղուց, լրատվամիջոցներից մեկի հետ զրույցում հայտարարել էր. «Հայաստանում իշխանափոխություն հնարավոր կլինի միայն ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն ձևավորելու միջոցով»: Ինստիտուցիոնալ ընդդիմությունը միայն «Ելք» դաշինքի ձևավորումը չէ: Անհրաժեշտ է ունենալ նաև գաղափարական ընդհանուր բազիս (հենք), միասնական և համաձայնեցված գործողություններ, ինչը այս պարագայում, փաստորեն, բացակայում է, և ստացվում է, որ դաշինքը մեխանիկական միավորում է: Ավելին, այդ մեխանիկական հանգամանքը կարծես լրջորեն խանգարում է, որ «Ելքը» դառնա կամ ընկալվի որպես ընդդիմադիր ծանրակշիռ ուժ, որի շունչն իշխանությունները կզգային իրենց ծոծրակին, ստիպված լինելով ավելի արդյունավետ գործել:
Մեկ նկատառում ևս. միավորվելու և այդ միավորումը փոշիացնելու մասին: Միայն այս վերջին տարիներին ականատես ենք եղել բազմաթիվ նման դրսևորումների: Զվարթորեն միավորվել են, սակայն առավել մեծ աղմուկ-աղաղակով «ապահարզանվել»: Սովորաբար, համապետական ընտրություններից առաջ ընդդիմադիր ուժերը փորձել են միավորվել, համախմբված պայքարել ու հասնել իշխանափոխության կամ գոնե թափանցել խորհրդարան: Այդ միավորումներով գեներացրել են բողոքի էներգետիկան, հետո… խնամքով փոշիացրել՝ հիասթափություն առաջացնելով ընտրողների մոտ: Այդպես է եղել «Միասնություն» դաշինքի, ՀԱԿ-ի, «Ժառանգություն-Ազատ դեմոկրատներ» դաշինքի, ընտրությունները վերահսկող «Միասնական շտաբի» պարագայում, այսօր կարծես այդ անհաջողակ «փոխանցիկ դրոշը» ուզում է վերցնել «Ելք» դաշինքը: Մինչդեռ, «Ելքը»՝ ասպարեզ մուտք գործելուց առաջ շարունակ այն էր հայտարարում, թե «հասարակությանը պարտության չի տանի»:
Չնայած նրան, որ «Ելք» դաշինքը միտում ուներ հետագայում դառնալ մեկ կուսակցություն, ինչն, ի դեպ, ամրագրված է նաև դաշինքի ստեղծման հռչակագրում, այսօր, նախանշում է այդ՝ կուսակցական խոշորացման փորձի չիրականանալու հնարավորությունը: Ստացվում է, որ ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն ձևավորելու և կայանալու գաղափարը սույն «քայլով» որոշակիորեն շեղում է բուն նպատակից:
Յուրաքանչյուրն, իհարկե, ազատ է իր գործողություններում, այդ թվում՝ վարկանիշը թեկուզ քայլելով պահելու, թե նախանշած գլխավոր ուղեգծից չշեղվելու վրա կենտրոնանալու հարցերում:
Բայց, եթե՝ «Հայաստանում իշխանափոխություն հնարավոր կլինի միայն ինստիտուցիոնալ ընդդիմություն ձևավորելու միջոցով», իսկ այդ թեզի որդեգիրը նախընտրում է զբաղվել քայլարշավով, «ինստիտուցիոնալն» էլ չի կայանում, ո՞ր քաղաքական արահետում կամ «քարի տակ» է մնում իշխանություններին լուրջ հակակշիռ լինելու հնարավորությունը, էլ չենք խոսում իրենց շարունակ կրկնած իշխանափոխության մասին:
Լրահոս
Տեսանյութեր
Օր չկա, որ մենք փողոցում չտեսնենք բողոքի դուրս եկած տարբեր խմբեր. Բագրատ Սրբազան
