Քաղաքական 10:00 11/04/2018 Տարածաշրջան

Ինչո՞ւ է Թուրքիան ընդունել Հորդանանի՝ ազատ առևտրի համաձայնագիրը վերանայելու պահանջը

Մինչև Թուրքիայի և Մերձավոր Արևելքի մի շարք երկրների, Եվրոպայի ու Միացյալ Նահանգների միջև հարաբերություններում տեղի ունեցած վերջին ցնցումները, Սիրիան ու Հորդանանը Թուրքիայի հետ կնքել էին ազատ առևտրի և առանց մուտքի արտոնագրի այցելությունների մասին համաձայնագիր՝ հույս ունենալով օգուտ քաղել նրա զարգացող տնտեսությունից:

Սիրիայի և Թուրքիայի միջև հարաբերություններն արագորեն վատթարացան սկսած 2011 թվականից, երբ Թուրքիան աջակցեց իսլամական ջիհադիստներին՝ ոտնահարելով Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ-Ասադի վարչակարգը: Տարեսկզբին, ևս մեկ քայլ առաջ գնալով, Թուրքիան հանդգնեց ներխուժել Հյուսիսային Սիրիա, գրավելով Աֆրին քաղաքը և հայտարարելով ներխուժումն ընդլայնելու իր մտադրության մասին:

Հետևաբար, Թուրքիայի և Սիրիայի միջև փոխադարձ առևտրային համաձայնագիրը և մուտքի արտոնագրային ռեժիմը չեղյալ հայտարարվեցին: Վերջերս, Հորդանանը կասեցրեց իր սեփական առևտրային համաձայնագիրը Թուրքիայի հետ, բազմիցս նախազգուշացնելուց հետո, որ դա միակողմանի էր և դրանից Թուրքիան ավելի շատ օգուտ էր քաղում, քան Հորդանանը: 2016 թ. թուրքական արտահանումը Հորդանան կազմել է 710 միլիոն դոլար, իսկ Հորդանանինը դեպի Թուրքիա՝ ընդամենը միայն 102 միլիոն դոլար:

Հորդանանը խոստացել է վերականգնել համաձայնագիրը, եթե Թուրքիան համաձայնի որոշակի փոփոխությունների, այդ թվում՝ «թուրքական կողմի համաձայնությունը այն պաշտպանական միջոցառումների իրականացմանը, որոնք կմշակվեն Հորդանանի կողմից տեղական արդյունաբերության պաշտպանության համար, թուրքական տեխնիկական օժանդակության ավելացմանը Հորդանանին ազատ առևտրի համաձայնագրի համաձայն և Թուրքիայի կողմից կիրառվող ծագման երկրի «խիստ» կանոնների վերանայմանը», տեղեկացնում է The Jordan Times-ը:

Զարմանալիորեն, Թուրքիան համաձայնել է վերանայել 2011 թ. ստորագրված ազատ առևտրի համաձայնագիրը: Սա պարզապես շեղում էր Թուրքիայի սովորաբար ագրեսիվ մարտավարությունից՝ սպառնալով և ստիպելով ենթարկվել իր ցանկություններին թե բարեկամներին, թե հակառակորդներին:

Հորդանանի կառավարությունն արժանի է գովասանքի իր շահերի պաշտպանության համար ունեցած կոշտ դիրքորոշման համար, չնայած այն հանգամանքին, որ վերջին ամիսներին մի շարք զարգացումների արդյունքում ամրապնդվել էին Թուրքիայի և Հորդանանի միջև հարաբերությունները: Երկու երկրները խստորեն քննադատել էին նախագահ Թրամփի որոշումը՝ ԱՄՆ դեսպանատունը Թել Ավիվից Երուսաղեմ տեղափոխելու վերաբերյալ: Փետրվարի 21-ին, երկու երկրները նաև ստորագրել էին ռազմական համագործակցության մասին համաձայնագիր: Բացի այդ, Թուրքիան համաձայնել էր «մաքսատուրքերից ազատել հորդանանյան 500 ապրանքներ», ըստ «Ալ-Մոնիտոր» լրատվական կայքի:

Պրոֆ. Պինար Թրեմբլեյը, «Ալ-Մոնիտոր»-ի հոդվածում վերլուծել է այն չորս գործոնները, որոնք կարող են ազդել թուրք-հորդանանյան առևտրային համաձայնագրի վերանայման վրա:

Առաջին խոչընդոտը՝ Սաուդյան Արաբիայի, Արաբական Միացյալ Էմիրությունների և Եգիպտոսի դժգոհությունն է Թուրքիայից՝ իրենց թշնամի Քաթարին աջակցելու համար: Սաուդյան թագաժառանգ Մուհամեդ բին Սալմանն ավելի հեռուն գնալով Թուրքիային անվանեց «Չարի եռանկյունու» անդամ՝ իսլամական զինյալների և Իրանի հետ միասին... Սաուդյան Արաբիայի, ԱՄԷ-ի և Եգիպտոսի հակաթուրքական դիրքորոշումը ճնշում է գործադրում Հորդանանի վրա՝ ավելի զգուշավոր լինել Թուրքիայի հետ հարաբերություններում: Պատճառը, որով Թուրքիան փորձում է բավարարել Հորդանանի պահանջն այն է, որ նա ցանկանում է դուրս գալ սուննի արաբական երկրների մեկուսացումից: 

Երկրորդ խոչընդոտը՝ սուննի առաջնորդների թշնամանքն է Իրանի նկատմամբ: Այս թշնամությունն առաջացրել է Սաուդյան Արաբիայի, ԱՄԷ-ի և Եգիպտոսի զայրույթը Թուրքիայի նկատմամբ՝ Իրանի հետ հարաբերությունների պատճառով: Թուրքիան փորձում է խթանել իր հարաբերությունները Հորդանանի հետ, որովհետև դաշնակիցների կարիք ունի արաբական աշխարհում: Վերջին տարիներին Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը ձգտում է դառնալ սունիի մահմեդականների առաջնորդը՝ մրցակցելով իսլամի երկու սրբազան վայրերի՝ Մեքքայի և Մեդինայի հայրենիք Սաուդյան Արաբիայի հետ:

Երրորդ խոչընդոտը՝ Սաուդյան Արաբիայի ցանկությունն է իր ազդեցությունը տարածել արաբական աշխարհի նկատմամբ, որը դեմ է թուրքական զավթողական քաղաքականությանը: Այդ իսկ պատճառով Սաուդյան Արաբիան և Թուրքիան մրցում են Հորդանանի թագավորության բարեկամության համար, ի թիվս այլոց: Թրեմբլեյը հաղորդել է, որ «դեկտեմբերի վերջին Թուրքիան Սուդանից 99 տարով վարձակալել է Սուակին կղզին, ընդլայնելով Թուրքիայի ներկայությունը Կարմիր ծովում: Այս քայլը անհանգստացրել է այն երկրներին, որոնք իրենց համարում են «արաբական հակաահաբեկչական քառյակ» (Եգիպտոս, Սաուդյան Արաբիա, ԱՄԷ և Բահրեյն): Թուրքիայի հարաբերությունները աֆրիկյան երկրների հետ ծաղկում են: Ոչ բոլորն են գոհ նման զարգացումներից, և դա կարող է խնդիրներ առաջացնել թուրք-հորդանանյան հարաբերությունների համար»:

Պրոֆ. Թրեմբլեյը չորրորդ մարտահրավերը համարել է ֆինանսականը. «Թուրքիան ցանկանում է Հորդանանի շուկաները, սակայն բախվում է Պարսից ծոցի երկրների կողմից ստեղծված արգելքներին: 2016 թ. մարտից Թուրքիան և Հորդանանը փորձում են, առանց հաջողության, ծովային երթուղի գործարկել թուրքական Իքենդերուն և Հորդանանի Աքաբա նավահանգիստների միջև՝ Ծոցի շուկաներ դուրս գալու համար: Սակայն առանց քաղաքական փոխզիջումների, տնտեսական համագործակցությունը տարածաշրջանում անկայուն է: Թուրքական ավիաուղիները մարտի 19-ին վերսկսել են ուղիղ թռիչքները Ստամբուլի և Աքաբայի միջև: Հետաքրքիր է, որ հենց մարտին Սաուդյան թագաժառանգը գտնվում էր Կահիրեում, քննարկելով Թագավոր Սալմանի առաջարկվող բազմամիլիարդանոց կամուրջը, որն իրար կկապի Եգիպտոսն ու Սաուդյան Արաբիան՝ Աքաբայի Ծոցի մուտքին. ոմանք սա դիտարկում են որպես պատասխան Աքաբայի թռիչքների և ծովային երթուղու ծրագրի: Մարտի 12-ին, ԱՄԷ-ի արտգործնախարարը Հորդանանի մայրաքաղաք Ամման կատարած այցի ժամանակ խոստացավ օգնել Հորդանանին նրա տարբեր տնտեսական մարտահրավերներում և հաստատել տարածաշրջանային կայուն կապեր: Թուրքիան կարծում է, որ Հորդանանի կողմից ազատ առևտրի համաձայնագրի կասեցման հետևում ընկած են այս զարգացումները: Հորդանանի գործարարները և վերլուծաբանները համամիտ են, որ որոշման կասեցումը ԱՄԷ-ի և Սաուդյան Արաբիայի ձեռքի գործն է»:

Թրեմբլեյը հանգել է այն եզրակացության, որ «Թուրքիային խիստ անհրաժեշտ է բազմացնել իր հնարավորությունները արտաքին քաղաքականության մեջ: Անցյալի բազմաթիվ սխալներն ու թանկ վճարված ձախողումները զգալիորեն սահմանափակել են Թուրքիայի արտաքին քաղաքականության տարբերակները: Վերջին տասնամյակում Թուրքիայի հավակնություններն ու հռետորությունը չեն համապատասխանում իր հնարավորություններին և ձեռքբերումներին: Սակայն Հորդանանի հետ ազատ առևտրի համաձայնագրի վերաբերյալ Անկարան ոչ միայն վճռական է տրամադրված, այլև լավ կազմակերպված: Եթե Թուրքիան կարողանա հաղթահարել նշված խոչընդոտները, ապա ազատ առևտրի համաձայնագրի վերանայումն իսկապես հաղթանակ կլինի Անկարայի համար»:

Հարութ Սասունյան      
«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

20:39
Եմենում միլիոնավոր մարդիկ ցույց են կազմակերպել՝ ի պաշտպանություն Պաղեստինի և Լիբանանի
 Եմենի հյուսիսի իշխանությունները, որտեղ իշխում է շիական Անսար Ալլահ շարժումը, ուրբաթ օրը Սանայի կենտրոնում միլիոնանոց ցույց են անցկացրել՝ ի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:25
Գեղասահորդ Մարինա Գևորգյանը հաղթանակ է բերել Հայաստանին
Երևանի գեղասահքի և հոկեյի մարզադպրոցի սան Մարինա Գևորգյանը հաղթանակ է բերել Հայաստանին` զբաղեցնելով պատվավոր առաջին հորիզոնականը Բուլղարիայում...
Աղբյուր` Panorama.am
20:11
Կառավարությունը որոշել է «ավտոինստրուկներների» գործառույթն իրա վրա վերցնի․ Արտակ Գաբոյան
«Ճանապարհային երթևեկության անվտանգություն և վերահսկողություն» ՀԿ անդամ Արտակ Գաբոյանը գրում է․ «Էսօր Ալեն Սիմոնյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
19:43
Երևան-Գյումրի ավտոճանապարհին տեղի ունեցած վթարի հետևանքով կան տուժածներ
Նոյեմբերի 8-ին, ժամը 16:41-ին Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն ահազանգ է ստացվել, որ Շիրակի մարզի Մարալիկ քաղաքի գազալցակայանի մոտակայքում...
Աղբյուր` Panorama.am
19:30
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունեց վերապատրաստման դասընթացներին մասնակցող քահանաներին
Նոյեմբերի 8-ին Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսն ընդունել է վերապատրաստման դասընթացներին մասնակցող...
Աղբյուր` Panorama.am
19:24
Սովածի թեզը
Սովա՞ծ էր այս իշխանությունը մինչ իր՝ իշխանության գալը։ Սոցցանցերի քննարկումներում շատ ենք հանդիպում այդ գնահատականին՝  տեղ-տեղ համեմված...
Աղբյուր` Panorama.am
19:14
Եվրոպական երկրների պատվիրակությունը կժամանի Թբիլիսի
Նոյեմբերի 11-ին Թբիլիսի կայցելի եվրոպական 8 երկրների խորհրդարանական պատվիրակությունը։ Այս մասին Aliq.ge-ի փոխանցմամբ՝ X-ում գրել է Գերմանիայի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:00
Դադարեցնում եմ Աջափնյակ վարչական շրջանի ղեկավարի լիազորություններս․ Կամսար Բաբինյան
Աջափնյակ համայնքի ղեկավար Կամսար Բաբինյան Telegram էջում հայտնում է․ «Դադարեցնում եմ Աջափնյակ վարչական շրջանի ղեկավարի իմ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:49
Կապանում ծանր մարմնական վնասվածքներ հասցնելու վարույթով կալանավորվել է նույն քաղաքի երկու բնակիչ
ՀՀ քննչական կոմիտեի Սյունիքի մարզային քննչական վարչությունում քննվող քրեական վարույթի շրջանակներում իրականացված բազմակողմանի քննությամբ պարզվել...
Աղբյուր` Panorama.am
18:36
Կայացել է ՈւԵՖԱ կանանց Ազգերի լիգայի վիճակահանությունը
Նոյեմբերի 7-ին ՈւԵՖԱ-ի շտաբ-բնակարանում՝ շվեյցարական Նիոն քաղաքում, կայացավ ՈւԵՖԱ կանանց Ազգերի լիգայի որակավորման փուլի վիճակահանությունը։ Այս...
Աղբյուր` Panorama.am
18:22
ՔՊ-ն մնացել է միայնակ․ Դանիելյան
Քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը գրում է․ «ՔՊ-ն մնացել է միայնակ Ամերիկայի վերջին ընտրությունները նախորդ ընտրություններից տարբերվում...
Աղբյուր` Panorama.am
18:10
Էրդողանի կարծիքով՝ Թրամփի նախագահությամբ կավարտվեն բոլոր պատերազմները
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը Հունգարիայից Թուրքիա վերադարձի ճանապարհին հանդիպել է լրագրողների հետ։ Այս մասին գրում է Էրմենիհաբերը։...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Չեխահայ Անատոլի Հունանյանը դարձել է Քիքբոքսինգի Եվրոպայի վետերանների չեմպիոն
Նոյեմբերի 7-ին Հունաստանի մայրաքաղաքում՝ Աթենքում ընթացող Քիքբոքսինգի Եվրոպայի առաջնությունում (2-10 նոյեմբեր) Չեխայի հավաքականի անդամ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:55
Ցուցադրություն` նվիրված Երվանդ Քոչարի 125-ամյակին
Երվանդ Քոչարի ծննդյան 125-ամյակի հոբելյանական ծրագրի շրջանակում այսօր ժամը 19:00-ին, Նորարար փորձառական արվեստի կենտրոնում  տեղի կունենա...
Աղբյուր` Panorama.am
17:53
Ջավախքgի մարզիկները մեկնել են Միլան՝ մասնացելու քիքբոքսինգի աշխարհի առաջնությանը
Ջավախքցի վեց մարզիկ մեկնել են Իտալիա մասնակցելու քիքբոքսինգի աշխարհի առաջնությանը։ Մրցումները կմեկնարկեն նոյեմբերի 10-ին։ Jnews-ը գրում է,...
Աղբյուր` Panorama.am
17:48
Հայաստանում առևտրի առցանց հարթակները փակվում են մարկետինգի բացակայության պատճառով. Մարկետոլոգ
Հայաստանում գործող բազմաթիվ առցանց առևտրի կայքեր փակվել են և այդ գործընթացը շարունակվում է։ Հատկանշական է, որ այսօր ողջ աշխարը շարժվում է դեպի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:40
Մայրաքաղաքի կենտրոնում մեքենայով խուլիգանություն կատարած երիտասարդը ներկայացվել է ոստիկանություն
 Սոցիալական կայքերից մեկում երեկ տեսանյութեր էին տեղադրվել, որոնցում երևում էր, թե «Ռենջ Ռովեր» և «Պորշ» մակնիշի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:38
Մաhաgել է Գյումրիում ՌԴ գլխավոր հյուպատոս Ռուսլան Կանդաուրովը
Այսօր մահացել է Գյումրիում ՌԴ գլխավոր հյուպատոս Ռուսլան Կանդաուրովը։ Այս մասին հայտնում են Հայաստանում Ռուսաստանի դեսպանությունից։...
Աղբյուր` Panorama.am
17:26
Հայկական Շուշիում արդեն ադրբեջանgի 222 ընտանիք է ապրում
Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից օկուպացված Արցախի Հանրապետության Շուշի քաղաքում արդեն ապրում է ադրբեջանցի 222 ընտանիք: Ադրբեջանական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:18
Փաշինյան. Ապահովագրության համակարգը պետք է խթանի գյուղատնտեսության զարգացումը
Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել խորհրդակցություն, որի ընթացքում քննարկվել են գյուղատնտեսության ապահովագրության ոլորտին վերաբերող...
Աղբյուր` Panorama.am
17:02
Հանուն կերի պինգվինը երեք հազար կիլոմետր է անցել՝ Անտարկտիդայից հասնելով Ավստրալիա
Սննդի փնտրտուքներով կայսերական պինգվինն անցել է 3 հազար կմ՝   Անտարկտիդայից հասնելով Ավստրալիա։ Հիմա այն ավստրալիացի մասնագետների...
Աղբյուր` Panorama.am
16:55
Բագրատ Սրբազան. Վարչապետի պաշտոն զբաղեցնողը պետք է անձամբ մեկնի Բաքու ու ելույթով ամրագրի՝ Արցախյան հիմնախնդիրը փակված չէ
Սրբազանի հայտարարությունը՝ Բաքվում կայանալիք COP 29-ին Հայաստանի մասնակցության վերաբերյալ
Աղբյուր` Panorama.am
16:47
Ուելսի արքայազն. Իմ կյանքի ամենադժվար տարինն էր
Ուելսի արքայազն Ուիլյամը 2024 թվականը համարում է իր կյանքի ամենադժվար տարին։ BBC-ի փոխանցմամբ, Հարավային Աֆրիկա կատարած իր այցի ավարտին...
Աղբյուր` Panorama.am
16:31
Ոճաբանը կանխատեսել են 2010-ականների նորաձևության գլխավոր միտումի վերադարձ
Ոճաբան Եկատերինա Տիխովան վստահ է, որ մոտ ապագայում կրկին կտարածվի  2010-ականների հայտնի թրենդը։  Փորձագետը կանխատեսում է մորթյա...
Աղբյուր` Panorama.am
16:24
Վահան Գրիգորյան. Վերջին տասնամյակների ընթացքում համաշխարհային ժանդարմի դերը թանկ է արժեցել հենց Ամերիկայի համար
Դոնալդ Թրամփի վերընտրվելը ԱՄՆ նախագահի պաշտոնում այն բնական գործընթացների շարունակությունն էր, որոնք տեղի են ունենում համաշխարհային...
Աղբյուր` Panorama.am
15:59
Հայկ Պետրոսյանը սիրելիի հետ լուսանկարներ է հրապարակել
Երգիչ, դերասան Հակ Պետրոսյանը սոցիալական ցանցերի իր էջերում սիրելիի հետ ֆոտոշարք է գրել։ Կից նա գրել է. «Դու ստիպում ես ինձ զգալ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:56
Իսրայելը Լիբանանում ոչնչացրել է «Պալմիրա» հյուրանոցը, որտեղ օթևանել են Էյնշտեյնը, Պիկասոն, Դե Գոլը, Չերչիլը
Իսրայելական ինքնաթիռները, արևելյան Լիբանանի Բաալբեկ քաղաքի ռմբակոծության ժամանակ, ավերել են պատմական «Պալմիրա» հյուրանոցի շենքը, որը...
Աղբյուր` Panorama.am
15:50
ՎՏԲ-Հայաստան Բանկի աջակցությամբ Երևանում կկայանան դաշնակահար Դենիս Մացուևի համերգները
ՎՏԲ-Հայաստան Բանկը հանդես է եկել որպես «Երևանյան հեռանկարներ» միջազգային երաժշտական փառատոնի գործընկեր: Միջոցառման շրջանակներում...
Աղբյուր` Panorama.am
15:34
Արմեն Ջիգարխանյանի վերջին խոսքերը
Մանրամասներ է հայտնել նրա այրին՝ դերասանուհի Տատյանա Վլասովան
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Բերվել են բոլոր հակափաստարկները. ԱՆ փոխնախարարը՝ արցախցիների ընտրելու իրավունքի մասին
12:42 08/11/2024

Բերվել են բոլոր հակափաստարկները. ԱՆ փոխնախարարը՝ արցախցիների ընտրելու իրավունքի մասին

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}