Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Աղձք»-ի հայոց արքաների հուշահամալիրում պեղումները վերսկսվել են բացառիկ նորություններով: Հունիսի 7-ին լրագրողների հետ զրույցում նշեց ՀՀ մշակույթի նախարարության պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոնի փոխտնօրեն, հնագետ Հակոբ Սիմոնյանը:

Նա տեղեկացրեց, որ հայտնաբերվել են վաղ միջնադարի եզակի պատկերազարդ տապանաքար և պալատական կառույց: Սիմոնյանը նշեց, որ պեղումները՝ ՀՀ կառավարության հովանավորությամբ, սկսվեցին դեռ 2015 թ.: Նրա խոսքով՝ տապանաքարերը եզակի էին, դրանց տեղակայման վայրը խոսում է այն մասին, որ այդտեղ ամփոփված է ինչ-որ նշանավոր տոհմի ներկայացուցիչ:

Հայտնաբերվել է հսկայական պալատական կառույց՝ 30 մ երկարությամբ և 15 մ լայնությամբ. սա վաղմիջնադարյան միակ հստակ 4-րդ դար թվագրվող կառույցն է: Մյուսն, ըստ Սիմոնյանի, վաղ միջնադարյան տապանաքարերի գյուտն է՝ այն այդպես անխառն վիճակով մեզ հասած վաղ միջնադարյան գերեզմանոց է, որտեղ թաղված պետք է լինեին հայոց երկրի մեծերը՝ հոգևոր և աշխարհիկ տերեր:

Բանախոսը հայտնեց, որ տապանաքարերի վրա կան նաև մեսրոպատառ արձանագրություններ, այսինքն՝ տառերի գյուտից անմիջապես հետո փորագրված, ամենահին հայկական տառերի մի նմուշ: Նա ընդգծեց՝ վաղ միջնադարյան եկեղեցիների վրա արձանագրություններ չեն եղել, և այս տապանաքարերը հենց այդ տեսակետից կարևոր են: Հայտնաբերված տապանաքարերի ուսումնասիրության համար, ըստ բանախոսի, փորձագետներ են պետք, մարդաբաններ, ֆինանսական միջոցներ:

Սիմոնյանը նշեց, որ տապանաքարի վրա առաջին անգամ Խաչ է փորագրված, դրանից ենթադրելի է, որ այն շատ բարձրաստիճան պաշտոնյայի տապանաքար է:

Անդրադառնալով այս տարվա ծրագրերին, բանախոսն ասաց, որ պեղումները շարունակվում են, այս տարվա ծրագրով նախատեսված է պեղել պալատական կառույցի ստորին շերտերը, անցյալ տարի կանգ են առել վաղ միջնադարյան շերտի վրա: Սիմոնյանը շեշտեց՝ պեղումները պետք է իրականացվեն բացառիկ խնամքով, դրանց արդյունքում պիտի բացահայտեն վաղ միջնադարյան մշակույթը: Այս տարի պեղումների համար տրամադրված պետական միջոցները 15 միլիոն դրամ են: 

Հնագետը խոսեց զբոսաշրջության զարգացման կարևորության մասին, նշեց՝ երկար ժամանակ է՝ զբոսաշրջությունը գերակա ուղղություն է հռչակվել, սակայն մի շարք կարևոր քայլեր չեն արվում:

«Մենք նման ենք մի գերժամանակակից մեքենայի տիրոջ, որ ունի հզոր շարժիչ, բայց ափսոսում է բենզին լցնել և հրելով է առաջ տանում»,- ասաց նա՝ հավելելով, որ զբոսաշրջության համար նախնիներն ամեն ինչ են տվել, սակայն հնարավորությունները չեն օգտագործվում:

Աղձքում, օրինակ, ըստ հնագետի, ենթակառուցվածքներ չկան, անգամ մեքենան կայանելու տեղ չկա, բայց ամեն շաբաթ բազմաթիվ մարդիկ են գալիս:

«Մեր երթուղիները շատ տխուր են՝ մի եկեղեցի-վանական համալիր, եկեղեցի-վանական համալիր, մարդիկ հոգնում են, ասում են՝ ուր է ձեր պատմությունը, իսկ Աղձքը հենց մեր պատմությունն է»,- ասաց նա:

Սիմոնյանի խոսքով՝ Աղձքը պետք է լինի մեր բացառիկ զբոսաշրջության կենտրոնը, այնտեղ պետք է լինի կառույց՝ սրճելու, պարզապես նստելու, վայելելու, նաև զուգարան: Հնագետի կարծիքով՝ եթե պետությունը տարածքի տնամերձերը վերցնի, ներգրավի ներդրողների՝ օտարերկրյա կամ Հայաստանում ապրող, զբոսաշրջությունն այստեղ այնքան թափով կզարգանա, որ կարելի է համեմատել Զվարթնոցի կամ Գառնիի հետ:

«Առանց ձևակերպելու զբոսաշրջիկների մեծ քանակը վնաս է հասցնում հուշարձանին. մարդիկ գալիս են, ոտքը դնում, մաշվածություն է առաջանում: Պետք է լինեն ճեմուղիներ, երթուղիներ, դիտահարթակ, այսինքն՝ պետք է անել ներդրում, որից հետո անդրադարձը կլինի հարյուրապատիկ: Գյուղը կծաղկի՝ գյուղացիները կբերեն իրենց լավաշը, չիրը-չամիչը, հուշանվերներ»,- ասաց նա:

Սիմոնյանն ասաց, որ աշխատում են մաքուր պահել տարածքը, գարնանից սկսել են մաքրել այն, ապա վերսկսել պեղումները: