Ձեր վստահելի աղբյուրը

Վերջին օրերին կրկին ակտիվորեն շրջանառվում է այն տեսակետը, որ Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմը կամ գոնե իրավիճակի սրումն անխուսափելի է, և դա միայն ժամանակի հարց է։ Նման հոռետես կանխատեսումների համար հիմք են տալիս տևական ժամանակ բանակցությունների բացակայությունը և կողմերի դիրքորոշումների որոշակի կոշտացումը։ Պայմանավորված ներքաղաքական զարգացումներով՝ ԼՂ շուրջ բարձր մակարդակի բանակցություններում դադար էր, և այն ենթադրվում է, որ կվերսկսվի նոր իշխանությունների ձևավորումից հետո։

Սակայն գործընթացներն ունեցան այլ զարգացումներ։ Եթե Ադրբեջանում, ինչպես և սպասվում էր, Իլհամ Ալիևը, ֆորմալ ունենալով բնակչության 80 տոկոսից ավելի քվեն, վերընտրվեց նախագահի պաշտոնում, ապա Հայաստանում հեղափոխության ալիքի վրա ձևավորեց ժողովրդի վստահությունը վայելող նոր կառավարություն, ինչը չէր կարող չազդել ԼՂ բանակցությունների վրա։

Մայիսի 9-ին վարչապետ Փաշինյանը Ստեփանակերտում հայտարարեց, որ հակամարտության լիարժեք կողմերից մեկը՝ Արցախի Հանրապետությունը պետք է լինի բանակցությունների լիարժեք կողմ։ Հետագայում այս միտքն արտացոլվեց նաև կառավարության ծրագրում, որտեղ նշվում է, որ Արցախը որպես հակամարտության հիմնական կողմ պետք է որոշիչ ձայն և ներգրավվածություն ունենա իրական և տևական խաղաղ հանգուցալուծման գործընթացում:

Հայաստանի նոր իշխանությունների մյուս կարևոր ուղերձը ԼՂ բանակցությունների համատեքստում այն է, որ Հայաստանը հավատարիմ է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների միջնորդությամբ հարցի բացառապես խաղաղ կարգավորմանը, և որ պետք է ձևավորվի խաղաղությանը նպաստող մթնոլորտ։

Իսկ Ադրբեջանի «նորընտիր» իշխանությունները որդեգրել են բացահայտ միլիտարիստական մոտեցում, և հարկադրման դիվանագիտությունից, կարելի է ասել, անցել են «վախեցնելու» գործելոճին, երբ ուժի կիրառման սպառնալիքին զուգահեռ իրականացվում է ուժի ցուցադրում, հնչում են անթաքույց կոչեր ուժային լուծումների նախապատվության և դրանց վերահասության մասին։

Դեռևս ապրիլից սկսած ԼՂ շփման գծում նկատելի էին ադրբեջանան զինուժի կուտակումներ, այնուհետև ականատես եղանք նախիջևանյան սադրանքին։ Այս օրերին էլ ադրբեջանական զինուժը մեծամասշտաբ զորավարժություններ է իրականացնում։ Տպավորությունն այն է, որ Ադրբեջանում կա բանակցային փաստարկների պակաս և նավթադոլարներով ձեռք բերված զենքի ավելցուկ, այդ իսկ պատճառով նախապատվություն տրվում է ռազմական լուծումներին, որն ուղեկցվում է հայատյացության աննախադեպ քարոզով։  Ադրբեջանական պրոպագանդան ջանք չի խնայում շրջանառության մեջ պահել այն նորահայտ քարոզչական հնարքը, ըստ որի Հայաստանի նոր իշխանությունները հակառուսական են, ուստի Ռուսաստանը կօգնի Ադրբեջանին վերադարձնել Լեռնային Ղարաբաղը՝ նույնիսկ ուժային ճանապարհով, քանի որ Հարավային Կովկասում ՌԴ միակ վստահելի դաշնակիցը Ադրբեջանն է։ Այս մոտեցման շրջանակներում է, որ եվրասիականության ջատագով Դուգինն ու ընկերները հավաքվել էին Արցախի հետ շփման գծի բավականին խորհրդանշական մի վայրում, և միմյանց հերթ չտալով գովաբանում էին Ադրբեջանին՝ նրան նվիրելով «Ղարաբաղը»։ Դուգինի և նրա նմանների հաշվարկը պարզ է թվում՝ Ադրբեջանին բերել եվրասիականության ծիրի մեջ, եթե պետք է Հայաստանի ու ԼՂ հաշվին։

Ադրբեջանի նորելուկ ռուսասիրությունն ու Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի միակ վստահելի գործընկերոջ դիրքից հանդես գալն էլ կարելի է հասկանալ։ Փորձում են այդ կերպ ստանալ ռուսական աջակցությունը ԼՂ հարցում, ինչպես նաև լուծում են ներքաղաքական խնդիրներ։ Պարզ չէ, թե որտեղ կհասնի այս ամենը, և ինչքանով է այն վայելում ռուսական պաշտոնական շրջանակների հավանությունը։

Այս համատեքստում առաջին արձագանքը, որ կարելի է սպասել Հայաստանի կողմից, այն է, որ պետք է վերահաստատվի Ռուսաստանի հետ ռազմավարական համագործակցության հանձնառությունը։ Սակայն միաժամանակ պետք է խուսափել չափազանց հավատարիմ լինելու կերպարից ու Ադրբեջանի հետ ռուսասիրության մրցույթի մեջ մտնելուց։ Կա ժամանակով փորձված հայ-ռուսական բարեկամություն, կան շահեր և հավասարության հիման վրա համագործակցությունը շարունակելու կամք։

Միաժամանակ, եթե ադրբեջանական թեզը ճիշտ է, որ նա է մնացել տարածաշրջանում միակ գործընկերը, դա պետք է անհանգստացնի հենց Ռուսաստանին և ստիպի նրան վերանայել իր քաղաքականությունը, որի արդյունքում ամենահավատարիմ դաշնակցի համբավ ունեցող Հայաստանը հեռացել է ռուսական ազդեցության գոտուց։

Ինչևէ, հարկ է նշել, որ ընթացիկ դիրքային վերադասավորումներում հայկական կողմը ապավինում է դիվանագիտական ու քաղաքական միջոցներին, որպես ժողովրդավարական արժեքներ կրող, դե իսկ Ադրբեջանը շարժվում է տոտալիտարիզմի լավագույն ավանդույթներով՝ տանկեր, հրթիռներ, արտաքին թշնամի, ամենափրկիչ առաջնորդ, ծանրաշունչ քարոզ և այլն։ Այստեղ չպետք է մոլորություն լինի, որ ժողովրդավարական պասիֆիզմը պարտվողականություն է։

Խաղաղությունը նախընտրելը չի նշանակում պատերազմելուց վախենալ։ Այն նշանակում է մարդու և նրա կյանքի արժևորում ու ռացիոնալ ճանապարհով, ողջամիտ փոխզիջումների հիման վրա խնդրի լուծում։

Ակնկալենք, որ իրադարձությունները կզարգանան այս ուղով, և Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ բանակցությունները շուտով կվերսկսվեն, ինչը կնվազեցնի նաև ռազմական բախման կանխատեսվող հավանականությունը։