Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ռուսաստանի ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարությանը  երեկվանից սոցցանցերում արձագանքում են քաղաքագետներն ու ոչ քաղաքագետները, արտահայտած կարծիքները տարբեր են, երբեմն՝ իրար հակասող: ՌԴ արտաքին գերատեսչական ղեկավարության հայտարարության պատճառների մասին, ինչպես նաև դրա տողատակերը հասկանալու համար Panorama.am-ը  զրուցել է քաղաքագետների հետ:

Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի հիմնադիր Ստոյպա Սաֆարյանը համարում է, որ հայ-ռուսական հարաբերություններում այժմ խնդիր կա, որն ինքը անվանում է մտահոգություն: Նա հիշեցնում է՝ խնդիրներ եղել են միշտ՝ նաև ՀՀ երկրորդ, երրորդ նախագահների ղեկավարման տարիներին: Սաֆարյանի խոսքով, այժմ պետք է հայկական կողմը ռուսական կողմին հասկացնի, որ վատ հարաբերությունները երկու կողմերին էլ ձեռնտու չեն: Քաղաքագետը բարեբախտություն է համարում, որ այժմ քննարկումներն ընթանում են հրապարակային է և ոչ թե պատերի ներսում, հասարակության անտեղյակության պայմաններում:

«Հետևանքներ լինում են, երբ խնդրին լուծում չի տրվում: Այո, այժմ կա խնդիր, որի լուծումները շատ են: Դրանցից մեկն էլ ռուսական կողմի մտահոգությունը բավարարելն է, որի մասին խոսք լինել չի կարող, եթե իհարկե, դրանք վերաբերում են Խաչատուրովի հանցագործության վերաբերյալ առնչություններին: Մյուս լուծումը, ռուսական կողմի մտահոգությունների փարատումն է, սեփական քայլերը բացատրելն ու այս կետից առաջ շարժվելու այն տարբերակը, որը բխում է երկու կողմերի շահերից: Ահա ֆորմուլան: Եթե սա չարվի, խնդիրները գնալով շատանալու են»,-կարծիք հայտնեց քաղաքագետը:

Ինստիտուտի հիմնադիրը, խոսելով ռուսական կողմի մտահոգությունների ու Լավրովի հայտարարության պատճառների մասին, նշեց. «2008-ի մարտի մեկին խոսվում էր, որ Ռոբերտ Քոչարյանը Մոսկվայից վերադառնալուց հետո վստահ կերպով իրականացրեց հակասահմանադրական գործողությունները, կար տեսակետ, որ Մոսկվան կարող էր առնչություններ ունենալ այդ գործողությունների լեգիտիմացման առումով: Քանի որ Ռոբերտ Քոչարյանը չի ընդունում մեղադրանքը, անուղղակի սպառնում է անուններ տալ, չբացառենք, որ Մոսկվայում կարող են մտահոգված լինել, որ պաշտոնաթող նախագահը կարող է իր ցուցմունքներում ներքաշել նաև Ռուսաստանին»։

Սաֆարյանը միաժամանակ կարծիք հայտնեց, որ ՌԴ-ում գործում են նախկին իշխանությունների կողմից լոբբիստներ, ովքեր փորձում են ներկայացնել, որ Հայաստանում այս ամենն արվում է «Սորոս»-ի ֆինանսավորմամբ ու արևմուտքի հրահրմամբ:

Սրանք իհարկե չհաստատված վարկածներ են: Սաֆարյանը կարծում է՝ հայտարարությունը գերազանցապես վերաբերում էր ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարին, ռուսական կողմը ցանկանում է ցույց տալ, որ Խաչատուրովի հետկանչն իրենց համար ցանկալի չէ, ուղիղ պահանջել չեն կարող, բայց փորձում են այն տեղ հասցնել:

«Անհերքելի է, որ Ռուսաստանն այս պատմության մեջ ավելի շատ հետաքրքրված  է Խաչատուրովով, քան Քոչարյանով: Բայց ինչպիսին էլ լինեն Հայաստանի ռազմավարական գործընկերոջ մտահոգությունները, պաշտոնական Երևանը պետք է փարատի դրանք: Հայաստանն ակնհայտորեն ցույց  է տալիս, որ չի կարող ապրել մարտի 1-ի բեռի տակ, եթե նույնիսկ Փաշինյանը շրջանցի այդ խնդիրը, միևնույն է՝ այդ ականը, որը դրված է եղել պետականության տակ, պայթելու է»,-նշեց Սաֆարյանը:

Նրա խոսքով, Լավրովի ակնարկած «կոմպրոմիսը» չի կարող տարածվել ոճիրները պարտակելու վրա: 

Քաղաքագետ Ալեն Ղևոնդյանի համոզմամբ, Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում էմոցիաներ, հանրահաճո, պոպուլիստական մոտեցումներ կիրառելը տեղին չէ, հարցին պետք է մոտենալ չոր պրագմատիզմի դիրքերից: Panorama.am-ի  զրուցակցի խոսքով, Լավրովի հայտարարությունն ուղերձ էր բաց տեքստով, խոսում է այն մասին, որ անհանգստությունը մեծ է:

«Սա տրամաբանական է, որովհետև ռուս փորձագետները տևական ժամանակ նշում են, որ Հայաստանի հետ հարաբերություններում անորոշությունը մեծ է, դա քաղաքականության ճշգրտման օրակարգ է սահմանում առաջին հերթին ռուսների համար, որպեսզի հասկանան՝ ում հետ ուր են գնալու և ինչ ֆորմատով»,-ասաց քաղաքագետը:

Ռուսաստանը համարում է, որ Հայաստանում կատարված իրադարձությունները, անկախ իրավական հիմնավորումներից, ըստ Ղևոնդյանի, ոչ այնքան պրոցեսի վրա ազդեցություն ունենալու, այլ դրանք քաղաքական պրոեկտումների առումով, կարող է ցնցումներ առաջացնել երկրում, իսկ անկայուն Հայաստանը չի բխում Ռուսաստանի շահերից:

«Ռուսաստանը նաև մեծ մտավախություն ունի Հայաստանում իրենց նախկին կարգավիճակի խորությունը կորցնելու մասով, և դա ինչ-որ առումով հասկանալի է: Սակայն այստեղ խնդիրը նաև այլ հարթությունում է: Նոր իշխանությունները պետք է ոչ թե հանրահաճո դիրքերից կերտեն երկրի անվտանգությունն ու արտաքին քաղաքականությունը, այլ չոր պրագմատիզմի, ռազմավարական իրողությունների ու հայ-ռուսական հարաբերությունների իրական պատկերից ելնելով»,-Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց Ա. Ղևոնդյանը:

Նա հիշեցնում է, որ Հայաստանը ՌԴ-ի հետ հարաբերություններում լուրջ շահառու երկիր է, հարաբերությունների ֆինանսական, ռազմական բաղադրիչները, թե արտաքին առևտուրն ու ԵԱՏՄ ձևաչափում շփումներն ուղղակիորեն կապված են Ռուսաստանի հետ:

«Բոլոր որոշումները կայացնելիս այս հանգամանքները պետք է հաշվի առնել, սակայն չմոռանալով Հայաստանի շահերի այն բաղադրիչները, որոնք տարբերվում են Ռուսաստանի մոտեցումներից»,-ընդգծեց քաղաքագետը:

Ինչ վերաբերում է հայ-ռուսական հարաբերությունների վերաբերյալ քննարկումների հրապարակային լինելու հետևանքներին, ապա Ղևոնդյանը նկատեց, որ հասարակությունը մասնագիտական պատրաստվածություն չունի, խորությամբ չէ, որ կարող է միջպետական ու այլ իրադարձությունների մասին կարծիքներ հայտնել: Բացի այդ, հասարակությունը մանիպուլյացիայի ենթարկվող օրգանիզմ է, որոշ մարդիկ կարող են հանրային կարծիքի դրսևորումներն օգտագործել սեփական շահերի համար, որոնք եզրահանգման մեջ կարող են վտանգել պետական շահը:

«Այս պարագայում իրավիճակի զարգացումը  հանրայնացման տեսքով  ռուսների որոշումն էր: Լավրովի հայտարարության շահառու կողմը նաև հայ հասարակությունն էր աշխատանքային միգրանտների, ՀՀ անվտանգություն սպառողի տեսքով,  նաև նախկին ու ներկա այն պաշտոնյաները, որոնք կարող են մտնել անորոշությունների, ճգնաժամային պրոցեսների մեջ՝ դրանից բխող հետևանքներով: Սա ուղերձ էր բաց տեսքով»,-համոզմունք հայտնեց Ա. Ղևոնդյանը:

Անդրադառնալով այն կարծիքներին, որ Բելառուսն ու Ղազախստանը Ռուսաստանի հետ բավականին հակասություններ ունեն, ապա քաղաքագետը խորհուրդ  է տալիս նման համեմատություն անելիս հաշվի առնել Բելառուսի, Ղազախստանի ու Հայաստանի ներուժը, տնտեսության ծավալները, միջազգային հարաբերությունները, կենսամակարդակը:

«Դրանք համեմատելիս կտեսնենք, որ Հայաստանի պարագան մի փոքր տարբերվում է: Ոչ Բելառուսը, ոչ Ղազախստանը չունեն իրենց հարևանների հետ ակտիվ փուլում գտնվող կոնֆլիկտ, չունեն հարևան այնպիսի երկիր, որի սահմանը փակ է ու կարող են այն դիտարկել որպես անվտանգության սպառնալիք: Ինչ վերաբերում է աշխատանքային միգրանտներին, ապա Հայաստանի դեպքում այն կենսամիջոց է, Բելառուսի կամ Ղազախստանի  պարագայում աշխատանքային միգրացիայի հոսքեր են, որոնք շատ մեծ չեն: Հայ-ռուսական հարաբերությունների էներգետիկ բաղադրիչը համեմատելի չէ ոչ Բելառուս-Ռուսաստան, ոչ էլ Ղազախստան-Ռուսաստան փոխհարաբերությունների հետ, այնպես որ զուտ մասնագիտական տիրույթում, համեմատելու բան չունեն»,-մանրամասնեց նա: