Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Մենք սպասեցինք բավականին երկար, մինչև գաղտնալսված հեռախոսազրույցի մեջ ներքաշված անձինք ասեն իրենց ասելիքը։ Այսօր մենք ամփոփեցինքն  մեր տեսակետներն ու դիրքորոշումները, սեղմ կներկայացնենք, իսկ ավելի ընդգրկուն այն կդառնա դատավարական մի փաստաթուղթ, որին հետագայում ընթացք կտանք»,-լրագրողների հետ ընթացող հանդիպմանը ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի փաստաբաններից Հայկ Ալումյանը։

Նա ընթերցեց սեպտեմբերի 11-ին համացանցով տարածված ՀՀ ԱԱԾ տնօրենի և ՀՔԾ պետի հեռխոսազրույցների կապակցությամբ  Քոչարյանի փաստաբանական խմբի պատրաստած հայտարարությունը։

«Խոսակցությունը լույս է սփռում ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամաբ քննվող գործի և մասնավորապես նրա կալանավորման գործընթացների ստվերային կողմի վրա։ Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտպանների կողմից մանրակրկիտ կերպով ուսումնասիրվել է ինչպես հեռոխսային խոսակցություն պարունակող նյութը, այնպես էլ այդ նյութին առնչություն ունեցող բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց մեկնաբանությունները։ Կատարված ուսումնասիրությունները մեզ այժմ հիմք են տալիս պնդելու, որ քրեական գործի քննության, ներառյալ նրա Ռ. Քոչարյանի կալանավորման ընթացքում թույլ են տրվել նրա իրավունքների ու հիմնարար ազատությունների կոպիտ խախտումներ: ՀՀ ԱԱԾ տնօրենի և ՀՔԾ պետի հեռախոսային խոսակցության վերաբերյալ նրանց կողմից ասուլիսի ժամանակ տրված մեկնաբանություններից հստակ երևում է, որ այդ ձայնագրության բովանդակությունն ամբողջությամբ իրական է, այսինքն կեղծված կամ մոնտաժված չէ, այդ խոսակցություններն իրականում եղել են ու ունեցել են հենց այդ բովանդակությունը։

Բովանդակությունից պարզ է դառնում, որ կալանավորման հարցը քննող առաջին ատյանի դատարանի դատավորը նախապես իր անելիքները համաձայնեցրել է ՀՀ ԱԱԾ տնօրենի հետ։ Այդ մասին է վկայում ԱԱԾ տնօրենի հետևյալ հայտարարությունը. «Ինձ դատավորը զանգեց, դե մի քիչ վախեցած ա։ Ասի՝ մի հատ նայի սաղ գործը»։

Հատկանշական է ԱԱԾ տնօրենի արհամարհական վերաբերմունքը առաջին ատյանի դատարանի դատավորի հանդեպ, որը դրսևորվել է հետևյալ նախադասության մեջ. «Մի խոսքով, դատավորը, ով որ կալանքը պիտի տա, դրան ասել եմ՝ դուխով։

-Բա մի հատ հիմքերը նայեմ, պարոն Վանեցյան, զանգեմ զեկուցեմ։ Խոսակցությունների բովանդակությունից նաև պարզ է դառնում, որ ԱԱԾ տնօրենն անձի կալանավորման վերաբերյալ ուղղակի ցուցում է տվել առաջին ատյանի դատարանի դատավորին։ Այդ մասին է վկայում ԱԱԾ տնօրենի հետևյալ հայտարարությունը. «Ասի, նայի հիմքերը, կզանգես, բայց կալանքը, ուզես-չուզես, պիտի տաս»։

Ուշադրության է արժանի նաև խոսակցության հետևյալ հատվածը. «Գնա վարչապետի հետ խոսա էլի, ընկեր, որովհետև ես խնդրել եմ, որ տանեն կալանքի»։

Ասվածից երևում է, որ վարչապետն ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն մասնակից է եղել այս գործով կիրառվելիք խափանման միջոցի կիրառման հարցի քննությանը։ Խոսակցությունների բովանդակությունից նաև պարզ է դառնում, որ կալանավորումը կատարվում է  ոչ թե օրինական նպատակով՝ անձի փախուստը, քննությունը խանգարելը կամ հանցանք կանխելը կատարելու համար, այլ այն նպատակով, որպեսզի անձին ստիպեն ցուցմունք տալ ինքն իր կամ գործով անցնող մեկ այլ անձի դեմ։ Այդ մասին է վկայում ՀՀ ՀՔԾ պետի հետևյալ արտահայտությունը. «Հա, հա ընգեր, էսի կալանքը որ տանք ․․․Տան նոռմալ, սաղ կսկսեն գրել ընգեր»:

Հետագայում, այս հեռախոսային խոսակցությունների վերաբերյալ արված հրապարակային հայտարարությունների ժամանակ այդ խոսակցությանն առնչվող պաշտոնատար անձանց կողմից տրվել են այնպիսի պարզաբանումներ, որոնք իրենց էությամբ ոչ պակաս կարևոր տեղեկատվություն են պարունակում կատարված ապօրինությունների վերաբերյալ, որքան բուն ինքը՝ հեռախոսային խոսակցությունը:

Մասնավորապես, մամուլի ասուլիսի ընթացքում ՀՀ ԱԱԾ տնօրենը ժխտեց սույն գործի առնչությամբ իր և առաջին ատյանի դատարանի դատավորի միջև հեռախոսային խոսակցությունների փաստը: Առաջին ատյանի դատարանի դատավոր Վաչե Մարգարյանը, ով կալանավորել էր Ռոբերտ Քոչարյանին, նույնպես հանդես եկավ հրապարակային հայտարարությամբ, որում ժխտեց իր և ԱԱԾ տնօրենի միջև որևէ խոսակցության փաստի առկայությունը: Այնինչ Վարչապետը, ՀՀ Ազգային ժողովում այդ ձայնագրության հետ կապված տված իր պարզաբանումների մեջ, ի թիվս այլնի, նշել է. «ստացել եմ զանգել ԱԱԾ տնօրենից, որ հիմա էլ դատական համակարգն ա տրիվոգա դրել էսպես ասած, տարբեր բաներ են ասում, ընդհուպ ասում են, որ գործը ջուր ա բան չկա տակը, ես էլի զանգել եմ ՀՔԾ պետին, ասել եմ ասում են ահազանգ կա, չգիտեմ ինչ դատավոր զանգել ա, թե չգիտեմ … անկեղծ ասած մինչև հիմա չգիտեմ էլ զանգել ա, չգիտեմ էտ կոմունիկացիան ոնց ա եղել, մանրամասներն երևի էական էլ չի, ասել եմ, որ գիտեք ասել են սենց բան կա, ասում էն, որ լավը չի գործը պինդ չի, ինքը ասել ա, որ գիտեք մենք քննչական մարմին ենք և գիտենք ինչ ենք անում»:

Վարչապետի ելույթի այս հատվածով ի ուղղակիորեն հաստատվում են հեռախոսային խոսակցությունների այն դրվագները, որոնցից երևում է, որ դատավորը, նախքան կալանավորման մասին որոշում կայացնելը, իր գործողությունները համաձայնեցներ է քրեական հետապնդման մարմինների ղեկավարների հետ: Ինչը ոչ պակաս կարևոր է՝ նախքան կալանավորման մասին որոշում կայացնելը առաջին ատյանի դատարանի դատավորը, պարզվում է, զգուշացրած է եղել այդ մարմինների ղեկավարներին ու վերջիններիս միջոցով նաև Վարչապետին, որ քրեական գործը հիմնավոր չէ, այսպես ասած՝ «ջուր ա, բան չկա տակը»:

Այսինքն՝ նույնիսկ առաջին ատյանի դատարանի այն դատավորը, ով կալանավորել է Ռոբերտ Քոչարյանին, ունեցել է այն համոզմունքը, որ մեղադրանքը հիմնավորված չէ և իր այդ մտահոգությունը հասցրել է երկրի բարձրագույն իշխանությանը: Որին ի պատասխան, ինչպես կրկին հետևում է հեռախոսային խոսակցությունների ձայնագրությունից, ստացել է պատասխան. «կալանքը ուզես չուզես պըտի տաս»:

Ասվածից պարզ է դառնում, որ Ռոբերտ Քոչարյանի նկատմամբ իրականացվում է ոչ օրինական քրեական հետապնդում, իսկ նրա կալանավորման գործընթացները տեղի են ունեցել «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» Եվրոպական կոնվենցիայի 5-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ կետերի աննախադեպ խախտումներով:

Հաստատվել են Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտպանների ամենահոռետեսական մտավախությունները, կապված սույն գործի ընթացքը ուղղորդված լինելու և դրա ելքը ի սկզբանե կանխորոշված լինելու վերաբերյալ:

Մտահոգություն է առաջացնում նաև այն հանգամանքը, որ հանրության մեջ սերմանվում է այն մոտեցումը, որ կան անձիք, ում իրավունքները կարելի է խախտել, իսկ այդպիսի անձանց խախտված իրավունքները պաշտպանելուն ուղղված գործողությունները դիտարկվում են որպես «դավաճանություն», «դիվերսիա», այդ անձիք պիտակավորվում են որպես «սևեր» և նրանց շուրջ փորձ է արվում ձևավորել անհանդուրժողականության մթնոլորտ: Նույն մեթոդներով փորձ է արվում ճնշումներ կատարել նաև դատավորների վրա, օրինական դատական ակտ կայացնողների նկատմամբ ձևավորելով «ժողովրդական ցասման» ակցիաներ, իսկ Բարձրագույն դատական խորհուրդը չի փորձում պաշտպանել դատավորների անկախությունը հենց այս փուլում, երբ դրա դեմ ոտնձգությունները հասել են գագաթնակետի:

Այս ամենի ֆոնի վրա անհասկանալի է դառնում մի շարք հեղինակավոր իրավապաշտպան կազմակերպությունների և անհատ իրավապաշտպանների լռությունը: Տպավորություն է ստեղծվում, որ Մարդու իրավունքներն ու հիմնարար ազատությունները սկսել են կրել անձնավորված բնույթ:

Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտպանները դիմում են բոլոր պատկան մարմիններին՝ սույն հայտարարության մեջ մատնանշված փաստերին համարժեք իրավական գնահատականներ տալու և հետագայում նմանօրինակ իրավիճակները բացառելու կոչով:

Ռոբետ Քոչարյանի՝ քրեական գործով պաշտպաններ»,-մասնավորապես ասված է հայտարարության մեջ։