Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանի երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը ծավալուն հարցազրույց է տվել Кommersant-ին՝ անդրադառնալով իր՝ քաղաքականության վերադառնալու հարցին, այն բանից հետո, երբ նրա նկատմամբ քրեական գործ հարուցվեց ու նա դարձավ Նիկոլ Փաշինյանի գլխավոր մրցակիցը։ 
Վլադիմիր Սոլովյովի հետ հարցազրույցում նախկին նախագահը պատմում է, թե ինչպես է ընկերացել ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ ու որքան ամուր է իրենց ընկերությունը, ինչու է վստահ իր հաջողության մեջ ու թե ումը կլինի Ղրիմը։

Panorama.am-ը հարցազրույցը ներկայացնում է կրճատումներով։

Հարց-Ռոբերտ Քոչարյանը վերադարձել է քաղաքականություն։ Ի՞նչ է դա նշանակում։ Մանրամասնեք։
Պատասխան-Նշանակում է, որ նա վերադարձել է քաղաքականություն։

Հարց -Ի՞նչ նկրտումներ կան։ Դուք ցանկանում եք երկրի նախկին ղեկավարից դառնալ գործո՞ղ։
Պատասխան-Առաջին հերթին, ես երբեք քաղաքականությունից չեմ գնացել։ Ինչպես ընդունված է ասել, նախագահները երբեք քաղաքականությունից չեն հեռանում։ Տասը տարի ես շատ պասիվ եմ եղել։ Իմ տեսակետն եմ հայտնել սկզբունքային հարցերի վերաբերյալ, որոնց հետ համաձայն չեմ եղել։ Հիմա առավել ակտիվ եմ արտահայտվելու։

Հարց-Արդեն արտահայտվում եք։
Պատասխան-Արդեն արտահայտվում եմ։ Ես մտնելու եմ քաղաքական գործընթացների մեջ։ Ի՞նչ ձևաչափով։ Դա կարող է լինել կուսակցություն, կարող է լինել շարժում, կարող է լինել համագործակցություն ինչ-որ կուսակցության հետ։

Հարց-Հայաստանում իրադարձությունները շատ արագ են զարգանում, և իրավիճակն արագ է փոխվում։ Քչերն են, որ հստակ պատկերացնում են, երբ կարող են տեղի ունենալ խորհրդարանական ընտրություններ։ Փաշինյանն ասում է, որ դրանք կարող են լինել կամ մինչև այս տարվա վերջ, կամ մյուս տարի։ Դա նշանակում է, որ քաղաքական մասնակցության ձևաչափը պետք է հստակեցված լինի, Դուք պաշտպանելու եք Հանրապետական կուսակցությանը, թե ունենալու եք Ձերը։ Դուք ո՞ր տարբերակին եք հակված։
Պատասխան-Կարելի է ասել, դեռ չեմ հստակեցրել։  Այդ թվում տեղի ունեցող իրադարձությունների առումով։

Հարց-Իսկ ի՞նչ է տեղի ունենում։
Պատասխան-Չեմ  կարծում, որ Հայաստանում որևէ մեկը գիտի, թե ինչ է տեղի ունենում։

Հարց-Լավ, իսկ ինչ տեղի ունեցավ Հայաստանում, մայիսյան իրադարձությունները, Ձեր կարծիքով ի՞նչ էին։
Պատասխան- Դա իշխանափոխություն էր։ Կարծում եմ, Փաշինյանը զգաց բողոքական տրամադրությունները և ժամանակին այն գլխավորեց, ինչը բերեց իշխանությունների փոփոխության։ Տպավորիչ էր։

Հարց-Դուք ասել եք և ասում եք, որ պետականությանը, պետական ինստիտուտներին ու նույնիսկ անվտանգությանն ուղղված վտանգ կա։ Այն ինչպե՞ս է արտահայտվում։
Պատասխան-Մենք ապրում են բարդ, պայթյունավտանգ տարածաշրջանում։ Մենք չորս հարևան ունեն, որոնցից երկուսի հետ սահմանները փակ են։ Մեկի հետ դիվանագիտական հարաբերություններ չկան, կան պատմական խնդիրներ։ Մյուս կողմից էլ «ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն» վիճակ է։ Դա պոտենցիալ պատերազմ է, որը կարող է բռնկվել ցանկացած պահի։

Հարց-Կա՞ն հարցեր, որոնց վերաբերյալ Ձեր և Նիկոլ Փաշինյանի տեսակետները համընկնում են։
Պատասխան-Շատ հարցերի վերաբերյալ ես նրա տեսակետներն ընդհանրապես չգիտեմ։

Հարց-Ինձ թվաց, որ Ղարաբաղի հարցում ձեր տեսակետները նման են։ Նա ասում է, որ Ադրբեջանին զիջումներ չեն լինելու,  դուք ևս կոշտ գծին հավատարիմ էիք։
Պատասխան-Ես Ղարաբաղի հարցով բանակցություններ վարել եմ շատ երկար, դեռ այն ժամանակ, երբ Ղարաբաղի նախագահն էի։ Ցանկացած բանակցություն ավելի լավ է, քան ցանկացած պատերազմ։ Հարցն այն չէ, որ պետք է հպարտ դիրք ընդունել ու լոզունգներ ասել, որոնք բորբոքված ամբոխը կընկալի պոպուլիստական ոճով։ Պետք է պատասխանատու քաղաքականություն վարել, որի արդյունքում  շփման գծում կսկսեն քիչ կրակել՝ միաժամանակ քո դիրքը չզիջելով։ Խոսքը նուրբ դիվանագիտական պրոֆեսիոնալ աշխատանքի մասին է։ Դա այն թեման չէ, որ պետք է հանրահավաքային քննարկման առարկա դարձնել։ Ցանկացած անզգույշ քայլ անպայման կհանգեցնի շփման գծում կրակոցների ակտիվանալուն՝ վտանգ ստեղծելով խրամատներում գտնվողների համար։ Պետք է դրանից ուղղակի հրաժարվել։ Հատկապես դա պետք է անեն այն մարդիկ, ովքեր բանակում չեն ծառայել, ովքեր խուսափել են բանակում ծառայելուց։ Այսօր կառավարությունում համարյա չկան ծառայած մարդիկ։ Իհարկե, սկզբունքային  բանակցային դիրքերը չպետք է զիջել, սակայն խնդրի կարգավորումը դարձնել  պոպուլիզմի թեմա ծայրահեղ անպատասխանատվություն է։

Հարց- 2008 թվական։ Պատասխանատվություն զգում ե՞ք Երևանում մարտյան ցույցերի արդյունքում զոհվածների համար։

Պատասխան-Պատասխանատվությունն առաջին հերթին նրանց վրա է, ովքեր նախընտրական քարոզչության ընթացքում իրավիճակն այնքան արմատականացրին, որ այդ ամենը պայթեց այդ կոնֆլիկտով։

Հարց- Բայց իշխանությունները միշտ զենք չկիրառելու ընտրություն ունեն։
Պատասխան- 10 զոհերի պատասխանատվությունն ընկած է նախ նրանց վրա, ովքեր հրահրեցին զանգվածային անկարգություններ։ Եվ իհարկե, քանի որ այդ դեպքում կար ընդդիմություն, կար իշխանություն, ինչ-որ չափով այդ պատասխանատվությունը կիսվում է։ Անկասկած, կիսվում է։ Հնարավոր է, ինչ-որ մեկը կարող էր ինչ-որ բան անել, ինչը կկանխեր այդ կոնֆլիկտը։ Հետադարձ հայացք գցելով՝ կարելի է այնքան շատ սցենարներ մտածել, որ ուղղակի կխճճվես։ Այդ իրավիճակում ամեն ինչ կարող էր ավելի վատ լինել։ Հետ գնալով, ես հաճախ էի մտածում, որ կարելի էր այլ կերպ անել, որ դա տեղի չունենար։ Շատ բարդ է։ Երբեմն մտածում ես, որ ահա այսպես կարող էր այլ կերպ լինել ու միանգամից մի շարք փաստարկներ, որ կարող էր ավելի վատ լինել։ Իրականում ես համոզված եմ, որ պատասխանատվությունը նաև իշխանության վրա է, սակայն առաջին հերթին պատասխանատու են նրանք, ովքեր հրահրեցին զանգվածային անկարգությունները։ Իհարկե, դա ողբերգություն էր, աստված չանի, որ այն կրկնվի։ Տեսեք, թե ինչ է հիմա արվում։ Հասարակությունը կրկին բաժանվում է սևերի ու սպիտակների։

Հարց-Ձեր բարեկամությունը Վլադիմիր Պուտինի հետ հայտնի փաստ է։ Ձեզ համարում են այն քիչ մարդկանցից մեկը, ում հետ նա իրականում մտերիմ հարաբերություններ ունի։ Օգոստոսի 31-ին Ռուսաստանի նախագահն անձամբ զանգահարեց ու շնորհավորեց  Ձեզ ծննդյան տարեդարձի կապակցությամբ։ Շատերի մոտ դա ընկավեց  երպոս աջակցություն այն փուլում, երբ Ձեր նկատմամաբ քրեական գոչծ հարուցեցին։ Եվ դա արվեց Նիկոլ Փաշինյանի՝ Մոսկվա այցից առաջ։ Պուտինը Ձեզ աջակցե՞ց, երբ զանգեց։
Պատասխան-Իմ  ու Վլադիմիր Պուտինի նախագահության ութ տարիներին  մենք համագործակցել ենք։ Հարաբերություններն ամբողջովին ազնիվ էին։ Արդյունքները շլացուցիչ են։ Հայաստանում գրեթե ռուսական ներդրումներ չկային։ Հիմա նայեք, կանի ռուսական ընկերություն է մուտք գործել հայկական շուկա։ Լուրջ, խոշոր, հետաքրքիր։ Ես չեմ խոսում ռազմա-տեխնիկական հարաբերությունների մասին։ Իհարկե, կառուցվել են նաև անձնական հարաբերություններ։ Մենք երբեք մեկս մյուսին չենք ստել։ Այդ հարաբերութունները շատ անկեղծ են, բաց ու ուղիղ։ Եվ ես, և նա միշտ համարել ենք, որ խնդիրների մասին պետք է բաց խոսել, լուծել ու պայմանավորվել դրանց շուրջ։Լ Մեր շփումները շարունակվել են նաև իմ նախագահությունից հետո։