Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Պետք է անցումային արդարադատությունը տարբերել դասական իմաստով արդարադատությունից, քանի որ արդարադատությունը ՀՀ-ում իրականացնում են միայն դատարանները»,- այս մասին այսօր «Հոդված 3» ակումբում կազմակերպված «Անցումային արդարադատություն. ինչ խնդիրներ այն կլուծի Հայաստանում» թեմայով քննարկման ժամանակ նշեց իրավաբան, ԱՄՆ Հարվարդի համալսարանում անցումային արդարադատության ոլորտում մասնագիտացած փորձագետ Արտյոմ Գեղամյանը։

Նրա խոսքով՝ շատերի մոտ տպավորություն է, որ եթե խոսում են անցումային արդարադատության մասին, դադարեցնում են դատական համակարգի գործունեությունը,  նոր ինսիտուտներ են ստեղծում. «Սա մոլորեցնող և սխալ դեբատ է։ Անցումային արդարադատության պարագայում հիմնական գաղափարը զոհն է և նրա շահերի պաշտպանությունը։ Այստեղ զոհը և իրավապահը հավաքական հասկացություններ են»։

Իրավաբանը նշեց, թե ինչ հարցադրումներով պետք է ավանդական արդարադատությունը տարբերել անցումային արդարադատությունից. «Օրինակ՝ ի՞նչ օրենք է խախտվել, եթե մենք խոսում ենք քրեաիրավական հանցագործությունների մասին, ո՞վ է կատարել, ինչպիսի՞ պատիժ է հասնում, սրանք սովորական արդարադատությանը վերաբերող հարցեր են։ Ի տարբերության սրան՝ անցումային արդարադատության պարագայում բոլորովին այլ հարցադրումներ ենք տալիս, առաջին հերթին մեզ հետաքրքրում է, թե ովքեր են զոհերը, այսինքն՝ հասարակության այն անդամները, որոնք ձևավորում են որոշակի խումբ, որոնք կոնկրետ իրավակախատման, կոռուպցիոն կամ այլ երևույթների պատճառով զոհ է հանդիսացել»։

Նրա կարծիքով, ՀՀ-ում անցումային արդարադատության մասին խոսելիս, առաջին հերթին պետք է խոսել դատական համակարգի, հանրային ծառայության համակարգի բարեփոխման մասին։

Հայաստանի Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի ղեկավար, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցն էլ նշեց, որ այս առումով հանրության իրավազեկվածության մակարդակը պետք է բարձրացնել։

«Անցումային դատական համակարգի չի գալիս փոխարինելու դատական իշխանությանը, ընդհակառակը, դատական իշխանությա առողջացման, վստահության ձևավորմանն ուղղված է սա»,- ասաց իրավապաշտպանը։

Անդրադառնալով վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի այն հայտարարությանը, թե «անցումային արդարադատությունն այն մասին է, որ մենք կարողանանք միջազգային կառույցների հետ համագործակցելով գտնել և հետ բերել Հայաստանից գողացված ակտիվները»։

Հարցին, թե արդյոք անցումային արդարադատության շրջանակներում սա հնարավոր է, Արտյոմ Գեղամյանը պատասխանեց՝ ոչ. «Եթե կան հափշտակված ակտիվներ, դրանց ետ բերելն անցումային արդարադատության առարկա չի կարող դառնալ, դրա համար կան այլ մեխանիզմներ»։

Նա ընդգծեց, որ անցումային արդարատադության միջոցով կարելի է ստանալ դատական, ընտրական, համակարգերի բարեփոխումների մասին։