Ձեր վստահելի աղբյուրը

Գյուղատնտեսության ոլորտում սեպտեմբերին գրանցվել էր մոտ 18 տոկոս անկում նախորդ տարվա նույն ամսվա համեմատ։ Հոկտեմբերին անկման ցուցանիշն ավելի ցածր է խաղողի շնորհիվ, բայց ամենայն հավանականությամբ, տարին կամփոփվի վատ ցուցանիշներով։

Հասկանալու համար, թե ի՞նչն է հանգեցրել երկնիշ  անկման, ի՞նչ է արվելու հետագա անկումը մեղմելու, ապա նաև՝ աճի փոխարինելու համար, ինչո՞ւ ժամանակին գովասանքի արժանացած ծրագրերն իրականացնելուց հետո ոչ թե աճ, այլ  անկում է գրանցվում ոլորտում,  Panorama.am-ը  զրուցել է գյուղատնտեսության նախարարի պաշտոնակատար, նախկինում գյուղատնտեսության զարգացման հիմնադրամի ղեկավար Գեղամ Գևորգյանի հետ։

Հիշեցնենք, որ հիմնադրամի գործունեության արդյունքում պետք է բարձրացվեր գյուղատնտեսության մրցունակությունը, ներգրավեին ներդրումներ, խթանվեր գյուղմթերքների արտահանումը և այլն: Սրանք արդյունավետ իրականացնելու պարագայում, ենթադրվում էր, որ ոլորտում առաջընթաց կդիտվի։

Գեղամ Գևորգյանը կարծես թերահավատությամբ է վերաբերվում վիճակագրության պետական կոմիտեի հրապարակած տվյալներին։

«Մենք այսօր փորձում ենք օպերատիվ տվյալներով ճշգրտումներ իրականացնել, հասկանալ իրավիճակը։ Ռեգիստրացիոն հստակ համակարգեր ներդրված չեն, ու  կարող է շեղումներ լինել։ Տվյալները մեխանիկական կարգով են ուղարկվում վիճակագրական ծառայություն»,-ասաց նախարարի պաշտոնակատարը։

Մինչ ճշգրտումների արդյունքները պատրաստ կլինեն, Գևորգյանը նշում է այն գործոնները, որոնք կարող էին սեպտեմբերին բերել նման մեծ անկման՝ գյուղատնտեսական տարին շատ առաջ էր, ինչի մասին վկայում է  նաև ամռան ամիսներին գրանցված մեծ աճը, բացի այդ նվազել է ցանքատարածությունների մակերեսը։ Վերջին տվյալներով, Հայաստանում մշակվում է հողերի 60 տոկոսը, նվազման միտումը պահպանվում է։

«Անկման մեջ մեծ ծավալ է կազմում լոլիկը, դա պայմանավորված է ինչպես տարածված հիվանդություններով, այնպես էլ  շոգ եղանակով,  ցերեկվա և գիշերվա ժամերին գրեթե նույն բարձր ջերմաստիճանի պահպանմամբ։ Բուսաբուծության ոլորտի համախառն արտադրանի անկումը կազմել է 84 տոկոս։ Անասնապահության համանախառն արտադրանքի անկում ունենք գրեթե 4 տոկոսի չափով։ Դա էլ պայմանավորված է նախորդ տարվա չոր եղանակով, խոտի խնդիր կար, մարդիկ իրենց անասունները մորթել են, բայց դրական տենդենց կա»,-ասաց Գեղամ Գևորգյանը։

Նա կարծում է, որ ոլորտում ցուցանիշները կարելի է բարելավել միայն համակարգային լուծումների շնորհիվ։ Գևորգյանին հիշեցրեցինք, որ նախորդ տարիներին ոլորտի պատասխանատուներն անընդհատ գյուղացուն հող մշակելու գործում շահագրգռելու ծրագրերի մասին էր հայտարարում, զարգացման հիմնադրամն էլ պետք է օգներ ոլորտում մրցակցության մեծացմանը, խթաներ արտահանումը։ Հարցրեցինք, կարելի՞ է ասել, որ ծրագրերը եղել են անարդյունավետ, քանի որ և տարեցտարի և մշակվող ցանքատարածությունների մակերեսը, և ոլորտի ցուցանիշները նվազում են։ Գևորգյանը կարծում է՝ նման բան ասել չի կարելի, քանի որ հիմնադրամն արդյունավետ իրականացվող ծրագրեր էլ ունի։

Նկատենք, որ հիմնադրամի ծրագրերի իրականացումն անարդյունավետ  էր գնահատել Վերահսկիչ պալատը։ Այդ գնահատականի հետ ևս Գևորգյանն այնքան էլ համամիտ չէ։

«Իհարկե, կան խնդիրներ, որոնք հենց մենք ենք տվել Վերահսկիչ պալատին մեր մոնիտորինգի արդյունքում, մենք ենք ասել, որ օրինակ ունենք խնդիր հավաքակազմի հետ, առավել արդյունավետ օգտագործման հետ, բայց ԾԻԳ-ը չի տնօրինում ոչ տրակտորին, ոչ ջրագծին, դրանք տրվել են համայնքին, համայնքի սեփականությանը։ Իսկ տեխնիկայի տեխնիկական տվյալներն ու այլ հարցեր որոշում են մասնագետները, որոնք վարձվել են ավելի վաղ,  քան ես եղել եմ հիմնադրամի տնօրեն»,-ասաց նա։

Հարցին, թե ինչու մարդիկ չեն ցանկանում հող մշակել, Գեղամ Գևորգյանը պատասխանում է, գլոբալ խնդիրներ շատ կան, բայց հստակ պատճառները վեր հանելու համար իրականացնելու են լայնածավալ հետազոտություն։ Մինչ այդ թվարկում է խնդիրները՝ հողերի փոքր չափերը, ինչի հետևանքով գյուղատնտեսությամբ զբաղվելն ավելի ծախսատար է, արդյունավետության ցածր մակարդակը, ռիսկերից ապահովագրման սխեմաներ չկան, ռեսուրսների մատչելիության, լավ մասնագետների, ագրոտեխնիկայի խնդիր կա։

«Մենք հիմա ռազմավարություն ենք մշակում՝ լսելով բիզնեսին, գյուղացիական տնտեսություններին և հաշվի առնելով տարբեր երկրների փորձը։ Հիմա մեզ շատ են հարցեր տալիս գոտիավորման մասին, հարցնում են, որտեղ ինչը լավ կաճի։ Պետք է անցում կատարենք ավելի բարձրարժեք բույսերի, պետք է համախմբենք կոոպերատիվներում, մեկ միավոր տարածքի վրա ծախսերն ավելի շատ են լինում, անպայման պետք է անընդհատ կրթել մասնագետներին»,-թվարկեց նախարարը։

Նկատեցինք, ծրագրերն անարդյունավետ են, եթե չկան հայտարարված չափելի արդյունքներ։ Նախարարի պաշտոնակատարի խոսքով, շուտով նպատակները կձևակերպեն, թվային արտահայտություններ կլինեն միջնաժամկետ, երկարաժամկետ ծրագերում։

«Այո, մենք կունենանք հստակ թվեր, հանրության վերահսկողության ներքո կիրականացնենք ծրագրերը։ Մենք այսօր ունենք արդյունավետության ցածր շեմ, պետք է այն բարձրացնենք։ Դրա համար եմ ասում, մեզ պետք են համակարգային լուծումներ, իսկ դրանք շատ արագ արդյունքի չեն բերի»,-ասաց նա։

Բազմաթիվ խնդիրներով հանդերձ Գևորգյանը չի համարում, որ ոլորտում ամեն ինչ վատ է,  վկայակոչում է մի լավ ցուցանիշ. նախորդ տարվա համեմատ այս տարի 2 մլն շիշ շատ գինի է արտահանվել։