Ձեր վստահելի աղբյուրը

Պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահ Դավիթ Անանյանը հայտարարել է, որ նախատեսում են փոփոխություններ կատարել Հարկային օրենսգրքում, որի արդյունքում 18-65 տարեկան քաղաքացիների նույնականացման քարտերը՝ ID քարտերը, կծառայեն նաև որպես կուտակային քարտեր ու կօգտագործվեն առևտրի կենտրոններում։

«Բոլոր այն մարդիկ, որոնք ունեն հանրային ծառայությունների համարանիշ, ID քարտ, բոլորի համար պատրաստվելու է հայտարարագիր։ ID քարտերը համատարած հայտարարվելու են կուտակիչներ, պետությունը հայտարարելու է, որ սա կուտակիչ քարտ է։ Մենք բոլորին կբաժանենք ID քարտը «կարդալու» սարքավորում, հաշվիչ դրամարկղային մեքենան կնույնականացնի գնորդին, ու երբ քաղաքացին գնա հաց գնի, ՊԵԿ-ում  դա կգրանցվի որպես գնված արժեք։ Տարվա ընթացքում որքան գնումներ կատարեն, դրա համար առաջին տարում 1, երկրորդ տարում՝ 2, երրորդ տարում ամբողջ տարվա առևտրի 3 տոկոսը կվերադարձնենք քաղաքացուն»,- հայտարարել է Դավիթ Անանյանը։

ՊԵԿ  նախագահի այս հայտարարությունը մտահոգություն, ինչպես նաև  անորոշություն է առաջացրել քաղաքացիների շրջանում:

Տնտեսագետ Կառլեն Խաչատրյանը կարծում է, որ ներկայիս տնտեսական իրողությունների պայմաններում քիչ հավանական է, որ  հարկային հայտարարագրեր ներկայացնելու  ինստիտուտի ներդրումը շոշափելի արդյունք կտա:

«Մեխանիզմները դեռևս հստակ չեն, հստակ չէ՝ ID-ով առևտուր անելը պարտադիր է լինելու, թե ոչ, ուստի կարծիք արտահայտելը դժվար է: Զարգացած երկրներում դա ընդունված պրակտիկա է, իսկ Հայաստանում, որտեղ սոցիալական խնդիրները բազմաթիվ են` աղքատության շեմը բավական բարձր է, ստվերի  տեսակարար կշիռը մեծ է, կարծում եմ, որ հիմա այդքան էլ ճիշտ չէ նման մեխանիզմների ներդրման մասին խոսել»,- Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետը: 

Նրա խոսքով՝  ավելի տրամաբանական կլինի, որ ՊԵԿ-ը կոշտ վարչարարության միջոցով ստվերը բերի հարկային դաշտ և այդ միջոցով ավելացնի  հարկային եկամուտները: 

ID քարտը՝ կուտակային բաղադրիչն ի՞նչ է իրենից ներկայացնում

Կառլեն Խաչատրյանը նշեց, որ դա եկամուտների հայտարարագրում է, որը ենթադրում է՝ տարվա կտրվածքով  անձը պետք է իր բոլոր եկամուտները՝ սկսած աշխատավարձից, վերջացրած վարձավճարի տեսքով,  ինչպես նաև տարբեր աղբյուրներից ստացած եկամուտները հայտարարագրի, ներկայացնի պետությանը, միևնույն ժամանակ ծախսերի մասին որոշակի ինֆորմացիա ներկայացնի: Եւ եթե անձի ծախսերն ավելի շատ լինեն, քան իր եկամուտները, պետության մոտ, բնականաբար, հարց է առաջանալու՝ ինչ գումարներով է քաղաքացին այդ ծախսը կատարել, եթե համապատասխան եկամուտ չի ունեցել:

«Դատելով ՊԵԿ նախագահի ներկայացրած մեխանիզմից՝ դրանով պետությունը փորձում է ստվերային տնտեսությունը կրճատել: Տարիներ առաջ, երբ հսկիչ դրամարկղային կտրոնների միջոցով շահումներ կային, պետությունն այդ ճանապարհով փորձում էր ստիպել, որ քաղաքացիները պահանջեին ՀԴՄ կտրոն, որպեսզի բիզնեսն իր շրջանառությունը ցույց տա: Սակայն կյանքը ցույց տվեց, որ դա այդքան էլ արդյունավետ միջոց չէ, միգուցե կարճաժամկետ  հատվածում որոշակի տեղաշարժ եղավ, սակայն երկարաժամկետում շոշափելի արդյունք չտվեց: Դրանից հետո  պետությունը հրաժարվեց այդ պրակտիկայից:  Հիմա պետությունը փորձում է նոր պրակտիկա ներդնել, ըստ որի՝  անձի ID քարտը իդենտիֆիկացնում են ու կատարած առևտրի 1-3 տոկոսը պետությունը հետ է վերադարձնում: Առաջին հայացքից թվում է, թե ֆիզիկական անձը պետք է շահագրգռված լինի՝ բոլոր գնումների ժամանակ ID քարտ ներկայացնի, և այդ դեպքում վաճառք իրականացնող ընկերությունը չի կարող թաքցնել շրջանառությունը, սակայն չեմ կարծում, որ մարդիկ կուզեն իրենց բոլորը եկամուտները ցույց տան, քանի որ ՊԵԿ-ի համար էլ այդպիսով պարզ կլինեն անձի բոլոր եկամուտները»,- ասաց Կառլեն Խաչատրյանը:

Տնտեսագետը կարծում է՝  ավելի տրամաբանական կլինի, ստվերը կրճատելու համար ՊԵԿ-ն  օգտագործի իր վարչարարական բազմաթիվ ռեսուրները:

Կառլեն Խաչատրյանի խոսքով՝ դեռևս հայտնի չէ, թե ՊԵԿ-ն ինչ վերլուծությունների հիման վրա է հանգել նմանատիպ ծրագիր ներդնելու գաղափարին. «Դժվարանում եմ ասել՝ արդարացված է, թե ոչ, բայց իմ մասնավոր դիտարկմամբ՝ ներկայումս հասարակության գիտակցությունը, հարկային մարմինների հետ աշխատանքը դեռևս այն մակարդակին չեն հասել, որը հնարավորություն կտա այդ մեխանիզմն արդյունավետ գործել»: