Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՄԱԿ-ում ահազանգում են՝  կանանց պարտադրված ու վաղ ամուսնությունները  հանգեցնում են խտրականության, դրանք  համարվում են բռնություն կանանց ու երեխաների նկատմամբ։

Վաղ ամուսնությունների վտանգների մասին ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբելայի երրորդ կոմիտեի, որը զբաղվում է սոցիալական, հումանիտար և մշակույթի հարցերով, ընդունած բանաձևում նշվում է, եթե չարագացվեն վաղ ու պարտադրված ամուսնություններն արմատախիլ անելուն ուղղված միջոցառումները, ապա  մինչև 2030 թվականը ևս 150 մլն աղջիկ կամուսնանա անչափահաս տարիքում։

Այն աղջիկները, որոնց  ստիպում են ամուսնանալ վաղ տարիքում, առավել հաճախ են ենթարկվում սեռական, ֆիզիկական ու հոգեբանական բռնությունների իրենց ամուսինների կողմից։  Դրանք զրկում են աղջիկներին մանկությունից, վտանգ ներկայացնում կանանց կյանքի համար։

ՄԱԿ-ի երրորդ կոմիտեն ընդունած բանաձրով կոչ է անում երկրներին առավելագույն ջանքեր ներդնել՝ ընդհատելու աշխարհում առկա վաղ ամուսնությունների պրակտիկան։

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարի վերջին զեկույցի համաձայն, երկրների 88 տոկոսում աղջիկների ամուսնության նվազագույն շեմը 18 տարեկանն է,  սակայն ավելի քան 100 երկրներում  օրենսդրությունը թույլատրում է ամուսնանալ մինչև 18 տարեկան դառնալը։

Panorama.am-ը փորձեց պարզել՝ ինչպիսի՞ն է վիճակը Հայաստանում, օրենսդրական ի՞նչ կարգավորումներ ու վիճակագրական տվյալներ կան խնդրի վերաբերյալ։

Հայաստանի Ընտանեկան օրենսգրքի հոդված 10-ը սահմանում է.  «Ամուսնության կնքման համար անհրաժեշտ են ամուսնացող տղամարդու և կնոջ փոխադարձ կամավոր համաձայնությունը և նրանց ամուսնական` տասնութ տարեկան տարիքի հասնելը, բացառությամբ սույն մասի երկրորդ պարբերությամբ նախատեսված դեպքերի:

Անձը կարող է ամուսնանալ նաև 17 տարեկանում, եթե առկա է նրա ծնողների, որդեգրողների կամ հոգաբարձուի համաձայնությունը: Անձը կարող է ամուսնանալ նաև 16 տարեկանում, եթե առկա է նրա ծնողների, որդեգրողների կամ հոգաբարձուի համաձայնությունը, և ամուսնացող մյուս անձը առնվազն 18 տարեկան է»։

Հոդվածի երկրորդ հատվածն ավելացվեց այն բանից հետո, երբ հայաստանաբնակ եզդիները բողոքի ակցիաներ  իրականացրեցին։ Նրանց աղջիկներն ավելի վաղ տարիքում են ամուսնանում։

Օրենսդրական փոփոխությունները պայմանավորված էին ինչպես միջազգային կազմակերպությունների պահանջով, այնպես էլ կրթական համակարգում տեղի ունեցած փոփոխություններով, մասնավորապես 10-ամյա դպրոցը 12-ամյա դարձնելով։

Ազգային վիճակագրակլան կոմիտեի՝ «Կանայք և տղամարդիկ» հրապարկման մեջ նշվում է, որ Հայաստանում առաջին ամուսնության միջին տարիքն աճում է թե տղամարդկանց և, թե կանանց համար: 2017թ.-ին կանանց առաջին ամուսնության միջին տարիքը կազմել է 26.6, իսկ տղամարդկանցը՝ 29.9 տարին: Սա զգալիորեն ավել է, քան 1997թ.-ին, երբ կանանց առաջին ամուսնության միջին տարիքը 22.1, իսկ տղամարդկանցը՝ 26.5 տարի էր:

Կանանց, ինչպես առաջին ամուսնության միջին տարիքը, այնպես էլ ամուսնության միջին տարիքն ընդհանուր առմամբ, ավելի բարձր է, քան մոր միջին տարիքն առաջին երեխայի ծննդյան և ծննդյան ժամանակ: Երևույթը պայմանավորված է այն հանգամանքով, որ տվյալները հաշվարկված են գրանցված ամուսնությունների հիման վրա, իսկ սովորաբար ամուսնությունների գրանցումներն իրականացվում են որոշակի հետաձգումով՝ երեխայի ծննդից հետո, ինչպես նաև առկա են դեպքեր՝ երկրորդ և այլ ամուսնությունների, որոնց գրանցումը կատարվում է ավելի բարձր տարիքում:

Նշվում է, որ  Հայաստանում  տղամարդկանց և կանանց ամուսնական կարգավիճակներում առկա տարբերություններն ըստ տարիքի շատ աննշան են: Կանայք հակված են  ավելի վաղ տարիքում ամուսնանալ, քան տղամարդիկ:

«Հիմնական տարբերությունը կայանում է նրանում, որ  կանայք՝ մեծահասակ  տարիքում այրի մնալու ավելի մեծ հավանականություն ունեն, որը հիմնականում պայմանավորված է տղամարդկանց կյանքի համեմատաբար ավելի կարճ տևողության և կանանց ավելի երիտասարդ տարիքում ամուսնանալու հանգամանքով: Բացի այդ, կանայք ավելի հակված են ամուսնալուծված մնալ, քան տղամարդիկ, ինչը վկայում է այն մասին, որ ամուսնալուծությունից հետո նորից ամուսնանալու միտումը տղամարդկանց շրջանում ավելի բարձր է»,-նշված է հրապարակման մեջ։