Ձեր վստահելի աղբյուրը

Աստանայում նոյեմբերի 8-ին տեղի ունեցած ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի նիստը և դրան հաջորդած իրադարձություններն ապացուցեցին, որ ՀԱՊԿ-ում տարաձայնությունների ալիքն ամեն օր նոր թափ է հավաքում։ Մի կողմից Հայաստանը ցանկանում է պահպանել կառույցում գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը, մյուս կողմից լուրջ հավակնություններ է ներկայացնում Բելառուսը, որի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն պնդում է, որ անցումային շրջանում գտնվող Հայաստանի համար ԵԱՏՄ-ն և ՀԱՊԿ-ը ղեկավարելը մեծ ծանրաբեռնվածություն է։

ՀԱՊԿ-ում հնարավոր զարգացումների, Բելառուսի դիմակայության և Ադրբեջանի հավակնությունների թեմայով Panorama.am-ի թղթակիցը խոսեց Միջազգային իրավունքի և միջազգային հարաբերությունների մասնագետ Սուրեն Սարգսյանի հետ։

Վերջինս նշեց, որ կառույցի հետագա գործունեության սցենարները 3-ն են՝ կամ ՀԱՊԿ-ում շարունակում է նախագահել Հայաստանը, կամ կառույցը շարունակում է ղեկավարել քարտուղարի ժամանակավոր պաշտոնակատար Վալերի Սեմերիկովը, կամ էլ այդ հաստիքը փոխանցվում է Բելառուսին։

«Իմ կարծիքով, ամենահավանական սցենարն այս պահի դրությամբ այն է, որ կշարունակի պաշտոնավարել ՌԴ ներկայացուցիչ Սեմերիկովը։ Եթե գլխավոր թեկնածուների հարցում կոնսենսուս չլինի,  ապա նա կշարունակի պաշտոնավարել։ Այս դեպքում գործ ունենք հենց նման իրավիճակի հետ՝ հաշվի առնելով Հայաստանի և Բելառուսի վերջին կոշտ հայտարարությունները։ Հնարավոր է, որ Հայաստաննն  ինչ-որ պահի օգտագործի իր վետտոյի իրավունքը, ինչպես որ իր այդ իրավունքը հայ թեկնածուի դեմ կարող է  օգտագործել Բելառուսը։ Կարծում եմ՝ դեկտեմբերի 6-ին ՀԱՊԿ նոր գլխավոր քարտուղար, այդուհանդերձ, չի ընտրվի, կողմերը կորոշեն ինչ-որ ժամանակ անց կրկին հանդիպել՝ նորից քննարկելու հարցը»,- ասաց նա։

Սուրեն Սարգսյանի խոսքով, ժամանակը, սակայն, Հայաստանի օգտին չի աշխատում՝ մանավանդ հաշվի առնելով Ղազախստանի նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաևի այն հայտարարությունը, որ ժամանակը շատ քիչ է ՀՀ ներկայացուցչի համար, քանի որ նա չի հասցնի անգամ շրջայց կատարել անդամ երկրների մայրաքաղաքներով։

«Կարծում եմ՝ Ղազախստանն ու Բելառուսը միմյանց կաջակցեն, որպեսզի հերթը փոխանցվի Բելառուսին։ Այժմ այդ երկրի նախագահին հնարավոր չի լինելու համոզել՝ մանավանդ, որ նա ունի Նազարբաևի աջակցությունը»,- նշեց Միջազգային իրավունքի և միջազգային հարաբերությունների մասնագետը։

Անդրադառնալով ՀԱՊԿ-ում Ադրբեջանի հնարավոր հավակնություններին՝ Սուրեն Սարգսյանը նկատեց՝ նախ պետք է հասկանալ՝ արդյոք Ադրբեջանը ցանականում է ՀԱՊԿ անդամ դառնալ։

«Սա չափազանց կարևոր խնդիր է, որովհետև այստեղ տարբեր բաղկացուցիչներ կան՝  Ադրբեջանի և Թուրքիայի հարաբերություններ, ՆԱՏՕ-ի հետ խորացող հարաբերություններ, Աֆղանստանում Ադրբեջանին ցուցաբերվող ԱՄՆ աջակցություն և այլն։ Բայց քանի որ այս պահին Ադրբեջանի կողմից անդամակցության մասին հայտարարություններ չկան, կարծում եմ՝ այդ երկրի արտաքին քաղաքական օրակարգում, գոնե այս պահին, ՀԱՊԿ մտնելու ցանկություն չկա։ Բացի այդ՝ Ադրբեջանը քաջ գիտակցում է, որ Հայաստանն ունի վետտոյի իրավունք, որը կարող է կիրառել։ Սա, իհարկե, ամենևին չի նշանակում, որ այդ երկիրը հավակնություններ չունի»,- ասաց փորձագետը։

Հարցին՝ ՀԱՊԿ անդամ երկրները կարո՞ղ են շահագրգռված լինել ինչ-որ պահի Ադրբեջանին տեսնել կառույցի անդամների շարքում, Սուրեն Սարգսյանը դրական պատասխան տվեց՝ իր այս համոզմունքը բացատրելով այն բանով, որ տնտեսասկան, քաղաքական և ռազմական և մի շարք այլ առումներով Ադրբեջանը ՀԱՊԿ անդամ երկրների համար ավելի կարևոր երկիր է, քան Հայաստանը։

«Չմոռանանք, որ Բելառուսի և Ադրբեջանի առևտրաշրջանառությունը մի քանի անգամ գերազանցում է Հայաստանի հետ առևտրաշրջանառությունը։ Նույն պատկերն է Ռուսաստանի և Ղազախստանի հետ։ Այդ առումով առավել ձեռնտու է գործընկերություն անել Ադրբեջանի, քան Հայաստանի հետ։ Աներկբա է, որ Ադրբեջանի ազդեցությունը ՀԱՊԿ-ում կա, և այդ կառույցի համար ավելի նախընտրելի կլիներ, եթե Հայաստանի փոխարեն անդամ լիներ Ադրբեջանը»,-ամփոփեց փորձագետը։