Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀ ազգային վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է «Հայաստանի սոցիալական պատկերը և աղքատությունը» զեկույց, որի համաձայն՝  2017 թվականին Հայաստանում աղքատության մակարդակը կազմել է 25.7%՝ 2016 թվականի համեմատ արձանագրելով աղքատության մակարդակի նվազում 3.7 տոկոսային կետով: Սա նշանակում է, որ երկրի բնակչության ամեն չորրորդը ամսական 41 612 ՀՀ դրամ վերին աղքատության գծից ցածր է գտնվել:

Ըստ զեկույցի՝ աղքատության մակարդակը 2017թ.-ին առաջին անգամ նվազել է 2008թ.-ի աղքատության մակարդակի համեմատ (27.6%)`1.9 տոկոսային կետով:

Միաժամանակ նշվում է, որ 25.7% աղքատների ընդհանուր թվաքանակի մեջ 1.4 %-ը ծայրահեղ աղքատ է, 9.2%-ը` չափավոր աղքատ (առանց ծայրահեղ աղքատների), իսկ Հայաստանի դեպքում՝ սպառումը մնացած 15.1%-ը՝ ուղղակի աղքատ է: 2017թ.-ին աղքատների ընդհանուր թվաքանակը կազմել է մոտ 766 հազար մարդ (մշտական բնակչության ցուցանիշի հաշվով), նրանցից չափավոր աղքատների թվաքանակը (ներառյալ ծայրահեղ աղքատները)` մոտ 316 հազար, իսկ վերջիններից ծայրահեղ աղքատների թվաքանակը` մոտ 42 հազար մարդ: Նախորդ տարվա համեմատ, ինչպես աղքատների ընդհանուր թվաքանակը, այնպես էլ ծայրահեղ աղքատների թվաքանակը նվազել է, սակայն չափավոր աղքատների թվաքանակն աճել է ի հաշիվ այն ծայրահեղ աղքատների, որոնք անցել են չափավոր աղքատների շարքը:

«2017 թ-ին չափավոր աղքատների տեսակարար կշիռն ամբողջ բնակչության մեջ կազմել է 10.6%` 2008թ.-ին արձանագրված 12.6%-ի դիմաց, ծայրահեղ աղքատության մակարդակն էլ կազմել է 1.4%` 2008թ.-ին արձանագրված 1.6%-ի դիմաց: Այսպիսով, 2017թ.-ին ընդհանուր աղքատության մակարդակը ավելի ցածր է 2008 թվականի նախաֆինանսական ճգնաժամի մակարդակից 1.9 տոկոսային կետով, չափավոր աղքատների թիվը նվազել է 2.0 տոկոսային կետով , իսկ ծայրահեղ աղքատության մակարդակը՝ 0.2 տոկոսային կետով»,- նշված է զեկույցում:

Զեկույցի համաձայն, 2008-2017թթ.-ին ծայրահեղ աղքատության մակարդակի անկումը քաղաքային բնակավայրերում կազմել է 0.7 տոկոսային կետ, իսկ գյուղական բնակավայրերում աճը կազմել է 0.7 տոկոսային կետ: Ըստ տարածաշրջանների ծայրահեղ աղքատության մակարդակն ամենացածրն է Երևանում (1.0%), իսկ ամենաբարձրն է՝ գյուղական բնակավայրերում (1.9%): 2017թ.-ին ծայրահեղ աղքատությունը Երևանում (1.0%) զիջել է 2008թ.-ի մակարդակին՝ 1.1%, իսկ Երևանից դուրս՝ այլ քաղաքային բնակավայրերում` ծայրահեղ աղքատության մակարդակն ավելի քան կրկնակի զիջել է 2008թ.-ի մակարդակը, սակայն գյուղական բնակավայրերում այն աճել է 0.7 տոկոսային կետով: Ծայրահեղ աղքատ բնակչության մեծամասնությունը (59,7%) ՝ քաղաքաբնակներ են:

Զեկույցում աղքատության մակարդակը ներկայացվում է նաև մարզերի կտրվածքով և 2017թ-ին աղքատության մակարդակները տարբերվում են ըստ մարզերի և Երևանի: Միջին հանրապետականից բարձր են Շիրակի, Կոտայքի, Լոռու, Տավուշի և Արմավիրի մարզերի ցուցանիշները: Շիրակի մարզում գրանցվել է հանրապետության կտրվածքով ՀՀ ամենաբարձր աղքատության մակարդակը, որտեղ աղքատության գծից ցածր է բնակչության 44%-ը:

2017թ.-ին աղքատության մակարդակի ցուցանիշները գերազանցել են 2008թ.-ի ցուցանիշներին քաղաք Երևանում, Արմավիրի, Շիրակի և Տավուշի մարզերում: Նույն ժամանակաշրջանում աղքատության մակարդակի ցուցանիշները նվազել են 2008թ.-ի ցուցանիշների համեմատ, ինչպես երկրի մակարդակով, այնպես էլ Արագածոտնի, Արարատի, Գեղարքունիքի, Լոռու, Կոտայքի, Սյունիքի և Վայոց Ձորի մարզերում: Նշված ժամանակահատվածում նվազել է նաև ծայրահեղ աղքատության մակարդակը, ինչպես երկրի մակարդակով, այնպես էլ Երևանում, Արագածոտնի, Լոռու, Կոտայքի, Սյունիքի, Վայոց Ձորի և Տավուշի մարզերում: Այդուհանդերձ, ծայրահեղ աղքատության մակարդակն աճել է Արմավիրի, Գեղարքունիքի և Շիրակի մարզերում: 2017 և 2008 թթ.-ին Արարատի մարզում ծայրահեղ աղքատության մակարդակը նույնն է մնացել:

Վերլուծվել է նաև տնտեսական աճի ազդեցությունը աղքատության ցուցանիշների վրա: Վերջին տարիներին՝ 2012-2017 թվականներին տնտեսական աճը որոշ դրական ազդեցություն է ունեցել երկրի աղքատության մակարդակի վրա: Ազգային վիճակագրական կոմիտեն արձանագրել է, որ 2013-2017թթ.-ին արձանագրված տնտեսական աճը նախադրյալներ է ստեղծել կենսապայմանների բարելավման և աղքատության մակարդակի կրճատման համար:

2012թ.-ի համեմատ ՀՆԱ ցուցանիշը աճել է 18.96%-ով, իսկ աղքատության մակարդակը նվազել է 20.7%- ով, ինչի արդյունքում 2013-2017թթ.-ին գրանցվել է ՀՆԱ-ի նկատմամբ աղքատության էլաստիկության բացասական գնահատական: 2017թ.-ին 2012թ-ի նկատմամբ տնտեսական աճի յուրաքանչյուր տոկոսային կետ աղքատության ընդհանուր մակարդակն իջեցրել է 1.09%-ային կետով:

Զեկույցում նաև նշվում է, որ բազմանդամ և երեխաներ ունեցող տնային տնտեսությունների շրջանում աղքատ լինելու հավանականությունն ավելի մեծ է, քանի որ աղքատության հարաբերական ռիսկն աճում է տնային տնտեսության չափին զուգահեռ:

Այսպիսով,  Հայաստանում մինչև 6 տարեկան երեք և ավելի երեխաներ ունեցող տնային տնտեսություններն  ունեն աղքատության 1.9 անգամ ավելի բարձր ռիսկ (49.6%)` հանրապետական միջին մակարդակի համեմատ (25.7%), ինչպես նաև ավելի բարձր ռիսկ այն տնային տնտեսությունների համեմատ, որտեղ առկա են թվով ավելի քիչ երեխաներ, օրինակ` մեկ երեխա կամ երկու երեխա ունեցող տնային տնտեսությունների համեմատ` համապատասխանաբար՝ 1.6 և 1.5 անգամ:

Այն տնային տնտեսությունը, որը բաղկացած է երկու չափահաս անդամից և երկու մինչև 6 տարեկան երեխայից, աղքատության ռիսկը 1.6 անգամ ավելի բարձր է, քան հանրապետական միջին ռիսկն է (40.7% և 25.7%, համապատասխանաբար):

Ըստ զեկույցի՝ բարձրագույն կրթություն ունեցող անձանց համար աղքատ լինելու հավանականությունն ավելի փոքր է: Այսպիսով, բարձրագույն կրթությամբ անձանց շրջանում աղքատության մակարդակն ամենացածրն է` այն մոտ 1.8 անգամ ցածր է 16-ից բարձր տարիքի բնակչության միջին հանրապետական աղքատության մակարդակից, և համապատասխան 2.4 և 2.5 անգամ ցածր, քան տարրական և ցածր, ինչպես նաև թերի միջնակարգ կրթություն ունեցողների աղքատության մակարդակից: Բարձրագույն կրթությամբ անձանց շրջանում այլ կրթության մակարդակ ունեցողների համեմատ ծայրահեղ աղքատության մակարդակն ամենացածրն է, ինչպես 2017թ.-ին, այնպես էլ 2008թ.-ին:

Աղքատության վրա ազդող կարևորագույն գործոններից է մասնակցությունն աշխատանքի շուկայում: Հատկապես աշխատանքի բացակայության պարագայում մեծանում է աղքատ կամ ծայրահեղ աղքատ լինելու հավանականությունը: Դրա վկայությունն է այն, որ աշխատող անդամներ չունեցող տնային տնտեսություններում աղքատության մակարդակը 2017թ.-ին կազմել է 28.0%, որը 3.1%-ային կետով բարձր է միջին հանրապետական մակարդակից 15-75 տարիքի բնակչության համար: Նույն ժամանակահատվածում աշխատող անդամներ չունեցող տնային տնտեսություններում ծայրահեղ աղքատության մակարդակը կազմել է 2.6%` միջին հանրապետական մակարդակին գերազանցելով 1.9 անգամ:

Զեկույցում նաև նշվում է, որ աղքատության հաղթահարման համար Հայաստանին անհրաժեշտ է 65.2 մլրդ դրամ կամ ՀՆԱ-ի 1.2 % կազմող գումար՝ ի լրումն սոցիալական աջակցության համար արդեն իսկ հատկացված միջոցների: