Նյարդաբան. Ես շատ ուզում եմ, որ Հայաստանում վերանայվեն աշխատանքային գրաֆիկները
Համակարգչի դիմաց ժամեր շարունակ գամված նստելը բերում է առողջական լուրջ խնդիրների, որոնք արտահայտվում են մեջքի, պարանոցի հատվածներում ցավերով, ուշադրության պակասով։
«Sitting is the new smoking»,-ասում են արևմուտքում՝ նստելու հետևանքները նույնացնելով ծխելու վնասակարության հետ։
«Վարդանանց» ԲԿ-ի նյարդաբան Հռիփսիմե Պոդոսյանը Panorama.am-ի հետ զրույցում ասում՝ առավել հաճախ մասնագետին դիմում են միջին տարիքի մարդիկ։
«Եթե ցավն արտահայտված է, դեղորայքային նշանակումներ ենք անում։ Եթե ոչ, խորհուրդ ենք տալիս վերանայել նստած դիրքը, անշարժ մնալու տևողությունը։ Պետք է մեկ ժամը լրանալուն պես տեղից վեր կենալ՝ թեկուզ ջուր խմելու կամ այլ պատրվակով շրջել սենյակում։ Կարելի է նաև զարթուցիչ դնել չմոռանալու համար։ Սրա շնորհիվ կիսով չափ կարելի է կրճատել ցավերը»,-ասում է բժիշկը։
Համակարգչով աշխատող մարդկանց ԲԿ-ի մասնագետը հորդորում է շաբաթը մեկ-երկու անգամ լողի կամ յոգայի գնալ, որպեսզի հարողնաշարային մկանները մարզվեն։
Մկանային, նյարդային, անոթային խնդիրներից խուսափելու համար Պոդոսյանը կարևորում է թե քնելու, թե համակարգչի առաջ նստելու դիրքերը։
«Իմ հիվանդներին ես միշտ խորհուրդ եմ տալիս քնելիս պառկել մի կողմի վրա, ոտքերը ծնկան հոդերում ծալված, քանի որ ողնաշարի ֆիզոլոգիական ծռումներն ամենից լավ այդ վիճակում են թուլանում, հանգստանում, և ոչ մի նյարդարմատ չի սեղմվում։ Կարևոր է, որ բարձը լինի հարմարավետ, այն կարծիքը, որ բարձն անպայման պետք է լինի չոր կամ օրթոպեդիկ, սխալ է։ Այստեղ հարմարավետությունն առաջնահերթ է, ու բոլոր մկանները պետք է թույլանան ու հանգստանան։ Ինչ վերաբերում է համակարգչի դիմաց նստելու դիրքին, ապա ցանկալի է՝ աթոռը լինի համարավետ, իրանը պետք է 90 աստիճանով սեղմված լինի աթոռին, չպետք է աշխատել առաջ եկած, կորացած, փռված, պառկած կամ հետ ընկած դիրքով, ոտքերը պետք է հանգիստ դրված լինեն հատակին, արմունկները՝ սեղանին, մոնիտորը չպետք է բարձր լինի հոնքերից։ Եթե այս փոքրիկ շտկումները չեն արվում, ապա ինչ-որ մկանախմբեր լարվում են ու առաջացնում խրոնիկ ցավեր»,-մանրամասնում է մասնագետը։
Անոթաբանները խորհուրդ չեն տալիս նստելիս ոտքը ոտքին գցել, նյարդաբանը՝ նույնպես։ Թմրածությունը նշան է, որ ողնաշարից դուրս եկող ու վերջույթներ հասնող նյարդարմատը ճնշվում է։ Մարդիկ դիմում են բժշկի օգնությանը, երբ արդեն ցավեր կան։
«Դիմելու գլխավոր պատճառը ցավն է՝ մեջքի ցավը, գլխի ցավը։ Դրանք հետևանք են նաև ոչ ճիշտ ապրելակերպի, աշխատաոճի, նորմալ հանգիստ չունենալու, գերլարված աշխատանքի։ Հաջորդ հիմնական խնդիրը, որի համար դիմում են, ցրվածությունն է, մոռացկոտությունը, դյուրագրգիռ լինելը, քնի խանգարումները»,-ասում է Պոդոսյանը՝ դրանց պատճառ համարելով հեռախոսների, համակարգիչների, գաջեթների դիմաց ժամեր անցկացնելը։
Նա հորդորում է ծնողներին անել առավելագույնը, որպեսզի երեխաները կախվածություն չունենան համակարգչից, քանի որ դա հետագայում առողջ հարաբերություններ ստեղծելու, կառուցելու ամենակարևոր գրավականն է։
«Կենդանի շփմանը ոչինչ չի կարող փոխարինել, որովհետև էմոցիաներ, կարեկցանքի զգացում ունենալու ամենակարևոր գրավականը շփումն է հասակակիցների, բնության, արվեստի տարբեր ճյուղերի հետ։ Կենդանի շփումը նաև շատ կարևոր է, որ երեխաները կարողանան առավելագույնս բացահայտել իրենց բնավորությունը, դրական, ուժեղ ու թույլ կողմերը։ Պետք չէ մոռանալ, որ երեխաներն այդ շփման պակասի հետևանքով ոչ միշտ են կարողանում ադապտացվել իրենց միջավայրում, գործածել իրենց ունեցած գիտելիքներն ու հմտությունները։ Սա վերաբերում է նաև մեծահասակներին»,-նշում է բժշկուհին։
Լարված աշխատանքից հետո լիցքաթափվելու համար նա խորհուրդ է տալիս երեկոյան ժամերին հյուր գնալ կամ հյուր ընդունել, ընկերներով շփվել, իհարկե հեռախոսներն ու գաջեթները մի կողմ դրած։ Հայաստանում աշխատում են լարված, առանց հանգստի, Պոդոսյանին դիմած հիվանդների 80-90 տոկոսն էլ նշել է, որ աշխատանքից հետո որևէ բանի ժամանակ չի մնում։
«Պատահական չէ, որ ԱՄՆ-ում, եվրոպական երկրներում ուրբաթ երեկոն սրբություն է համարվում, դա լիցքաթափվելու համար է, մարդկանց աշխատունակութունն է բարձրացնում։ Ես շատ ուզում եմ, որ Հայաստանում վերանայվեն աշխատանքային գրաֆիկները։ Այստեղ լիցքաթափման, հանգստի կուլտուրան չկա։ Ես ուզում եմ, որ մեր բալիկների մեջ անպայման դա սերմանենք»,-ընդգծում է նյարդաբանը։
Նա խորհուրդ է տալիս Ամանորն էլ ամեն ինչ հասցնելու վազքի ու մոլուցքի փոխարեն տոն դարձնել։
«Սա տոն է, հարազատներին տեսնելու, նրանց հետ շփվելու կամ գոնե կարճաժամկետ արձակուրդ ունենալու համար։ Ես հույս ունեմ, որ շատ շուտով սնունդին մեծ ուշադրությունն էլ շուտով կփոխվի։ Լիքը սեղանով չէ, որ մարդիկ պետք է ուրախանան կամ տխրեն, լարվածությունից հյուծվեն, հոգնած ու հոգսաշատ վերադառնան աշխատանքի։ Կարևոր է, որ մարդիկ դրական էմոցիաներով, լի հոգով վերադառնան աշխատանքի»,-ասում է ԲԿ-ի մասնագետն ու շնորհավորում բոլորին, կոչ անում օր առաջ անցնել ճիշտ ապրելակերպի, ունենալ ժամանակ, հանգիստ, որոնք կօգնեն կանխել առողջական խնդիրները։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Արցախի ղեկավարությունը Բաքվում է, որովհետև նրանք առաջնորդել են մեր քաղաքական պայքարը. Բեգլարյան
