Ինչո՞ւ են հեպատիտ Բ-ի դեպքերն ավելացել
Վիրուսային հեպատիտներն աշխարհի բազմաթիվ երկրների առողջապահության գերակա խնդիրներից են: Առավել տարածված են Ա, Բ, Ց, Դ և Ե հեպատիտները:
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) տվյալներով, վիրուսային հեպատիտները և լյարդի՝ դրանց հրահրմամբ առաջացող հիվանդությունները տարեկան 1,5 մլն մարդու կյանք են խլում: Մասնագետների դիտարկմամբ, քաղցկեղից հետո երկրորդ հորիզոնականում հեպատիտ Բ-ով հիվանդացությունն է։
Հայաստանը համարվում է հեպատիտ Բ-ի և Ց-ի առումով միջին տարածվածության երկիր:
Առողջապահության նախարարության Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի ոչ վարակիչ հիվանդությունների բաժնի պետ Ռոմելլա Աբովյանը Panorama.am-ի թղթակցի հետ զրույցում ասաց, որ մեր երկրում վերջին տարիներին նվազել են սուր վիրուսային հեպատիտ Բ-ի հիվանդացության դեպքերը:
Նրա խոսքով՝ հեպատիտով հիվանդ մարդկանց մոտավորապես 95%-ը տեղյակ չէ իր հիվանդության մասին: Մինչդեռ, հեպատիտի վերաբերյալ իրազեկվածությունը կարող է կանխել վարակվելու ռիսկը և խուսափել կյանքին սպառնացող մի շարք հիվանդություններից:
Ուստի, ըստ բաժնի պետի, վիրուսային հեպատիտների կանխարգելումը, դրանց դեմ պայքարն առավել համակարգված և արդյունավետ դարձնելու նպատակով հանրապետությունում ներդրել է «Վիրուսային հեպատիտների վերահսկման և կանխարգելման 2015-2020 թվականների նպատակային ծրագիրը», որի շրջանակում բժշկական կազմակերպություններում իրականացվում է ռիսկի խմբերում վաղ հայտնաբերման գործընթացը, վիրուսային հեպատիտների համաճարակաբանական հսկողության համակարգի, լաբորատոր հսկողության համակարգի, ինչպես նաև բուժաշխատողների գիտելիքների շարունակական կատարելագործմանն ուղղված աշխատանքներ:
Ռոմելլա Աբովյանը նշեց, այսօր բոլոր բուժհիմնարկներում նախնական տարբեր վիրահատությունները կամ այլ պատճառներով ընդունելությունները ևս ուղեկցվում են հեպատիտ Բ-ի և Ց-ի հետազոտություններով, ինչը կարևոր է հիվանդացության վաղ հայտնաբերման համար:
Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ 2018 թվականին Հայաստանում մեծահասկաների շրջանում աճել են հեպատիտի Բ-ի դեպքերը: Դա, ըստ նրա, պայմանավորված է վաղ հայտնաբերմամբ: Այսպիսով, ըստ վիճակագրության, 2018 թ-ին 2017 թվականի համեմատ սուր հեպատիտ Բ-ի ցուցանիշն աճել է 1,1 անգամ, իսկ քրոնիկ Բ-ի դեպքերը նվազել են 3.2 անգամ:
Ինչ վերաբերում է հեպատիտ Ց-ին, ապա մեր երկրում 2018 թ-ին սուր հեպատիտ Ց-ի հիվանդացության ցուցանիշը նվազել է 1.3 անգամ, իսկ քրոնիկ Ց-ինը՝ 1.4 անգամ:
Ռոմելլա Աբովյանը նշեց, որ հեպատիտ Բ-ն և Ց-ն այն հիվանդություններից են, որոնք սովորաբար ընթանում են առանց սուր ախտանիշների: Հենց այս պատճառով էլ մարդիկ հաճախ շատ ուշ են տեղեկանում հիվանդության մասին, ինչն էլ բարդացնում է բուժման ընթացքը:
«Վերջին տարիներին մեր երկրում բարձրացել է հեպատիտի հայտնաբերման ցուցանիշը: Այսինքն՝ սկսվել է հիվանդների վաղ հայտնաբերման գործընթաց, որը կարևոր է այն առումով, որ հեպատիտ Բ-ի և Ց-ի դեպքերի 80 տոկոսը քրոնիկ ընթացք են ունենում առանց ախտանիշի: Առողջ մարդը երբեք չի մտածի, որ ինքը վարակված է հեպատիտ Բ-ով կամ Ց-ով, այս մասին կարող է իմանալ 15-20 տարի հետո՝ դրա հետևանքով առաջացած լյարդի ցիռոզից ու քաղցկեղից: Ուստի մեր նպատակը այդ հիվանդության վաղ հայտնաբերումն ու կանխարգելումն է»,- ասաց Ռոմելլա Աբովյանը:
Ինչ վերաբերում է երեխաներին, ապա վերջին տարիներին երեխաների մոտ նման հիվանդության դեպքեր չեն արձանագրվել։ «Դա պայմանավորված է 1999 թվականին Հայաստանում ներդրված հեպատիտ B-ի դեմ պատվաստման ծրագրի շնորհիվ: Ըստ ՀՀ պատվաստումների ազգային օրացույցի՝ դեռ ծննդատանը, առաջին 24 ժամում երեխաները պատվաստվում են հեպատիտ B-ի դեմ, որը հետագայում ավարտվում է երկրորդ և երրորդ ներարկումներով»,- նշեց նա:
Իմունականխարգելման ազգային ծրագրի ղեկավար Գայանե Սահակյանն էլ հայտնեց, որ ռիսկային խմբերում ընդգրկված մեծահասակներին պատվաստանյութը տրամադրվում է անվճար:
Ռիսկային են համարվում այն մարդիկ, որոնք շփվում են կենսաբանական հեղուկների հետ: Դրանց թվում են՝ բուժաշխատողները, լաբորատորիաների աշխատակիցները, ինչպես նաև հեմոդիալիզով հիվանդները: Մյուսների համար, ըստ նրա, վճարովի է:
«Հիմնականում պատվաստվում են այն մարդիկ, որոնք շրջագայության կամ աշխատանքի համար մեկնում են արտերկիր: Նրանց համար պատվաստանյութը վճարովի է»,- ասաց Գայանե Սահակյանը:
Բ և Ց հեպատիտների փոխանցման ուղիներն են՝
-Մորից` պտղին. հեպատիտ Բ-ով կամ Ց-ով հիվանդ մայրը հղիության և ծննդաբերության ընթացքում կարող է վարակել երեխային:
- Դոնորից` ռեցիպիենտին. հիվանդ մարդուց վերցրած արյունը փոխներարակման ժամանակ կարող է վարակել արյուն ստացողին:
-Սեռական զուգընկերոջից. հեպատիտ Բ-ով կամ Ց-ով հիվանդ զուգընկերը սեռական հարաբերության ժամանակ կարող է վարակել զուգընկերոջը: Հեպատիտ Բ-ի վարակման հավանականությունը կազմում է 5%, իսկ Ց-ինն անհամեմատ բարձր է`շուրջ 20%:
-Բժշկական և էսթետիկ ինվազիվ (արյունային) միջամտությունների ճանապարհ. ախտահանման և ախտազերծման կանոների խախտմամբ միջամտութունների ժամանակ վիրուսով «աղտոտված» գործիքը կարող է վարակել առողջ մարդուն:
