Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Չիմացության, տեղյակ չլինելու հետևանք է։ Համազգային թատրոնի պատմությանը և կենսագրությանը ծանոթ չեն»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց Սոս Սարգսյանի անվան Համազգային թատրոնի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար Արման Նավասարդյանը՝ պատասխանելով հարցին՝ ինչպե՞ս եք գնահատում մշակույթի նախարարի պարտականությունների կատարող Նազենի Ղարիբյանի այն հայտարարությունը, թե Համազգային թատրոնը հիմնվել է Սոս Սարգսյանի կուրսի հիմքի, ինստիտուտի ակտիվի հիման վրա, և թատրոնի ժանրային միակ առանձնահատկությունը Սոս Սարգսյանի կողմից հիմնադրված լինելն է։

Ա. Նավասարդյանի խոսքով, նրանք չեն հասկանում Համազգային թատրոնը, չգիտեն՝ երբ է ստեղծվել, ինչ միջոցներով, ինչ ուժերով։

«Բնավ չի ստեղծվել Սոս Սարսգյանի կուրսի հենքի վրա, ոչ Շահում Ղազարյանը, ոչ Մայիս Ղարագյուզյանը,  նրա ուսանողները չեն եղել։ Այդ տարիներին Սոս Սարգսյանը նույնիսկ կուրս չի ունեցել»,- նշեց նա։

Թատրոնի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատարը ծիծաղելի որակեց նաև այն հայտարարությունը, թե թատրոնը կուսակցական է։

«Թատրոնի պատմության ընթացքում որևէ կուսակցական պիես, կուսակցության մասին կամ կուսակցության  հրահանգով, քարոզող որևէ ներկայացում չի ստեղծվել։ Թող բերեն ու ապացուցեն, որ այս ներկայացումը դաշնակներն էին պատվիրել, ես էլ ասեմ՝ ներողություն։ Բայց նման բան չի եղել։
Եթե ձեռքները հասել է մեր թատրոնին, այսինքն 28 տարվա կենսագրությունը, այդ մարդու այդքան արածը... Նույն բանն է, որ Սոս Սարգսյանին Պանթեոնից հանեն ու տանեն թաղեն Շահումյանի գերեզմանոցում»,- ասաց Ա. Նավասարդյանը։

Նշենք նաև, որ մամուլում տեղեկություն էր հայտնվել այն մասին, թե ՀՀ մշակույթի նախարարության ենթակայության ներքո գտնվող կազմակերպություններից որոնք է առաջարկվել լուծարել, վերակազմավորել կամ վերակազմակերպել: Առաջարկել են լուծարել «Սոս Սարգսյանի անվան համազգային պետական թատրոն» ՊՈԱԿ-ը, որպես լուծարման հիմք նշված է այն, որ թատրոնը գործում է Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի շենքում, իրականացվող գործառույթները համընկնում են այլ թատերական կազմակերպությունների գործառույթների հետ: Առաջարկվում է լուծարել և ներառել նշված ինստիտուտի կազմում՝ որպես թատերական գործունեության իրականացման ուսանողական և փորձարարական հարթակ:

Ա. Նավասարդյանն ընդգծեց, որ իրենց թատրոնը որևէ կապ չունի ուսանողական թատրոնի հետ, գործառույթները տարբեր են, թեև գործում է Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտի տարածքում. «Այդ մարդիկ չեն եղել մեր թատրոնում,  տեղյակ չեն՝ կապ ունի, թե չունի։ Խաբար չեն, բեխաբար են»։

Նա ասաց, որ իրենց դժգոհությունն անպայման բարձրաձայնելու են, դիմելու են տարբեր մեթոդների։

«Միայն մեր թատրոնի հարցը չէ, նաև ոտնձգություն է հանդիսատեսի դեմ։ Մենք ունենք մեր հանդիսատեսը, մեր հանդիսատեսը սիրում է մեր թատրոնը։ Ժողովրդավարություն, ժողովրդավարություն ենք ասում, բայց սա հակաժողովրդավրական քայլ պետք է լինի, որովհետև Համազգային թատրոնի հանդիսատեսին զրկել Համազգային թատրոնից, ես կհամարեմ այդ ժողովրդի դեմ ոտնձգություն»,- ասաց թատրոնի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատարը։

ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ, Համազգային պետական թատրոնի հիմնադիր Սոս Սարգսյանի կինը՝  Նելլի Սարգսյանը, նախարարության այդ նախագծից, նախարարի պաշտոնակատարի հայտարարություններից անսահման վրդովված է։

«Ինչ նա նշանակվել է փոխնախարար, վերջին երկու ամիսների նախարարի պաշտոնակատար,  բազմաթիվ անգամ հրավիրել են ներկայացումների, պրեմիերաների, չի բարեհաճալ գալ։ Տեղյակ չէ թատրոնի գործունեությունից, երբ է հիմնադրվել։  1991 թվականին Հայաստանի համար ամենածանր ժամանակներին է հիմնվել, հիմնվել է ոչ միայն Սոս Սարգսյանով, այլ Շահում Ղազարյանով, Մայիս Ղարագյուզյանով, Կարեն Ջանիբեկյանով, Գայլա Նովոնցով, Նոնա Պետրոսյանով, Տիգրան Ներսիսյանով, Նելլի Խերանյանով, Աննա Էլբակյանով, Հրաչյա Գասպարյանով։ Խաղացել են ֆանտաստիկ ներկայացումներ, 1992-93 թվականերին որպես կայացած թատրոն քանի անգամ մեկնել են Արցախ, թոհուբոհի մեջ խաղացել են մեր ազատամարտիկների համար։  Դա էլ եղել է իր պայքարը, իր կռիվը, որ Հայաստանի համար ամենածանր ժամանակում բացվի թատրոն։ Մեր անկախության  տարիների միակ մշակութային կազմակերպությունն է»,-ասաց նա։

Տիկին Նելլին զայրացած է, որ առանց որևէ հիմնավորման, առանց որևէ նախազգուշացման, քննարկումների ցանկանում են թատրոնը լուծարել. «Եթե նախարար ես և ուզում ես որևէ բան փոխել, կարող ես անել ինչ-որ դիտումներ, ցանկություններ ներկայացնել, հետո սպասել, եթե չեն կարող անել, չեն անում, նոր որոշում կայացնել։ Ինչպե՞ս կարող է  լինել ուսանողական թատրոն։ Համազգային թատրոնում աշխատում են ժողովրդական արտիստներ, երիտասարդ ամենատաղանդավոր 5 դերասաններ են խաղում այնտեղ, որոնք ունեն «Արտավազդ» մրցանականեր։ Իզո՞ւր են տվել այդ մրցանակները։ Բեմադրություն ունեն ներկայացված նախագահի մրցանակի։ Ինչպե՞ս եք պատկերացնում վերցնեն ու միանգամից հայտարարեն, որ նպատակահարմար չէ, որովհետև նույնատիպ գործունեություն են ծավալում։ Եթե  չեք եղել, ինչպե՞ս կարող եք իմանալ ժանրային։ Ո՞նց կարող եք իմանալ ժանրային ոչ բավարար ուղղվածություն ունի։ Ի՞նչ ասելու բան է։ Թատրոնն ունի իր ձեռագիրը»։

Նա հիշեցրեց, որ երկու տարի թատրոնի տնօրենը, գեղարվեստական ղեկավարը Վիգեն Չալդրանյանն էր։
«Ինչ ասես թատրոնի գլխին խաղացին, մարդիկ լուռումունջ աշխատում էին մինչև կոկորդներին հասավ, որովհետև  ամբողջ երկու տարի Չալդրանյանը երկու ներկայացում էր փայփայում, այն էլ իր ներկայացումները՝ իրեն գովազդելու համար, թատրոնով չէր զբաղվում, առհասարակ։ Մարդիկ ընդվզեցին, ոտքի կանգնեցին, որովհետև տաղանդավոր երեխաներ են, ուզում են խաղել, ներկայացումներ անել,  առաջընթաց լինի։ Հիմա վերջապես կարգավորվել էր, միանգամից 4 պրեմիերա են անում, մեկը հանձնել են։ Ո՞նց ես վերցնում թատրոնը ներկայացում փակելու։ Ամոթ է, տիկին»։

Տիկին Նելլի կարծիքով, այստեղ խնդիրը վրեժխնդրություն է, քանի որ թատրոնի անձնակազմը չի ցանկացել անել նրա ասածը ու  որպես գեղարվեստական ղեկավար ընդունել Սուրեն Շահվերդյանին։

«Ոչինչ որպես անձ չունեմ Սուրեն Շահվերդյանի դեմ, չեմ էլ ճանաչում, գիտեմ հեռուստատեսությամբ ինչ-որ հաղորդումներ է անում։ Ոճ կա, էսթետիկա, ուղղվածությունը։ Եթե խոսում ես էսթետիկայից, ինչպե՞ս ես բերում մի մարդ, ով թռի-վռի հաղորդումներ է անում՝ ով, ինչ է կերել, ով ոնց է քնել, ինչ հագուստով է քնել, ուզում ես նշանակել գեղարվեստական ղեկավար մի թատրոնի, որը ղեկավարել է Սոս Սարգսյանը։ Թատրոնի ուղղվածությունը, առանձնահատկությունն է՝ ազգային, ժողովրդական։ Եթե այդքանը չեք տեսնում, չեք գնահատում, դա ձեր պրոբլեմն է»,- ասաց Նելլի Սարգսյանը։

Նա նույնպես ընդգծեց, որ անպայման բարձրաձայնելու է այս մասին, հիմա գնում է թատրոն։ 

«Այդպես նենգաբար ինչպե՞ս կարելի է վրեժխնդրություն անել՝ ախ, դուք իմ ասածը չեք անում, դրա համար ստացեք։ Այդպես չէ։ Եթե թատրոն փակելու խնդիր կա, կան այնքան թատրոններ, որոնք առաջնահերթ կարող էին փակվել։ Օրինակ Խորեոգրաֆիայի պետական թատրոնը, բայց քանի որ իր ծանոթն է ներկայացված նորանշանակ տնօրեն,  ասում է՝ ոչինչ երիտասարդ են, նշանակվեն, թող աշխատեն։ Իսկ այս դեպքում, ինչո՞ւ ոչ։ Չի կարելի, իրենց պատիվ չի բերում, ոչ մեր նախարարությանը, ոչ պետությանը։ Ժողովուրդը չի ների։

Մի մարդ ով 30 տարի նվիրվեց երկրին, ոչ մի տեղ չմեկնեց, ոչ մի վայրկյան Հայաստանից չբացակայեց, չնայած Մոսկվայի ցանկացած թատրոնում կարող էր խաղալ, բայց չարեց դա, որովհետև ուներ հայրենասիրություն, նվիրվածություն երկրին։ Այդպե՞ս է գնահատում այսօր մեր երկիրը դա։

Իր վրա մի քիչ շատ չի վերցրել. մի մարդ, ով դրսում հանգիստ ապրել էր այն ժամանակ, երբ թատրոն էր հիմնվում ցուրտ ու մութ տարիներին, մոմի լույսի տակ էին ներկայացում խաղում, այսօր գա ինչ-որ բաներ սովորեցնի՝  ժանրային սա չի, այն չի։ Դու ի՞նչ ես հասկանում։ Ուզում եմ նայել տիկնոջ երեսին ու ասել՝ եթե Սոս Սարգսյանն այսօր լիներ կենդանի, թատրոնի գլխին կանգնած, այդ բանը կանեի՞ր։  Հարց եմ ուզում տալ իրեն և մեր վարչապետին՝ կանեի՞ք դուք այդ բանը, թե ոչ, ձեզ թույլ կտայի՞ք այդ բանը։ Եթե մարդը չկա, նշանակում է  կարելի է ոտնատակ տալ՝ ոչ պատիվ, ոչ հիացում։ Խոսքեր չունեմ»,- ասաց Սոս Սարգսյանի կինը։ 

Առհասարակ, ինչ վերաբերում է մշակութային տարբեր ՊՈԱԿ-ներ իրար միացնելու, լուծարելու այդ քաղաքականությանը, Նելլի Սարսգյանի կարծիքով, դա նուրբ գործ է,  պետք է շատ մանրամասն ուսումնասիրել. «Ի՞նչ է նշանակում Խամաճիկների թատրոն փակել, որն ունի իր հանդիսատեսը, երկրապագուն։ Մարդիկ աշխատում են, գործում են։ Այդպես չի կարելի։ Դա նախագիծ չէ, նենգաբար պատրաստված ցուցակ է առանց զգուշացնելու այդ մարդկանց, որոնք աշխատում են։ Սխալ քայլ է։ Նա պետք է պատասխան տա դրա համար, պատասխան»։

Արման Նավասարդյանի խոսքով, սա նույնպես խոսում է այն մասին, որ չեն տիրապետում ոլորտին, չեն հասկանում։

«Չի կարող Կոմիտասի անվան լարային քառյակը միանա Կոմիտասի տուն-թանգարանին։ Իրար հետ ընդհանրապես կապ չունեն, այլ բան է։ Նազենի Ղարիբյանը մի առիթով ասել է, որ արվեստաբան է։ Ուզում եմ հասկանալ ի՞նչ արվեստի՝ կերպարվեստի, թատերարվեստի, թե առհասարակ։ Եթե արվեստաբան է, այս պրիմիտիվ բաները պետք է գիտակցի»,- ասաց Արման Նավասարդյանը։