Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Սումգայիթի ցեղասպանության հենց սկսվելու օրը՝ 31 տարի անց, Ադրբեջանը հայտարարեց Հայաստանի քաղաքացի Կարեն Ղազարյանի դատավճիռը։ Բոլորս հասկանում ենք, որ դա արվել է միտումավոր»,- լրագրողների հետ հանդիպմանն ասաց «Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի հեղինակ Մարինա Գրիգորյանը։

Նրա խոսքով, փետրվարի 27-ին այդ դատավճիռը հայտարարելը, նշանակում է, որ Ադրբեջանը ևս մեկ անգամ հայտարարում է ի լուր աշխարհի, որ չի պատրաստվում հրաժարվել իր ցեղասպան քաղաքականությունից, ընդհակառակը՝ մտադիր է ամեն ինչ անել դրա շարունակության համար։

«Դա մեսիջ էր, որը հերթական անգամ ուղղվեց Հայաստանին և հայությանը»,- ընդգծեց Մ. Գրիգորյանը։

Նա նշեց, որ Սումգայիթը դարձավ Ադրբեջանի հայատյացության, ագրեսիվ քաղաքականության  առաջին դրսևորումն արդեն նորագույն պատմության մեջ, միաժամանակ դարձավ այն ցեղասպանության քաղաքականության շարունակությունը, որը սկսել էր Թուրքիան դեռ դարասկզբին։ Մ. Գրիգորյանի խոսքով, բոլոր վկայությունները, լուսանկարները, ձեռք բերված կադրերը, դատական լսումների, քննչական մարմինների նյութերը վկայում է մեկ բանի մասին՝ Սումգայիթում տեղի ունեցածը կազմակերպվել էր, իրականացվում էր,  համակարգվում էր Ադրբեջանի իշխանության կողմից, մասնավորապես, հատուկ ծառայությունների կողմից Մոսկվայի լուռ  աջակցության պայմաններում։

«Սումգայիթը դարձավ հայատյացության քաղաքականության սկիզբը, որը  հետագայում Ադրբեջանում դարձավ պետական քաղաքականություն։  Այդ քաղաքականությունը շարունավում է մինչ օրս»,- ասաց նա։

Մ. Գրիգորյանը նշեց, որ Ադրբեջանն  ամեն ինչ անում է, որպեսզի խեղաթյուրի պատմությունը, Սումգայիթը մինչ օրս չի ստացել որևէ քաղաքական, իրավական գնահատական։

«Գտնում եմ, որ սա մեծ մասամբ Հայաստանի Հանրապետության բոլոր տարիների իշխանությունների մեղքն է նաև, որոնք պատշաճ ձևով չեն բարձրացել Ադրբեջանին այս հանգագործության համար պատասխանատվության ենթարկելու, պատժելու հարցը։ Որևէ մեկ ապացույց մենք չունենք առ այն, որ բանակցությունների շրջանակում հայ փախստակաների հարցը դրվում է  այնքան լուրջ, ծավալուն, ինչպիսին շոշափվում է  ադրբեջանցի փախստականների հարցը։ Ունենք իրավիճակ, երբ հարյուր հազարավոր հայ փախստականների իրավունքները խախտվել են 31 տարի առաջ և խախտվել են այս 31 տարվա ընթացքում։ Հայաստանն ուղղակի պարտավոր է ընդունել  ցեղասպանության փաստը Սումգայիթի, Բաքվի,  Ադրբեջանի կատարած մյուս  հանցագործությունների շրջանակներում, ավելին՝ կարծում եմ, որ Հայաստանը պետք է անցնի գործողությունների արդեն իրավական դաշտում»,- նշեց նա։

Մ. Գրիգորյանի խոսքով,  Սումգայիթի փախստականները բարդ սոցիալական վիճակում են գտնվում, մինչ օրս պետությունը  որևէ կարգավիճակ, արտոնություն չի  տրամադրել։

«Այդ մարդիկ պետության օգնությանը կարիք ունեն։ Կարծում եմ՝ Հայաստանի Հանրապետությունն ուղղակի պարտք է այդ մարդկանց, և նրանք պետք է ճանաչվեն հենց ցեղասպանության զոհեր և տուժածներ»,- ընդգծեց  «Սովորական ցեղասպանություն» նախագծի հեղինակը։

Ասուլիսին ներկա ադրբեջանագետ Տարոն Հովհաննիսյանն ասաց, որ Ադրբեջանը, հաշվի առնելով այն, որ իր կատարած հանցագործություններն անպատիժ են մնացել, 21-րդ դարում շարունակում է հայերի դեմ, հայ ինքնության դեմ ատելության քարոզը, հնարավորության դեպքում նոր հանցագործություններ գործեց հայերի դեմ։

«Ադրբեջանը սկսած 1988 թվականից՝  Սումգայիթից, ակնհայտ հակահայկական քարոզչություն, քսենոֆոբիայի քաղաքականություն է տանում, բայց դա հստակ իրավական և քաղաքական գնահատական չի ստանում, ինչը բերում է նոր հանցագործություններ։
Եթե այդպես շարունակվի, Ադրբեջանը կշարունակի իր քսենոֆոբիայի և ցեղասպան քաղաքականությունը, հնարավորություն դեպքում առիթը բաց չեն թողնի իրենց այս կամ այն  իմաստով վերահսկողության տակ գտնվող հայերին  սպանելու, ոչնչացնելու, նրանց ինքնությունը ոչնչացնելու համար»,- ասաց նա։

Տ.Հովհաննիսյանի խոսքով, Ադրբեջանում այսօր էլ  երկրի ղեկավարությունը խրախուսում է  քսենոֆոբիայի քաղաքականությունը, Ադրբեջանի  նախագահի և պաշտոնյաների  խոսքում գերակշռում է  ատելության քարոզը հայերի նկատմամբ։

«Հույս ունենալ, որ նման պետության հետ կարող ենք  դրական  արդյունքների հասնել, շատ բարդ է դառնում։ Եթե ԵԱՀԿ համանախագահ երկրները, միջնորդի դեր ստանձնած պետություններն իրերն իրենց անունով չկոչեն, ապա նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության լուծման հարցում առաջընթաց  չենք կարող գրանցել, եթե օբյեկտիվորեն չնշեն, մեխանիզմներ չսահմանեն, որոնցով կարող են ստիպել Ադրբեջանին դադարեցնել, նվազեցնել այդ քաղաքականությունը։ Միայն այդ դեպքում հնարավոր կլինի որևէ բանի հասնել։ Հիմա դրա հավանականությունը շատ ցածր է։ Ադրբեջանն անընդհատ շարունակում է  նույն այդ քաղաքականությունն ավելի վառ կերպով։ Այս դեպքում հայկական կողմը որքան էլ փորձի խաղաղ ճանապարհով հարցը լուծել, միևնույնն է դա չի ստացվելու, քանի դեռ մենք ունենք այն Ադրբեջանը, որը որ կա»,- ասաց Տարոն Հովհաննիսյանը։