Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Երդվում եմ մայրիկ՝ մի օր տուն կգամ…». ապրիլյան պատերազմում զոհված Ազատ Սիմոնյանի վերջին խոսքերն են: Ափսոս չհասցրեց մորը տված խոստումը կատարել, պատերազմը թույլ չտվեց։

Ազատի մանկության ու պատանեկության տանն եմ՝ Կամարիս գյուղում։ Հանդիպումս նրա մայրիկի հետ է։ Տիկին Վեհանուշը սպասում է մեզ. զրույցը նրա որդու՝ Ազատի մասին է լինելու։ Մայրը թերթում է որդու կյանքի և նկարների ալբոմը։ Լուռ լսում եմ մոր սիրո, ուրախության, ցավի հիշողությունները։

Նրան բոլորը՝ թե՛ հարազատները, թե՛ ընկերներն ասում էին Ազա: «Ազաս սիրում էր նկարվել, ամեն ինչն էր սիրում, կյանքն էր սիրում, այնքան երազանքներ ուներ, փորձում էր ամեն ինչ անել, երևի գիտեր...»,- ալբոմը թերթելով ասում է մայրն ու պատմում մեկ որդու մանկությունից, մեկ պատանեկությունից, ծառայությունից ու ծնողների, քույրերի, տատիկի հանդեպ տածած անսահման սիրուց։

Տիկին Վեհանուշն ասում է, որ Ազատն անընդհատ շարժման մեջ էր, ինքն էր գնում խանութ, գնումներ կատարում, ավելին, հարևաններին ասում էր՝ ինչ պետք է խանութից կբերի, բոլորին օգնում էր, բայց մոր խոսքերով՝ կյանքի վերջին րոպեներին ինքն է օգնություն խնդրել. «Ընկերները պատմում են, որ դիրքից անընդհատ Ազատիս ձայն է լսվել, գոռացել է՝ զենք հասցրեք»։

Ազատ Սիմոնյանը ծնվել է Կոտայքի մարզի Կամարիս գյուղում 1996 թվականի դեկտեմբերի 4-ին։ Սիմոնյանների ընտանիքի երկրորդ զավակն էր, ուներ քույր, իսկ երեք տարի հետո ծնվում է փոքր քույրը։ Բարի, ժպտերես երեխա էր, ուրախանում էր բոլորի հաջողություններով։ Ծնողները թեև դժվարությամբ են մեծացրել երեք երեխաներին, բայց փորձել են ոչ մի բանից հետ չպահել։ Ազատը միշտ գնահատել է ծնողների արածն ու մորը խոստացել՝ բանակից վերադառնալուց հետո թույլ չի տալու, որ հայրն աշխատի, մորն էլ միշտ ասել է. «Մամ քեզ էնպես լավ եմ պահելու, Երևանում տուն եմ առնելու ու գնալու ենք այնտեղ ապրենք, գյուղի տուն էլ կլինի մեր ամառանոցը»։

Ազատը զբաղվել է կարատեով և բռնցքամարտով, մի շարք մրցույթների հաղթող է։ Դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվել է Երևանի տարածաշրջանային թիվ 1 պետական քոլեջի խոհարարական բաժինը։ Մայրը պատմում է, որ գյուղում ում համակարգիչը փչանար, Ազատն էր նորոգում: Որոշել էր, որ բանակից վերադառնալուց հետո սովորելու է բուհում և ծրագրավորող է դառնալու։

2015 թվականի հունվարի 14-ին կիսատ թողնելով ուսումը զորակոչվում է բանակ՝ Ջաբրայիլ: Արցախում ծառայելը նրա ցանկությունն էր։

«Բանակ տանելու օրը ինձ չթողեց գնալ զիմկոմիսարիատ, ասում էր՝ մամ, անընդհատ լացելու ես, ավելի լավ է չգաս, որ ես էլ չնեղվեմ»,- հիշում է մայրը։

Ազատը 8 ամիս մարտական հերթապահություն է կատարել առաջնագծում, բայց ծնողներն այդ մասին չեն իմացել։ Ընկերները ծնողներին պատմում են, որ Ազատը շատ էր սիրում երգել Արամեի «Քեզ սիրում եմ մամա» երգը: Նրա ձայնը լսում էին նաև ազերի զինվորները. «Ընկերներն այնքան են գոռացել Ազատ ցած իջի, որ մի օր առավոտյան արթնացել են թուրքերի գոռալուց։ Նրանք Ազատ, Ազատ են կանչել, իսկ տղաս կատակել է՝ տեսնու՞մ եք, ապագա հերոսի անունն են ասում։ Այդ դեպքից օրեր անց՝ ապրիլի 1-ին, նորից դիրքեր են բարձրանում ու որդիս հերոսանում է»։ Նաև պատմել են, որ դիրքում քարերի վրա նշել է իր անունը՝ ԱԶԱՏ ու ասել. «Սերունդները թող իմանան՝ ով է այստեղ ծառայել»:

Մոր և որդու միջև առանձահատուկ կապվածություն է եղել: «Ազատի ծառայության ժամանակ անսահման կարոտ էի զգում, լինում էին օրեր, որ ուզում էի հենց այդ պահին լսել նրա ձայնը։ Անընդհատ ուզում էի հետը խոսել, կարոտից խեղդվում էի։ Առաջնագծում ծառայելու մասին չէր ասում, որ չնեղվեմ։ Ընկերներին ասել է՝ Վեհանուշը չի դիմանա։ Ինչ իմանար, որ ես ինչ մեծ ցավի եմ դիմանալու»,- ասում է մայրը:

Ազատը մարտի 28-ին սկայպով զանգել է տուն, որ տեսնի քրոջ նորածին տղային։ Այդ օրը բարձր տրամադրություն է ունեցել, բոլորից հարց ու փորձ է արել, ասել է, որ մի քիչ էլ դիմանան, ապրիլի 16-ին մի քանի օրով տուն է գալու։ Մայրն անկախ իրենից հուզվել է, որդին նկատել է ու ամեն անգամվա նման կատակի տվել։ Ապրիլի 1-ին վերջին անգամ է զանգել տուն, մորն ասել է, որ քարտը հեռախոսից  հանել է, որ առավոտյան անհասանելի լինի, թող չանհանգստանա։ Առավոտյան մայրն արթնանում է ու սկսում լավաշ թխել։ Նկատում է, որ հարևանները, հարազատները հերթով գալիս են, հարց ու փորձ անում, թե Ազատը զանգե՞լ է, լուր ունի։

Քույրերն ու հայրն արդեն իմացել են, որ մարտական գործողություններ են սկսվել Արցախում, սակայն մորը չեն ասել, փորձել են իրենց միջոցներով կապ հաստատել Ազատի հետ, բայց ապարդյուն։ Հետո արդեն մայրն է իմացել ու սկսել են փնտրել որդուն։

«Երբ իմացա, որ եղել է առաջնագծում՝ «Լելե Թեփ»-ում, զարմացա, ասում էի, որ Ազատս ինչ գործ ունի այնտեղ»,- ցավով հիշում է տիկին Վեհանուշը։

Մոր աչքը միշտ պատուհանից դուրս է, Ազատը սիրում էր սպիտակ գույնը և հաճախ էր սպիտակ վերնաշապիկ հագնում։ Ու հիմա ամեն մի սպիտակ վերնաշապիկով երիտասարդ նրան որդուն է հիշեցնում։

Բանակ գնալուց առաջ քրոջ հարսանիքն է եղել, տունը վերանորոգել են և նա ամեն մի գործում խառնվել է, ու հիմա նրա մատների հետքն են փնտրում տան ամեն մի անկյունում։

Ազատ Սիմոնյանը ապրիլյան քառօրյա պատերազմի առաջին օրվանից անհայտ կորածների մեջ էր, միայն ապրիլի 10-ին՝ զոհվածների մարմինների փոխանակման ժամանակ պարզվում է, որ հայկական կողմին հանձնված 18 զոհերից մեկն էլ Ազատն է: Ծնողները հոգու խորքում հույս են փայփայում, որ հնարավոր է որդին ողջ լինի։ Այդ հույսով էլ Ազատի հայրը՝ Քաջիկ Սիմոնյանը ապրիլի 5-ին մեկնում է Արցախ որդուն փնտրելու, բայց...։ Օրեր շարունակ որդուց լուրի սպասելով ապրիլի 10-ի գիշերը մայրը երազ է տեսնում. «Մենք չգիտեինք քնելն ինչ է, ապրիլի 10-ի գիշերը նստած վիճակում մի պահ քնել էի։ Երազիս երեք կարմիր ձի կողքի գյուղից մեր գյուղ էին մտնում։ Ամուսնուս ասացի՝ ոնց որ պատերազմ է, կրակում են, ձիերը վիրավոր են։ Սլացող ձիերից մեկը կանգնեց մեր տան մոտ, տխուր նայեց ինձ, նայեց տանը ու հետևեց մյուս ձիերին։ Արթնացա ու ասացի՝ Ազատիցս լուր կունենանք։ Ու այդ լուրը ստացանք, որ երեխաներին փոխանակել են»։ Մայրը մտածում է, որ վիրավոր ձիերից մեկն էլ Ազատի մտերիմ ընկերն էր՝ աբովյանցի Արթուր Գևորգյանը. միասին ծառայեցին, միասին էլ զոհվեցին։

Ազատը հիմա փոքր եղբայր ունի՝ Արթուրը։ Նրա ծնունդը ապրելու հույս դարձավ Ազատի ծնողների համար։ 1,5 տարեկան Արթուրը ցույց է տալիս եղբոր նկարներն ու ասում, որ Ազատն է։ Մայրն այնքան է պատմել որդու մասին, որ Արթուրը վերցնում է եղբոր լուսանկարն ու համբուրում, իսկ դրսում զինվորականի տեսնելիս Ազա է կանչում։

Տիկին Վեհանուշին Արթուրի մանկությունը հիշեցնում է Ազատին՝ շարժումները, ուտելը, խոսելը, խաղալը։ «Եթե Արթուրը չծնվեր, երևի խելագարվեինք»,- ասում է նա։

Ապրիլյանից անցել է երեք տարի, Ազատի մայրը մինչ հիմա սպասում է նրա զանգին ու անսահման կարոտը սրտում անցորդների մեջ որդուն փնտրում. «Հոգուս խորքում հույս կա, որ որդիս ինչ-որ տեղ է գնացել ու մի օր վերադառնալու է։ Անցել է երեք տարի, կանցնեն էլի տարիներ, բայց անհնար է համակերպվել այդ կորստի հետ»։

Տիկին Վեհանուշին ցավ է պատճառում այն, որ զոհվածներից շատերի մասին ոչ գրվում է, ոչ հիշվում, գուցե ծնողի համար մի շատ փոքր սփոփանք է իրենց որդիների մասին հիշեցնելը, նրանց սխրանքի մասին պատմելը. «Տղաները մոռացվում են, հիմնականում խոսում են մի քանիսի մասին, իսկ մյուսների մասին լռում են, կան զոհված տղաներ, որոնց ոչ մեկ չի ճանաչում։ Չէ որ բոլորն էլ հավասար են, բոլորն էլ մեկ նպատակի համար են զոհվել։ Գոնե մեր տղաներին ծննդյան օրերին, բանակի օրը հիշեն։ Տարբերություն չպետք է դրվի, պատերազմ է եղել, բոլորն էլ մասնակցել են, մեր երեխաները չպետք է մոռացվեն»։

Մոր ասածի մեջ դառը ճշմարտություն կա, բոլորն էլ հավասար են, բոլորն էլ իրենց կյանքն են տվել, իսկ նրանց տարբերակելն արդեն մեր խղճի վրա է։ Ազատը, բոլորը պիտի հիշվեն, մեծարվեն։ Դա մեր՝ ապրողներիս պարտքն է։

Ազատը զոհվել է 2016 թվականի ապրիլի 2-ին՝ մարտական գործողությունների ժամանակ 112 մարտական դիրքը պաշտպանելիս: Ապրիլի 1-ի լույս 2-ի գիշերը ծանր մարտում զոհվել են տվյալ մարտական դիրքի և դրան հարակից այլ դիրքի 19 հայ զինծառայողներ.

փոխգնդապետներ Ալեքսան Առաքելյանը, Օնիկ Գրիգորյանը, Ռոման Պողոսյանը, մայոր Սուրեն Մելքումյանը, ավագ լեյտենանտ Մաքսիմ Գրիգորյանը,  լեյտենանտ Աշոտ Շահբազյանը, սերժանտներ Արման Անդրեասյանը, Կարեն Ներսիսյանը, Ադամ Սահակյանը, կրտսեր սերժանտ Սաշա Գալստյանը, շարքայիններ Բագրատ Ալեքսանյանը, Տիգրան Բերակչյանը, Անդրանիկ Գրիգորյանը, Արթուր Գևորգյանը, Ժորա Եսայանը, Նորիկ Սարգսյանը, Գրիգոր Հարությունյանը, Ազատ Սիմոնյանը, Բորիս Օզմանյանը: