Հասարակություն 13:40 08/05/2019 Հայաստան

Այլմոլորակայիններ չեկան Շուշի... այն դարձավ հայկական քաղաք

«Դեռ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին միշտ հստակ ըմբռնում է եղել, որ ով տիրում է Շուշիին, տիրում է ամբողջ Արցախին»,- Panorama.am-ի հետ զրույցն այսպես սկսեց լրագրող, գրականագետ, ՀՀ բանակի կապիտան, ՀՀ  «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի շքանշանով պարգևատրված Վարդան Դևրիկյանը, ով Շուշիի ազատագրման ժամանակ այնտեղ է եղել ու տեսել  այն ցնծությունը, որ տիրել է, երբ պարզ է դարձել՝ Շուշին ազատագրված է։

Նա նշեց, որ Շուշիից հետո ավտոմատ ազատագրվեց  Լաչինի ճանապարհը, որը կյանքի ճանապարհ էր, այն ժամանակ կենսական անհրաժեշտություն էր դարձել. «Մարտական  գործողությունները հասել էին այն աստիճանի, որ այդքան մեծ ծավալներով վառելիք և զինամթերք տեխնիկապես այլևս անհնար էր բերել օդային ճանապարհով։ Բացի այդ, Ադրբեջանը, կատարելագործելով իր հակաօդային միջոցները, կարող էր խոցել մեր Յակ-երը։ Այդ դեպքում  չէինք ունենա վառելիք, զինամթերք, պարզապես կգրավեին Արցախը։ Շուշիի ազատագրումն ուղղակի հարկադրական էր։ Արցախյան պատերազմի ընթացքում մի քանի գործողություններ կային, որոնք հայկական կողմը հարկադրական է արել, լավ օրից չի եղել, ինչպես ասում են՝ դատապարտված ենք հաղթելու, այնպես է՝ հարկադրված էինք ազատագրելու»։

Շուշիի ազատագրումով, նրա խոսքով, հայ ժողովուրդը դուրս եկավ զոհի բարդույթից։

«Հայ ժողովրդի պատմության մեջ Կիլիկիայի հայկական պետության անկումից հետո Շուշին առաջին բերդաքաղաքն էր, որ ազատագրվեց, պատմության անիվը սկսեց հետ պտտվել։ Միաժամանակ Շուշին մի դառը դաս տվեց մեզ, որ հաղթական դափնիների վրա չի կարելի նիրհել։ Մեր ցնծությունից հետո եղավ խորը ողբերգությունը, ունեցանք Հյուսիսային Արցախի կորուստը, ադրբեջանական բանակի հզոր հակագրոհը»,- ասաց Վ. Դևրիկյանը։

Նա համոզված է, որ Շուշին հնարավոր չէր լինի ազատագրել, եթե չլիներ անօրինակ միասնականությունը, «այդ  գերխնդրի առաջ ամեն ինչ նսեմանում էր»։

«Շուշին գրավեց կանոնավոր բանակը և ժողովրդական աշխարհազորը, հայ ժողովրդի միասնությունը, բանակի և ժողովրդի միասնությունը Շուշիի ազատագրման մեջ էլ արտահայտվեց»,- նշեց  ՀՀ բանակի կապիտանը։

Վարդան Դևրիկյանն առաջին անգամ Ղարաբաղ էր այցելել 1982 թվականին։ Նա հիշեց իր այդ այցից մի դրվագ, որը մշտապես հիշողության մեջ է. «Մի ադրբեջանցի մոտեցավ, բավականին բարեկիրթ ասաց՝ եկեք ձեզ տանեմ, մի բան ցույց տամ։ Նա ցույց տվեց Շուշիի հայկական այրված թաղամասը, որի վրայի մոխիրը 1920 թվականից չէին մաքրել։ Մոտավոր ասաց հետևյալը. այն ժամանակ էլ հայերը մեզ չլսեցին, այսպես եղավ։ Ասածի գաղափարն այն է, որ եթե փորձեք որևէ բան անել, մոխրով կպատվի։ Դրանից հետո հրաշք էր ազատագրումը, մեր ժողովուրդը գտավ այդ ուժը։ 1983 թվականից հետո մտածում էի, որ ավելի շուտ այլմոլորակայինները կարող էին գալ Շուշի, քան մի օր դառնա հայկական քաղաք։ Բայց դա, բարեբախտաբար, եղավ»։

Նա նշեց, որ այսօր շատ է խոսվում Ստեփանակերտի օդանավակայանի բացման մասին։ Վ. Դևրիկյանի խոսքով, դրա բացումը քաղաքական կարևոր նշանակություն ունի, նաև տուրիզմի առումով։

«Աստված տա, որ Ստեփանակերտի օդանավակայանը երբեք չունենա այն կարևորությունն, ինչ-որ ուներ մինչև Շուշիի գրավումը։  Այսինքն՝  Շուշին միշտ մերը լինի, որով և կվերահսկվի ցամաքային ճանապարհը»,- ասաց Վ. Դևրիկյանը։

Նա հիշեց այդ ժամանակ շրջանառվող մի քանի «անեկդոտային պատմություններ», որոնք խոսում են նաև հայ ժողովրդի կենսունակության մասին.

«Մարտական գործողություններն ընթանում էին, ոլորան -ոլորան մեր ուժերն առաջ էին գնում։ Ինչքան մոտենում էին Շուշիին, մի անեկդոտ էին անընդհատ պատմում. ասում էին՝ հայերը Շուշին արդեն գրավեցին ու սեղանիկները դրեցին։ Դժբախտաբար, այդ սեղանիկները մեր կյանքի ինչ-որ մի սիմվոլն էր, որ որտեղ կար, ուրեմն այն մերն է։ 

Ադրբեջանական կողմն իր զինամթերքը պահում էր Ղազանչեցոց եկեղեցում, մտածում էին, որ հայերը չեն հարվածի այդ ուղղությամբ։ Այդ ժամանակ հրթիռները դրված էին լինում փայտյա մեծ արկղերի մեջ։ Գրադները հանում էին, կրակում, արկղերը գցում կողքը, իսկ դրանք կարելի էր վառել կամ նույնիսկ որպես պահարան օգտագործել։ Ահա թե ինչպես է ծնվում ժողովրդական հումորը. դեռ կրակոցները շարունակվում էին, բայց մարդիկ կատակում էին, ասում էին՝ ափսոս ավելի շատ չէին խփել, այսինքն ինչքան շատ կրակեին, այդքան արկղերն ավելի շատ կլինեին։

Ինչքան կենսունակ է ժողովուրդը։ Ինչպես Գյումրիում երկրաշարժի ժամանակ փլատակի տակից դուրս էին գալիս, սրամտությունը ծնվում էր, այնպես էլ այստեղ»։

«Շուշիի ազատագրումը իրապես անպատմելի զգացողություն էր։ Ղարաբաղցիների մոտ  Շուշին ընկալվում էր 19-րդ դարի վերջի, 20-րդ դարասկզբի  հայ մշակույթի ծաղկուն կենտրոն, մյուս կողմից չարիքի մարմնացում, հավաքական չարիքի մարմնավորում։ Այսինքն քո համար ամենահարազատ հասկացությունը՝ քո մտքի ու լուսավորության կենտրոնը, դարձել էր քեզ համար չարիքի կենտրոն»,- ասաց Վարդան Դևրիկյանը։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

10:49
Ի՞նչ պաշտոն է պատրաստել Թրամփը Իլոն Մասկի համար
ԱՄՆ 47-րդ նախագահ ընտրված Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ  SpaceX, Tesla և X ընկերությունների ղեկավար, միլիարդատեր Իլոն Մասկը...
Աղբյուր` Panorama.am
10:38
«Գոյ» թատրոնի անձնակազմն այսօր ակցիա կանի ՄԻՊ գրասենյակի մոտ
«Գոյ» թատրոնի դերասանները արդեն 6 օր է նստացույց են անում թատրոնի մուտքի մոտ։ Նրանց պահանջն է՝ «ԿԳՄՍ Նախարարությունից...
Աղբյուր` Panorama.am
10:33
Քաղաքացին ԱԺ շենքի մոտ սպառնացել բենզինը լցնել վրան ու պտուտակահանը մտցնել կոկորդը
Նոյեմբերի 12-ին ժամը 13:00-ին Ազգային ժողովի շենքին է մոտեցել մի քաղաքացի, ով իր բանավոր հայտարարությամբ հայտնել է, որ Գավառում ունի հողային...
Աղբյուր` Panorama.am
10:19
Հայաստանի հետ բանակցվող փաստաթղթի տեքստում որոշակի հարցեր կան. Հաջիև
Նա հայտնել է, որ Ադրբեջանն ու Հայաստանը հաջորդ ամիս կվերադառնան խաղաղության պայմանագրի տեքստի քննարկմանը։
Աղբյուր` Panorama.am
10:08
Ալեքս Սահակյանը կստանա միջազգային վարպետի կոչում
Ալեքս Սահակյանը շախմատի աշխարհի մինչև 18 տարեկան պատանիների առաջնության շրջանակներում հաղթահարեց 2400 վարկանիշային շեմը և քանի որ արդեն ունի...
Աղբյուր` Panorama.am
10:00
«Ադրբեջանը՝ COP29-ը հյուրընկալող հանցավոր պետություն». Արտակ Բեգլարյանի հարցազրույցը Ֆիգարոյին
Արցախ Միության նախագահ, Արցախի Հանրապետության նախկին պետնախարար և Մարդու իրավունքների պաշտպան Արտակ Բեգլարյանը հարցազրույց է տվել ֆրանսիական...
Աղբյուր` Panorama.am
09:37
Վթար Սեբաստիայի փողոցում. Մի քանի մարդ հոսպիտալացվել է
Ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն նոյեմբերի 12-ին, ժամը 20:30-ին ահազանգ է ստացվել, որ Երևան քաղաքի Սեբաստիայի փողոցի թիվ 37 շենքի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:22
Նոյեմբերի 13-ին փոխանակման կետերում դոլարի և ռուբլու փոխարժեքներն աճել են, եվրոյինը՝ նվազել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ նոյեմբերի 13-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում 384.97 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի համեմատ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:18
Սյունիքի բարձրադիր գոտիներում մառախուղ է
Փրկարար ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհներն անցանելի են։ Սյունիքի մարզի բարձրադիր գոտիներում մառախուղ է: Լարսի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:13
Գերասիմ Վարդանյան. Իմ ու իմ ընկերների պայքարը բանտերով կանգնեցնել հնարավոր չէ
Դաշնակցական գործիչ Գերասիմ Վարդանյանի նկատմամբ խափանման միջոց տնային կալանքը փոխվել է։ Ֆեյսբուքյան գրառմամբ նա դիմել է ընկերներին....
Աղբյուր` Panorama.am
09:05
«Ժողովուրդ». Ինչու են Փաշինյանի թիկնապահ Գրիգոր Մանուկյանին կանչել դատարան
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթը տեղեկացավ, որ Նիկոլ Փաշինյանի թիկնապահ Գրիգոր Մանուկյանին...
Աղբյուր` Panorama.am
09:03
«Հրապարակ». Հայաստանը կողմ քվեարկելուց բացի նաև համահեղինակ է եղել ՄԱԿ-ում ընդունված ՌԴ բանաձևին
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Երեկ ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի կոմիտեն ընդունել է նացիզմի հերոսացման դեմ պայքարի վերաբերյալ ՌԴ-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:02
«Ժողովուրդ». Եվրոպամետ ուժերը արդեն իսկ պատրաստվում են «պլան Բ»-ի. Ի՞նչ են մտադիր անել
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթը տեղեկացավ, որ արտախորհրդարանական ուժերը «պլան Բ»...
Աղբյուր` Panorama.am
09:00
«Հրապարակ». Ինչ որոշում ունի ՔՊ-ն Սիրունյանի ԲԴԽ անդամ դառնալու հարցում
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «ԱԺ-ն այս շաբաթ կընտրի ԲԴԽ անդամ: ՔՊ-ն առաջադրել է նախկին դատախազ, այժմ փաստաբան, 2018-ից...
Աղբյուր` Panorama.am
08:59
«Ժողովուրդ». Էկոպարեկային ծառայության ներդրումը նախարարության համար արժեցել է 5.7 միլիարդ դրամ
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ռենջերներ»-ից էկոպարեկներ և վայրի բնության պահապաններ դարձածները միլիոնավոր նոր...
Աղբյուր` Panorama.am
08:47
Նոյեմբերի 13-ի հոսանքազրկումների մասին
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» փակ բաժնետիրական ընկերությունը տեղեկացնում է, որ նոյեմբերի 13-ին պլանային նորոգման աշխատանքներ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:41
Սասունյան. Հայերն այժմ նոր թիրախ ունեն. Հորդանանը՝ Ադրբեջանի ճնշումներին ենթարկվելու համար
Կարծես թե հայերը քիչ խնդիրներ ունեին լուծելու, հիմա էլ պետք է պահանջեն, որ Հորդանանը չեղյալ համարի իր արցախյան թեմայով «Օսկար»-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:35
«Հրապարակ». Նիկոլայ Բաղդասարյանի կինն ազատության մեջ է, իսկ կդատվի՞
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Մենք սեպտեմբերի 23-ին գրել էինք, որ ՔՊ-ական նախկին պատգամավոր, փաստաբան Նիկոլայ Բաղդասարյանի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:34
«Ժողովուրդ». Նախաքննական մարմինը երկարեցնում է կալանքի ժամկետը, բայց աշխատանքի արդյունավետությունը չի երևում
«Ժողովուրդ» թերթը գրում է. ««Ժողովուրդ» օրաթերթի տեղեկությունների համաձայն՝ նախաքննական մարմինը մեկը մյուսի...
Աղբյուր` Panorama.am
08:26
«Հրապարակ». Գյումրիում ՔՊ-ն ուզում է կառավարում ստանձնել Արամ Զավենիչի և Դոգի հետ համագործակցությամբ
«Հրապարակ» թերթը գրում է. «Չնայած քաղաքական շրջանակներում արդեն խոսում են, որ, նախնական հաշվարկով, դեկտեմբերի 29-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
23:47
Գրետա Թումբերգը Հայաստանում է.
«Համայնքային համախմբման և աջակցության կենտրոն» ՀԿ-ի նախագահ,բնապահպան Օլեգ Դուլգարյանը գրում է «Այսօր մեծ...
Աղբյուր` Panorama.am
23:39
Փեսան դանակшհարել է աներողջը
Նոյեմբերի 12-ին, ժամը 10:00-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության Ոստիկանության համայնքային ոստիկանության գլխավոր վարչության Էրեբունու...
Աղբյուր` Panorama.am
22:54
Գրետա Թունբերգը որոշել է չմասնակցել Ադրբեջանում անցկացված տարվա կլիմայական կարևորագույն համաժողովին. BBC
BBC news-ը հայտնում է, որ Գրետա Թունբերգը որոշել է չմասնակցել Ադրբեջանում անցկացված տարվա կլիմայական կարևորագույն համաժողովին: Ելույթ...
Աղբյուր` Panorama.am
22:20
Հութիները հայտնել են Կարմիր և Արաբական ծովերում ամերիկյան նավերի վրա հարձակումների մասին
Եմենի հյուսիսում իշխող շիա Անսար Ալլահ շարժման (հութիների) մարտիկները Արաբական ծովում հարձակվել են ամերիկյան «Աբրահամ Լինքոլն»...
Աղբյուր` Panorama.am
22:04
Հայ շախմատիստները Եվրոպայի անհատական առաջնության առաջատարների շարքում են
2024 թվականի շախմատի Եվրոպայի անհատական առաջնության 4-րդ խաղափուլից հետո 4 միավոր ունեն գրոսմայստերներ Ֆրեդերիկ Սվանեն և Մաքսիմ Չիգաևը։ Այդ...
Աղբյուր` Panorama.am
21:53
Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի պահանջների շրջանակը զգալիորեն կրճատվել է. Եղիշե Կիրակոսյան
Միջազգային իրավական հարցերով ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը X-ի իր միկրոբլոգում գրել է․ «1/3 Արդարադատության միջազգային դատարանը...
Աղբյուր` Panorama.am
21:39
Միրզոյանը կրկնել է Փաշինյանի խոսքերը, թե ՀՀ-ն պատրաստ է մոտենալ ԵՄ-ին այնքան, որքան ԵՄ-ն հնարավոր կհամարի
ՀՀ ԱԳՆ-ից հայտնում են. «ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը հանդիպում է ունեցել Շվեդիայի ԵՄ հարցերով նախարար Յեսսիկա Ռոզենկրանցի հետ։...
Աղբյուր` Panorama.am
21:09
«Դոմուս»-ի մոտ հրդեհ է բռնկվել «Opel Zafira»-ում, այն ամբողջությամբ վերածվել է մոխրակույտի
Նոյեմբերի 12-ին, ժամը 19:40-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության Փրկարար ծառայության 911 ճգնաժամային կառավարման ազգային կենտրոն...
Աղբյուր` Panorama.am
20:59
Աշխարհի առաջնությունից՝ խորհրդարան․ վրացի ծանրորդն ընտրվել է Վրաստանի ԱԺ պատգամավոր
Օլիմպիական խաղերի եռակի, ինչպես նաև աշխարհի և Եվրոպայի յոթակի չեմպիոն, վրացի ծանրորդ Լաշա Տալախաձեն չի մասնակցի աշխարհի առաջնությանը։ Արմսպորտի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:50
Ադրբեջանի թիրախnւմ Արցախի «Մե՛նք ենք մեր սարերը» հուշարձանն է․ Monument Watch
2024 թվականի նոյեմբերի 8-ին ադրբեջանական թելեգրամ ալիքները սկսեցին տարածել օկուպացված Ստեփանակերտում գտնվող ‹‹Մենք ենք մեր...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Չենք կարողանում տարբեր դաշտերով պայքարել Արցախի մշակութային ժառանգության պահպանման համար. Ղարախանյան
13:52 12/11/2024

Չենք կարողանում տարբեր դաշտերով պայքարել Արցախի մշակութային ժառանգության պահպանման համար. Ղարախանյան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}