Մշակույթ 12:07 13/05/2019 Հայաստան

Ոչ ոք իրավունք չունի զրկել երեխային իր միամտությունից

Այսօրերին շատ քննարկվեց երեխա-սեռական դաստիարակություն-«սեռական» «դաստիարակություն»...  Panorama.am-ը զրուցեց հոգեբան Կարինե Շիրինյանի հետ, ու ասենք՝ զրույցը սպասելի ոչ ստանդարտ է։

«Երեխայի դաստիարակությունը պասիվ գործընթաց է, ի տարբերություն այսօրվա գոյություն ունեցող պատկերացումների։ Այսօր այդ մասնակցությունը բավականին ակտիվ է»,- Panorama.am-ի հետ զրույցում իր տեսակետը հայտնեց հոգեբան Կարինե Շիրինյանը։

Նրա խոսքով, այսօր ծնողը դաստիարակություն ասելով հասկանում է՝ ակտիվ ներգործություն երեխայի վրա, ինչն ունի իր վտանգները։

«Դու երեխայի դաստիարակության մասին քո պատկերացումները, մտածելակերպը, կիրառում ես երեխայի վրա՝ թույլ չտալով, որ երեխան ինքը դրսևորի իր էությունը, առանձնահատկությունները: Մինչև 3 տարեկանը երեխայի ձևավորման ամենակարևոր շրջանն է։ Այդ շրջանում դու կարող ես այնպես վնասել, երեխաների մոտ խորքային համոզմունքներ ձևավորել, որոնք երեխան կընդունի առանց վերլուծության կամ քննադատության, որը չի լինի իր կենսափորձի արդյունքում ձևավորված համոզմունք: Երբ մեծանա, նույնիսկ կարող է չհիշել, թե համոզմունքը երբ է իր մոտ ձևավորվել»,- ասաց հոգեբանը։

Կ. Շիրինյանը նշեց, որ նույնը կարելի է ասել նաև սեռական դաստիարակության մասին, ծնողը չպետք է լինի նախաձեռնող, չպետք է ինքը որոշի տրվող ինֆորմացիայի չափը, պետք է սպասի երեխայի հարցին. «Երեխան երբ հարց է տալիս, անպայման պետք է պատասխանել իր պահանջի չափով, լրացուցիչ ինֆորմացիա պետք չէ երեխային, որովհետև որևէ մեկը չգիտի, արդյոք երեխան պետք է այդքան շատ ինֆորմացվի։ Ոչ ոք այսօր չի կարող պատասխանել՝ ծնողի ակտիվ սեռական դաստիարակության արդունքում ձևավորված երեխա՞ն է  այդ տեսակետից ավելի առողջ մեծանում, թե՞ այն երեխան, ով ավելի ուշ է ստանում, օրինակ 12-14 տարեկանում»։

Հոգեբանի խոսքով, մինչև հիմա չկա հայ ազգագրական հենքի վրա հոգեբանական գիտական միտք, վերլուծություն, հոգեբանների և ազգագրագետների համագործակցություն։

«Քանի որ չկա ազգային հոգեբանություն, կրթությունը հիմնվում է արևմտյան, ամերիկյան հոգեբանության վրա, որը հիմնված է իրենց հասարակության առանձնահատկությունների վրա։ Ներմուծվում է օտար հոգեբանությանը բնորոշ դրույթներ, մտածելակերպ, սկսում կիրառել դրանք հայ իրականության մեջ, որը շատ հաճախ չի համապատասխանում մեր մտածողությանը, որովհետև ներսից չի գալիս»,- ասաց հոգեբանը՝ բերելով օրինակներ, որոնք  հայ ժողովրդի համար, կարելի է ասել, սովորական երևույթներ են, բառեր, իսկ արևմտյան արժեքները կրողների համար՝ այլասերվածություն։

«Օրինակ, կարող են երեխային ասել՝ «տուտուզիկդ ուտեմ», աղջիկներին՝ «ծիծիկդ ուտեմ»։ Բայց մենք գիտենք, որ սա այլասերվածության արդյունք չէ։ Պատկերացնու՞մ եք ինչ տպավորություն կգործեն այս խոսքերը այլազգիների վրա: Խոսքերը, եթե չունեն ներքին սեռական ենթատեքստ, մտադրություն, երբեք չեն կարող առաջացնել որևէ երևույթ»,- ասաց հոգեբանը։

Նրա խոսքով, քանի որ չկա ազգային առանձնահատկությունները հաշվի առնող, հարաբերությունները ներսից կարգավորող գիտական միտք, գիտակցված մոտեցում, Հայաստան է գալիս, լցվում դրսում ձևավորված մոտեցումներ, որոնք արդյունավետ չեն։ Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ Արևմուտքում վաղ տարիքից սեռական դաստիարակությունը չի նվազեցնում  մանկապղծության, ընտանիքում բռնության դեպքերը։ Այդ մոտեցումներին հայ ժողովուրդն ինտուիտիվ դիմադրում է, որովհետև դա իրենը չէ։

Կարինե Շիրինյանի կարծիքով, երեխան իրավունք ունի, որպես իր կյանքի միակ շրջան, լինել միամիտ, հավատացող, ոչ մի բանի մասին չմտածող, ոչ մի հոգս չունեցող անհատ. «Դա իր իրավունքն է, որովհետև կյանքում նման այլ շրջան չի ունենալու։ Ո՞վ է իրավունք տվել երեխային զրկել դրանից։ Ոչ ոք։ Կարող է ծնողը զգուշացել օտար մարդկանց մասին, որովհետև պետք է երեխան տարբերի օտարին, հարազատին, բայց հետևելը, անմեղ, երջանիկ մանկություն ապահովելը ծնողի խնդիրն է, ոչ թե երեխայի։ Վստահելու ունակությունը կարևոր բազային հատկություն է մարդու համար, որից զրկելը ավելի մեծ աղետ կարող է լինել մարդու ձևավորման մեջ, քան մենք կարծում ենք: Պետք է երեխան մեծանա այնքան, որ հնարավորություն ունենա քո ասածը վերլուծել, հետո եզրակացություն անել։ Հենց այդ ժամանակ կարող ես նրա հետ շատ բաների մասին խոսել, ամեն տարիքին բնորոշ առանձնահատկությունների, երևույթների մասին խոսել, որովհետև գրագիտությունն էլ շատ կարևոր է»։

Նա ասաց, որ հայերը  շատ հետաքրքիր տեղում են ապրում՝ արևելյան և արևմտյան քաղաքակրթությունների մեջտեղում, շատ հետաքրքիր կարողանում են այդ երկուսի տարրերը միավորել։

«Մենք ունենք արևմուտքին բնորոշ զարգացած անհատականության և արևելքին բնորոշ կոլեկտիվիզմի զգացում, ինչը կարևոր բազային հանգամանք է երեխայի զարգացման ընթացքում։ Մարդը երջանկության զգացում ունի, հանգիստ, ապահով է իրեն զգում «մենք»-ի դեպքում, իսկ «ես»-ը քեզ առանձնացնում է շրջապատից ու դու զգում ես վտանգը։ «Ես»-ը քեզ հնարավորություն է  տալիս պաշտպանվել, առանձնանալ, «մենք»-ը տալիս է հաճույքի, երջանկության մեծ զգացում։ Այդ երկուսի համադրությամբ է մարդն առողջ։ Արևմտյան քաղաքակրթությանը բնորոշ է «ես»-ի չափազանցումը, «մենք»-ի թուլացումը։ «Ես»-ի ուժեղացումը կբերի վտանգի զգացողության մեծացման, տագնապայնության, որին երեխան չգիտի ինչպես դիմադրել: Մոտ հարազատների (տատիկ, պապիկ, քեռի, հորեղբայր, մորաքույր, հորաքույր) նկատմամբ վստահությունը մեծ հարստություն է: Մենք այդ երկուսը համակցելու փոխարեն, հայացքով նայում ենք Եվրոպա, որտեղ «ես»-ի ահավոր կենտրոնացում կա, ինչի հետ կապված այսօր բազմաթիվ խնդիրներ ունեն։ Մենք զգում ենք, որ դա մերը չէ, բայց չկա դաշտը լրացնող բան»,- նշեց հոգեբանը։

Կարինե Շիրինյանը կրկնեց ու ընդգծեց այն միտքը, որ պետք է հոգեբաններն ու ազգագրագետները  համագործակցեն, հետազոտություններ անեն, գրագիտության ձևեր գտնեն, թե երեխային ինչպես տալ անհրաժեշտ սեռական դաստիարակություն հայ ժողովրդին բնորոշ մտածելակերպով։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

20:11
Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհին տեղի ունեցած վթարի հետևանքով կան տուժածներ
Նոյեմբերի 5-ին, ժամը 17:05-ին Արագածոտնի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:59
ՀԺՄ-ն ՔՊ-ին հորդորում է քննության առարկա դարձնել Ալեն Սիմոնյանի պահվածքը
Հայաստանի Ժուռնալիստների միությունը հայտարարություն է տարածել,  որում ասվում է․ «Հոկտեմբերի 31-ին հերթական միջադեպն է գրանցվել...
Աղբյուր` Panorama.am
19:41
Ադրբեջանի հորինած պահանջների զավեշտալի օրինակ
«Գեղարդ» հիմնադրամը գրում է․ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքների նկատմամբ տևական պահանջներն, ինչպես նաև դրանց...
Աղբյուր` Panorama.am
19:29
ՌԴ-ում Հայաստանի դեսպանն իր հավատարմագրերն է հանձնել ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին
Նոյեմբերի 5-ին Ռուսաստանի Դաշնությունում Հայաստանի Հանրապետության դեսպան Գուրգեն Արսենյանը Կրեմլում տեղի ունեցած հանդիսավոր արարողության...
Աղբյուր` Panorama.am
19:18
Ռուսաստանը Երևանին և Բաքվին չի մղում «չհասունացած խաղաղության». Լավրով
Ռուսական կողմը, ի տարբերություն արևմտյան կեղծ միջնորդների, Երևանին և Բաքվին չի դրդում հապճեպ հաշտության պայմանագիր կնքել: Այս մասին ՌԻԱ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:01
Կոտայքի մարզի բնակիչը կալանավորվել է՝ թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության մեղադրանքով
Թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ քրեաիրավական պայքարը լայն թափով շարունակվում է։ Այս մասին հայտնում է ՀՀ քննչական կոմիտեն։ «ՀՀ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:45
ՀՀ-ն ստացել է խաղաղության պայմանագրի նախագծի վերաբերյալ ադրբեջանական կողմի պատասխան առաջարկները
Նոյեմբերի 5-ին Հայաստանը ստացել է խաղաղության պայմանագրի նախագծի վերաբերյալ ադրբեջանական կողմի պատասխան առաջարկները (նախագծի 11-րդ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:33
Ինչպե՞ս հանձնվեց Արցախը․ Զոհրաբյան
«Ժողովրդավարություն և անվտանգություն» հասարակական կազմակերպության ղեկավար, քաղաքական գործիչ Նաիրա Զոհրաբյանը գրում է․...
Աղբյուր` Panorama.am
18:20
Սարքե՛ք Երևանի մայթերը, փող կա, չէ՞․ Պիպոյան
Երգչուհի Լիլիթ Պիպոյանը գրում է․ «Երևանի քաղաքապետարան, սարքեք Երևանի մայթերը, հատկապես կենտրոնի: Սալիկները վատ վիճակում են,...
Աղբյուր` Panorama.am
18:08
Իսրայելը մեղադրել է Թուրքիային ՄԱԿ-ին ուղարկված նամակի համար
ՄԱԿ-ում Իսրայելի մշտական ​​ներկայացուցիչը խիստ է արձագանքել Թուրքիայի կողմից ՄԱԿ-ին ներկայացված և 52 երկրների կողմից ստորագրված նամակին, որով...
Աղբյուր` Panorama.am
17:59
Հոբելյանական գիտաժողով՝ նվիրված Պարույր Սևակի ծննդյան 100-ամյակին
Գիտությունների ազգային ակադեմիայում մեկնարկել է Պարույր Սևակի ծննդյան 100-ամյակին նվիրված հոբելյանական գիտաժողովը։ Միջոցառմանը ներկա են եղել նաև...
Աղբյուր` Panorama.am
17:51
Լազարևը ներողություն է խնդրել «Ну ка все вместе» շոուում հանուն Արփի Աբգարյանի սկանդալի համար
Երգիչ Սերգեյ Լազարևը բացատրել է  «Ну ка все вместе» նախագծի հատուկ թողարկման ժամանակ իր սկանդալային արարքի պատճառը։ Նա իր...
Աղբյուր` Panorama.am
17:45
ԲԴԽ-ն արդեն անթաքույց միջամտություն է իրականացնում յուրաքանչյուր գործով. Զարուհի Նախշքարյան
«Այս որոշումը մի խայտառակ բան է, որը ևս մեկ անգամ ամրագրում է հասարակության մեջ տեղ գտած կարծիքը, որ Բարձրագույն Դատական խորհրդի հիմնական...
Աղբյուր` Panorama.am
17:35
Հավատի մասին չի խոսքը, ադրբեջանցիները պետք է հետ գնան. Սյունիքի մարզպետ
«Ճիշտ կլինի, որ սահմանազատման գործընթացն ամբողջ պարագծով ավարտվի, ամբողջ երկայնքով լինի։ Մի քանի տարիներին լինի, բայց լինի»,- ԱԺ-ում...
Աղբյուր` Panorama.am
17:27
Գերագույն հոգևոր խորհրդի ժողովում կքննարկվեն նաև արցախահայությանը, Արցախի մշակութային ժառանգությանը վերաբերող հարցեր
Այսօր Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի նախագահությամբ, սկսվեց Գերագույն...
Աղբյուր` Panorama.am
17:04
Նախաքննությամբ ձեռնարկված միջոցառումների արդյունքում 900.000.000 ՀՀ դրամ է վերադարձվել պետությանը
Քննչական կոմիտեի տնտեսական հանցագործությունների և մաքսանենգությունների քննության գլխավոր վարչությունում ՀՀ քրեական օրենսգրքի 285-րդ հոդվածի 2-րդ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:58
Ես ամուսնալուծված եմ, չունեմ կին. Շրջակա միջավայրի նախարար
«Ես ամուսնալուծված եմ, չունեմ կին, որ հիմա բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարարությունում է աշխատում»,-  ԱԺ-ում...
Աղբյուր` Panorama.am
16:32
Պուտին. ՌԴ-ն կշարունակի անել ամեն ինչ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման համար
«Մենք արել և անում ենք ամեն ինչ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները կարգավորելու համար»,- հայտարարել է  ՌԴ նախագահ Վլադիմիր...
Աղբյուր` Panorama.am
16:14
Էս անճար ժողվուրդն է տրանսպորտից օգտվում, իշխանությունն էլ թոկը գցել է վզից ու ձգում է. Քաղաքացիները՝ ուղեվարձի նոր կարգի վերաբերյալ
Panoarama.am-ը քաղաքացիներից հետաքրքրվեց, թե ինչպես են վերաբերվում տրանսպորտի ուղեվարձի վճարման նոր համակարգի ներդրմանը և արդյո՞ք գոհ են...
Աղբյուր` Panorama.am
16:14
«Ջաղաց» հանգստի կենտրոնում երկու խմած կանայք ծեծկռտուքի են մասնակցել. Նրանց մասով նյութերն ուղարկվել են դատարան
Այս տարվա հուլիսի 18-ին՝ ժամը 22:25-ին, ահազանգ էր ստացվել Կապան քաղաքի «Ջաղաց» հանգստի կենտրոնում երեք անձի դանակահարելու...
Աղբյուր` Panorama.am
15:59
Սունդուկյանի թատրոնի տնօրենն ինքնիրավչություն է կատարում, հաղորդում ենք ներկայացրել. «Գոյ» թատրոնի կառավարման խորհրդի նախագահ
«Գոյ» թատրոնի դերասանական ու ստեղծագործական կազմը հաղորդում է ներկայացրել ոստիկանություն։ «Հաղորդումն այն մասին է, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:47
Ոնց որ Ջոկեր լինես, Մերի. Անդրանիկ Հարությունյանը նմանակում է Փաշինյանին
Դերասան Անդրանիկ Հարությունյանը նմանակել է Նիկոլ Փաշինյանին։ Տիկտոկում նա կարճ տեսանյութ է հրապարակել, որտեղ մեքենա է քշում, կողքին Ջոկերի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:41
ՆԳՆ-ն մանրաասներ է հրապարակել Աբովյան փողոցում տեղի ունեցած դանակահարությունից
«Հերացի» բժշկական կենտրոնից նոյեմբերի 4-ի ժամը 7.35-ին  ՆԳՆ ոստիկանության օպերատիվ կառավարման կենտրոն հաղորդում է ստացվել, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:40
Փաստացի վտանգավոր ռեպրեսիա է, որը կարող է կաշկանդել դատավորներին. Փաստաբանները՝ ԲԴԽ որոշման մասին
Բարձրագույն դատական խորհրդի որոշմամբ՝ դատավոր Ռազմիկ Մարիկյանին հայտարարվեց նկատողություն։ «Բարձրագույն դատական խորհուրդը, քննելով...
Աղբյուր` Panorama.am
15:27
Համաշխարհային աղոթք հանուն Ադրբեջանում պահվող հայ պատանդների՝ COP29-ի նախօրեին
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի նախաձեռնությամբ, նոյեմբերի 10-ին աշխարհի հայկական եկեղեցիներում էկումենիկ (համաշխարհային) աղոթք կարվի՝...
Աղբյուր` Panorama.am
15:21
«Հեծանիվիս պեդալը բռնեք». Վարոսյանը ծրագիր է առաջարկում ԲԴԽ-ին
«Առաջին անգամը չէ, որ նիկոլական Հայաստանի ԲԴԽ-ն պատասխանատվության է ենթարկում դատավորի` գնահատելով նրա կողմից կայացված կոնկրետ որոշման...
Աղբյուր` Panorama.am
15:14
Հայկ Մարությանը հույս ունի, որ 500 հազարից ավել ստորագրություն կհավաքվի տրանսպորտի թանկացման դեմ
«Իմ ընկերը կենտրոնում նախկինում վճարում էր 175 հազար դրամ անշարժ գույքի հարկ, հիմա իր գույքահարկը դարձել է 870 հազարից...
Աղբյուր` Panorama.am
15:10
Վլադիմիր Պուտինն ընդունել է ՌԴ-ում Հայաստանի դեսպան Գուրգեն Արսենյանի հավատարմագրերը
ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը նոյեմբերի 5-ին ընդունել է օտարերկրյա պետությունների 28 նոր ժամանած դեսպանների, այդ թվում՝ ՌԴ-ում Հայաստանի...
Աղբյուր` Panorama.am
14:59
Անուշ Պողոսյանն ահազանգում է ԱՆ հերթական ձախողման մասին
2024 թվականի մարտի 1-ից մի շարք դեղեր ըստ կառավարության համապատասխան որոշման սկսեցին վաճառվել դեղատոմսերով։ Առողջության իրավունք...
Աղբյուր` Panorama.am
14:36
Հայաստանի ազգային հավաքականի մարզիչի թեկնածուների թվում է նաև Ռաուլը. ՀՖՖ փոխնախագահ
«Ֆասթ նյուզ» հեռուստաալիքին տված հարցազրույցում Արմեն Նիկողոսյանն ասել է, որ Միշել Տեր-Զաքարյանի հետ հանդիպել են, Մարգար Աղաջանյանի տարբերակն էլ են քննարկել:
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Ուղեվարձերի գումարի ավելացման վերաբերյալ քաղաքապետարանի հրապարակած թվերը ծիծաղելի են ու ամոթալի. Բաբկեն Պիպոյան
17:51 05/11/2024

Ուղեվարձերի գումարի ավելացման վերաբերյալ քաղաքապետարանի հրապարակած թվերը ծիծաղելի են ու ամոթալի. Բաբկեն Պիպոյան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}