Ձեր վստահելի աղբյուրը

Հայաստանցիներն իրենց հացակերությամբ հաջողությամբ մրցակցում են ու երբեմն  էլ գերազանցում են Թուրքիայի բնակիչներին։ Վերջինն աշխարհում հայտնի է որպես ամենահացակեր երկիր, տարեկան յուրաքաչյուր բնակչին բաժին է ընկնում միջին հաշվով 120 կգ հաց։

Ազգային վիճակագրական կոմիտեի հրապարակած տվյալների համաձայն, ամսական Հայաստանի մեկ բնակչին բաժին ընկնող հացը կազմում է 10.5 կգ։ Եթե հաշվենք տարեկան սպառումը, ապա մեկ բնակչին բաժին է ընկնում 126 կգ, ավելի շատ, քան Թուրքիայում է։

Սննդագիտության դոկտոր  Դավիթ Պիպոյանը Panorama.am-ի հետ հարցազրույցում կարծիք հայտնեց, ոչ միշտ է, որ հացի մեծ սպառումը պայմանավորված է տվյալ երկրի սոցիալ-տնտեսական վիճակով, այլև տարբեր գործոններով։ Որպես օրինակ նա նշում է, ԵՄ ամենահացակեր անդամների առաջին եռյակում է նաև Գերմանիան, որը աղքատ երկիր համարել չենք կարող։

«Հացի սպառման ծավալների համար կարևոր են նաև դեմոգրաֆիական, մշակութային խնդիրները։ Օրինակ, եթե վեցնենք Բուլղարիան, Ռումինիան,  ապա դրանք, այո,  ԵՄ  անդամ ամենացածր եկամուտ ունեցող երկրներն են, բայց հաջորդ հորիզոնականում Գերմանիան է, որը ցածր եկամուտների խնդիր չունի»,-ասում է սննդագետը։

ԳԱԱ Էկոկենտրոնի սննդի շղթայի ռիսկերի գնահատման կենտրոնը, որի ղեկավարն է Պիպոյանը, Երևանում հացի սպառման վերաբերյալ սեփական ուսումնասիրությունն է արել։ Այն իրականացվում է անհատական սպառման մեթոդով, երբ հարցնում են, թե որտեղի՞ց,  ի՞նչ տեսակ հաց են գնում քաղաքացիները, ի՞նչ հաճակախականությամբ են այն օգտագոծում։

«Այո, մենք համարվում ենք հաց շատ օգտագործող և հացասեր ազգ։  Մեր հետազոտությունների համաձայն, մեկ երևանցին մեկ ամսվա ընթացքում օգտագործում է  9.3 կգ հաց, օրական ստացվում է  մոտ 310 գրամ հաց։ Հարցվածների մեծ մասը,  ցավոք,  ուտում է բարձր տեսակի ցորենից պատրաստված, սպիտակ  հաց ու լավաշ։ Ամբողջահատիկ հացը քիչ տարածում ունի և սպառման մեջ էլ քիչ տոկոս է կազմում»,-ասում է մասնագետը։

Ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ կան խմբեր, որոնք  ամսական օգտագործում են  12-15 կգ հաց, որը կազմում է  օրական մոտ 400 գրամ։ Քիչ են այն մարդիկ, որոնք հացի սպառումը կազմում է  4.5-6 կգ։

«Ի՞նչ հաց ուտել» հարցին սննդագետը պատասխանելիս հիշում է Եզոպոսի հայտնի առակը, երբ աշխարհի ամենալավ բանն էլ, ամենավատ բանն էլ լեզուն է, նայած, թե ով է լեզվի տերը։

«Այստեղ արդեն կարևոր է, թե ինչ հաց ենք օգտագործում, ինչքան ենք օգտագործում, կարևոր են հացի մեջ  աղի, խմորիչների, բարելավիչների առկայությունն ու պարունակությունը»,-մանրամասնում է սննդագետը։

Հիմա ամբողջ աշխարհում լուրջ հետազոտություններ են իրականցվում ու քննարկումներ ծավալում, ո՞րն է ավելի  լավ՝ խմորիչներ պարունակող արտադրական հացը, թե՞ արտիզանալ կամ արհեստագործական  հացը, որը պատրաստվում է թթխմորով, բնական խմորմամբ, չի պարունակում արհեստական խմորիչներ։

«Իտալիայում հենց երեկ մասնակցում էի կոնֆերանսի, որի ժամանակ նշվեց, որ այդ երկրում արտադրական հացի արդյունաբերությունը զիջում է իր դերն ու դիրքը. փոքր ֆերմերների կողմից արտադրված արհեստագործական հացը շուկայում հիմա կազմում է  մոտ 30 տոկոս, ինչը լուրջ ձեռքբերում է»,-նշում է Պիպոյանը։

Նա ընդգծում է, շատ կարևոր է, թե ինչից է պատրասված հացը՝ սպիտակ ցորենի՞ց, ամբողջահատիկի՞ց, հնդկաձավարի՞ց, հնդկացորենի՞ց, թե՞ մի այլ բանից։

«Ամբողջահատիկ հացը օրգանիզմի վրա չի թողնում նույն ազդեցությունն ու հետևանքները, ինչ բարձր կարգի ցորենի ալյուրը։ Բարձր կարգի ցորենի ալյուրից պատրաստված հացն իր կալորիականությամբ բարձր է, քան ամբողջահատիկ հացը, բացի այդ, ամբողջահատիկ հացի օգտագործման դեպքում մարսելիությունը շատ ավելի լավ է։

Օրինակ, դիաբետով հիվանդների համար ամբողջահատիկ հացն ավելի օգտակար է, արյան պարունակության պիկեր չի առաջացնում, ունի համեմատաբար ցածր գլիկեմիկ ինդեքս, պարունակում է չլուծվող թաղանթանյութ, որը դրական ազդեցություն է թողնում նյութափոխանակության և աղեստամոքսային տրակտի աշխատանքի կարգավորման համար։ Բայց ցավոք, մենք հայերս սիրում ենք աղի բարձր պարունակությամբ հաց, ինչը վատ հետևանքներ է հանգեցնում»,-տարբերությունները թվարկում է նա, միաժամանակ խորհուրդ տալով, հացը փոխարինել լավաշով։

Այս ամենը հաշվի առնելով, բալանասավորված և լիարժեք սննդի դեպքում, ըստ սննդագետի,  օրական մինչև 150-200 գրամի չափով կարելի է  ներառել ամբողջահատիկ հացը։
Ի դեպ, Պիպոյանն ընդգծում է, պետք չէ խաբնվել հայաստանյան շուկայում վաճառվող հացի մուգ գույնին, դա ամենևին էլ չի նշանակում, որ հացը պատրաստված է ցածր կարգի ալյուրից։ Պետք  է ուշադիր կարդալ մակնշումը։

«Հաճախ մարդկանց թվում է, որ իրենք ձեռք են բերում սև հաց, շատերը չեն հասկանում մակնշման վրա եղած «ցորեն ԲՏ» գրությունը։ Իսկ դա նշանակում է, որ հացը պատաստված է բարձր տեսակի ցորենի ալյուրից, հետևաբար մուգ գույնը ստացել են  ներկանյութի օգնությամբ։ Ստացվում է,  դիաբետով հիվանդի համար ձեռք են բերում իբր օգտակար սև հաց,  բայց պարզվում է, որ այն ոչ միայն ցածր կարգի ցորենից չէ, այլև ներկանյութ է պարունակում։ Նաև այս պատճառով է, որ ոլորտը լուրջ բարեփոխումների կարիք ունի, ահռելի աշխատանք կա անելու»,-ամփոփում է նա։