Տնտեսագետ. Պետք է ոչ միայն բանակցել ռուսների հետ, այլև աշխատել հակակշիռներ ստեղծելու ուղղությամբ
Մամուլը գրում է՝ հունվարի 1-ից գազի գինը բարձրանալու է, ի պատասխան պաշտոնյաները հանդարտեցնում են՝ բանակցություններն ընթացքի մեջ են, որևէ որոշում չկա։
Գազի գնի հետ կապված խնդիրների ու հնարավոր թանկացման հետևանքների մասին Panorama.am-ը զրուցել է տնտեսագետ Գագիկ Մակարյանի հետ։ Նա լավատես է ու կարծում է, որ գազի գինը չի բարձրանա Հայաստանի համար, բայց ամենակարևոր խնդիրը դա չէ։
ԵԱՏՄ տարածքում էներգետիկ ոլորտում իրականացվող գործընթացների արդյունքում, ըստ տնտեսագետի, հնարավոր են որակական փոփոխություններ, ինչը կնպաստի մրցակցության բարձրացմանը, էլեկտրաէներգիայի որակի բարձրացմանն ու գնի անկմանը։
«Այս պարագայում գազի դերակատարությունը, սպառումը կարող է փոխվել»,-ասաց նա։
Մակարյանը չի բացառում, որ ընթացող բանակցությունների մաս է կազմում քաղաքական գործոնը։ Սակայն խնդիրը, ըստ նրա, շատ պարզ է։
«Սահմանից այս կողմ գազի գինը տարօրինակ կերպով շատ բարձր է։ Հարկավոր է սա հասկանալ։ Բանակցելու կարիք չկա ռուսների հետ։ Այսինքն պետք է ոչ միայն բանակցել, որ ռուսները գինը իջեցնեն մինչև սահման, այլ պետք է ուշադրություն դարձնել, թե ինչու է սահմանից այս կողմ գազի գինը կրկնապատկվում»,-նշեց նա։
Մակարյանը վերլուծում է, գնի կրկնապատկման պատճառների թվում կարող են լինել կորուստները, մենեջմենթի խնդիրները, շռայլություններն ու մեծ ծախսերը։ Նա հիշեցնում է ՀԷՑ-ի օրինակը, երբ մեծ թվով մեքենաներ էին ձեռք բերել, գործուղումներ իրականացրել ու տարբեր ծրագրերի համար մեծ գումարներ էին ծախսել։
«Իրականում մեր կառավարությունը կարող է լուրջ ուսումնասիրություն իրականացնել, այդտեղ մեծ դերակատարում ունի Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը։ Եվ քանի որ հիմա Գարեգին Բաղրամյանը զբաղեցնում է հանձնաժողովի ղեկավարի պաշտոնը, ինքն այդ համակարգը գիտի, որոշ ժամանակ էլ էներգետիկայի նախարար է եղել, ես իրեն ու մյուս պաշտոնյաներին հիշեցնեմ, որ նույն նախարարության կանոնադրության մեջ առաքելության մասին ասված է, որ իրենք պարտավոր են հետաքրքրվել ու հետամուտ լինել արդյունավետության բարձրացման և արդյունավետության ապահովման ռազմավարությունների մշակմանն ու կիրառմանը։ Գազի գնի կրկնակի թանկացումը սահմանից սպառող, հենց էֆեկտիվության խնդիր է ու պետք է շատ լավ ուսումնասիրվի»,-ընդգծեց Մակարյանը։
Ամեն դեպքում, եթե ռուսական կողմը որոշի թանկացնել գազը Հայաստանի համար, Մակարյանի կարծիքով, հետևանքներն այդքան էլ բացասական չեն լինի, եթե իհարկե, էներգիայի արտադրության ծավալների վերաբերյալ իր կանխատեսումներն իրականանան։ Նա կանխատեսում է, որ առաջիկայում էլեկտրաէներգիայի գինը կնվազի, քանի որ արևային էներգիայի արտադրության ծավալների զգալի աճ է լինելու։
«Հիմա Հայաստանում էլեկտրաէներգիայի մոտ 40 տոկոսն արտադրվում է ջեմակայանների միջոցով, որոնք գազ են օգտագործում։ Հենց դրա պատճառով է, որ գազի գնի բարձրացումը բերում է էլեկտրաէներգիայի թանկացման, սա էլ իր հերթին՝ այլ ապրանքների։ Բայց եթե դրան զուգահեռ արևային էլեկտրէներգիայի արտադրությունն է ավելանում, խնդիրը հեշանում է։ Այսօր արդեն բազմաթիվ ծրագրեր կան։ Օինակ, Հայաստանը պետք է կառուցի 160 ՄԳՎՏ հզորությամբ արևի կայաններ, դրանցից մեկի՝ 75 ՄԳՎՏ-ի մրցույթը շուտով պետք է հայտարարվի։ Կան նաև մասնավոր ծրագրեր, երբ մարդիկ իրենց ուժերով են սարքում։ Կարծում եմ, որ դա կհակակշռի ու մեծ ազդեցություն չի թողնի սպառողների վրա»,-ասաց նա։
Մակարյանին հիշեցրեցինք, որ պաշոնական վիճակագրության համաձայն, էլեկտրաէներգիայի արտադրության ծավալները Հայաստանում նվազել են, մինչդեռ ընթացքի մեջ եղած ու հաջողությամբ գործարկված ծրագրերի դեպքում, պետք է որ աճ գրանցվեր։
Տնտեսագետը արտադրության նվազումը պայմանավորում է հանքարդյունաբերության ոլորտում ստեղծված վիճակով, երբ գործարաններն ու ձուլարանները չեն աշխատում։
«Դրանք ջերմատար պրոցեսներ են։ Դա ժամանակավոր պրոցես է, և դրա հետ պետք չէ կապել մեր ամբողջ դինամիկան»,-ասաց նա։
Մակարյանը կարծում է, որ հավասար մրցակցության, ստվերի բացակայության պայմաններում կլինի արտադրողականության աճ ու այդ պարագայում «չնչին» բարձրացումները կարող են էական ազդեցութուն չթողնել։
«Եթե արտադրողականությունը բարձր է, ինքնարժեքը կարող է նվազի, քանակները շատ են, եկամտաբերությունը բարձր է, այս պայմաններում հոսանքի կամ գազի գնի չնչին բարձրացումը, կարծում եմ, խնդիր չի լինի»,-ասաց նա։
