Բեդուիններին հյուր
Եգիպտոսի ծովափնյա Հուրգադա քաղաքից «Արաբական անապատ» հայաստանցի մոտ երեք տասնյակ լրագրողներին հասցրեցին երեք ջիպերը։ Անապատը Սահարայի հյուսիսարևելյան մասում է։
Մոտ մեկ ժամ մեծ արագությամբ՝ երբեմն էլ նույնիսկ 150-160 կմ/ժ ընթացող մեքենաների վարորդները հաճախ էին մոռանում, որ մարդ են տեղափոխում։ Ճիշտ երևանյան գազելների վարորդների պես կտրուկ արգելակում էին կամ էլ մեծ արագությամբ փոսն ընկնում, նույնքան արագ էլ բլրակի վրա բարձրանում, անընդհատ վազանց էին կատարում, փոշու հսկա ամպեր առաջացնում։
Ինձ թվում է, տուն հասնելուն պես մեր մեքենայի վարորդն անպայման google translate-ի միջոցով ճշտելու է «անասուն» բառի իմաստը։ Ամեն անգամ փորձության ենթարկելուն զուգահեռ ու դրանից հետո մոտ տասը լրագրող նրան հիշում էին երևանյան կրկեսի տնօրենի՝ հայտնի դարձած խոսքերով։
Մինչ բեդուինների մոտ հասնելը լրագրողներին ուղեկցող Սամիրը տեղեկացրեց, եթե նույնիսկ խմբից մեկը սիրահարվի բեդուին տղայի կամ աղջկա, միևնույն է՝ ամուսնություն չի լինելու, արգելված է։ Անապատի բնակիչներն ամուսնանում են միայն իրար հետ։ Դրա շնորհիվ է, որ հիմա էլ բեդուիններն իրար հետ շփվում են մի լեզվով, որը գոյություն ունի 1500 տարի, ինչի պատճառով անապատից ոչ հեռու ապրող արաբներն էլ իրենց հայրենակիցներին չեն հասկանում։ Նրանք կրթված չեն, գրել-կարդալ չգիտեն։ Միայն շեյխերի երեխաներն են, որ կրթություն են ստանում։ Շեյխի կարգավիճակն անցնում է հորից որդուն։
Եգիպտոսի տարածքում ապրող բեդուինների թվի մասին որևէ մեկը հստակ տվյալներ չունի։ Նրանք ծնվում են, ապրում, մահանում առանց որևէ տեղ գրանցվելու, առանց փաստաթղթերի։ Բնակիչ են, բայց քաղաքացի չեն։ Չունեն իրավունքներ ու պարտականություններ՝ չեն ծառայում, չեն ընտրում։ Ունեն ավանդույթներ, շատ փող, մեծ ընտանիքներ, հիմա հաջողությամբ մրցակցում են բժիշկների հետ, ասում են, բուսաբուժության մեջ անգերազանցելի են, նաև ասում են՝ զենքի առևտրով են զբաղվում։ Սամիրն ու մյուս գիդը՝ Մովսեսը պնդում են, անապատի բնակիչները Եգիպտոսի բնակչության հինգ տոկոսն են կազմում, բայց սա շա՜տ մոտավոր թիվ է։
Բեդուինների ընտանիքը, որին մենք այցելեցինք, մեզ լուռ դիմավորեց, տղամարդն ու ավագ որդին էլ խուլ ու համր էին։ Օտար տղամարդկանց արգելվում է բեդուինների կանանց մոտենալ։ Չնայած ճանապարհին ուլերին էշերի վրա կանգնեցրած բեդուին կանայք պատրաստ էին լուսանկարվել նաև տղամարդկանց հետ։ Կամ գուցե բեդուին չէին, ուղղակի բեդուինի հագուստով էին։
Հագուստի գույները խորհրդանշում են նրանց կարգավիճակը։ Եթե սև հագուստի տակից երևում է վարդագույն կամ շագանակագույն կտոր, ապա կինը ամուսնացած է, երկնագույն՝ ամուսնացած չէ, սև կամ մուգ կապույտ՝ տարեց է։
Մեզ ուղտով պտտելուց հետո առանց շաքար թեյ հյուրասիրեցին։ Շաքարով թեյը նրանց համար կարևոր նշանակություն ունի։ Ամուսնության տարիքի հասած տղամարդու համար մայրն է հարսնացու ընտրում։ Իսկ ընտրության հարցում կարևոր է աղջկա ոտքերի թմբլիկությունը։ Եթե աղջկա սրունքները բարակ ու ոսկորոտ չեն, ենթադրվում է, որ նա առողջ է, գեղեցիկ, կարող է առողջ երեխաներ լույս աշխարհ բերել։ Շեյխը բարեխոսում է աղջկա ընտանիքի հետ, ապա տղան գնում է հարսնատես։ Եթե աղջիկը հավանում է երիտասարդին, շաքարով թեյ է հյուրասիրում, եթե ոչ՝ թեյ առանց շաքար։
Աղջկա դեմքը թեյ բերելիս բաց է լինում։ Եթե պարզվում է, որ նա գեղեցկադեմ կամ էլ փեսացուի ճաշակով չէ, տղան բերած թեյը չի էլ համտեսում, առանց իմանալու շաքարի առկայության կամ բացակայության մասին հեռանում է։ Ի դեպ, խստիվ արգելվում է հանդիպման ու հետագա որոշման մասին որևէ մեկին պատմելը, դա համարվում է ծանր վիրավորանք աղջկա հասցեին։
Իսկ եթե ամուսնանում են, ապա յոթ օր հարսանիք են անում, կերակրում կողքի բնակավայրերից եկած բոլոր հյուրերին։ Ինչքան գեղեցիկ է հարսնացուն, այնքան երկար է տևում հարսանիքը, ինչքան գեղեցիկ է հարսնացուն, այնքան շատ ուղտ է ստանում ընտանիքը նրա դիմաց։ Մեկ ուղտի գինը մոտավորապես 1500 դոլար է։
-Օրինակ, գեղեցիկ հարսանցուի համար քանի՞ ուղտ են տալիս մոտավորապես,-հետաքրքրվում է Մարիան։
-30-40,-պատասխանում է Սամիրը։
-Իսկ եթե գեղեցիկ չէ,-շարունակում է մեր գործընկերուհին։
-Երկու հավ,-կատակում է գիդը։
Լրագրողներին հյուրընկալած ընտանիքում մի քանի կանայք կային ու մոտ երկու տասնյակ երեխա։ Ի դեպ, դեպի Լյուքսոր ուղեկցած գիդը՝ Մովսեսը պատմեց, որ առաջնեկին ծննդաբերելիս կինը հեռանում է իրենց բնակավայրից, ծննդաբերության բարդությունները միայնակ հաղթահարելուց հետո նա երեխայի հետ վերադառնում է։ Եթե ետ չի գալիս, որևէ մեկը չի էլ իմանում՝ թե ինչ պատահեց նրան։ Այդպես են որոշում՝ կինը ուժե՞ղ է, թե՞ թույլ։
Տարածքում եղեգով կիսածածկ մի քանի «շինություն» կար։ Մեկը թոնրատունն էր։ Հացն էլ կոչվում է լավաշ։ Սնվում են իրենց պահած կենդանիների մսով, նրանց կաթից ստացած մթերքներից։ Նրանք նույնիսկ խանութ ունեին, հյութեր, ծխախոտ ու առաջին անհրաժեշտության որոշ իրեր էին վաճառում։
Ջուրը գտնում են ուղտերը։ Նրանց ցույց տված տեղում ջրհորներ են փորում։ Այստեղ 40 մ խորության վրա էր։ Մի քանի լրագրողներ համատեղ ուժերով մի դույլ ջուր հանեցին։ Իսկը մկանները զարգացնելու զբաղմունք է։
Ուղտերը նրանց համար փոխադրամիջոց են, բուրդ, միս, կաթ տվող։ Պատահական չէ, որ Եգիպտոսում կանանց հաճոյախոսելու համար նրանց ուղտ են անվանում, կամ կով՝ նկատի ունենալով խոշոր աչքերը։ Լրագրողների խմբում էլ խոշոր աչքեր ունեցողներ կային, ու նրանց համար արաբ երկրպագուներ հայտնվեցին։ Պատրաստ էին այնքան ուղտ տալ, ինչքան ուզեինք։ Բայց քանի որ դրանք Հայաստան հասցնելը բավականին բարդ գործ կլիներ, խոշոր աչքերով մեր գործընկերուհիները տուն վերադարձան։
Լրահոս
Տեսանյութեր
Բերվել են բոլոր հակափաստարկները. ԱՆ փոխնախարարը՝ արցախցիների ընտրելու իրավունքի մասին