Արցախի Հանրապետություն 28 10:25 22/08/2019 Տարածաշրջան

Կյանք և ազատություն

Հեղինակ` Ռոբերտ Քոչարյան

Պատժիչները

1990 թվականի Բաքվի հայկական ջարդերից ու սովետական զորքերը քաղաք մտցնելուց հետո պարզ դարձավ, որ Սումգայիթի կոտորածը պարզապես ճակատագրական պատահականություն չէր, ու մեր ժողովուրդների համատեղ բնակությունը տեսանելի ապագայում անհնար է: Հայերը հապճեպ լքում էին Ադրբեջանը, իսկ ադրբեջանցիները՝ Հայաստանը: Առվակները հեղեղ էին դառնում: Մոսկվան, ըստ երևույթին, գիտակցել էր, որ չի տիրապետում իրավիճակին ու չի կարող ապահովել մարդկանց անվտանգությունը և, ըստ էության, Ադրբեջանի կամեցողությանն էր հանձնել փոքրիկ ըմբոստ ինքնավար մարզի հայ բնակչությանը: Այլ խոսքով՝ համաձայնել էր կառավարվող էթնիկական զտումների:

Նույն տարվա մարտին հայերի արտաքսումը Գետաշենից ու Մարտունաշենից արդեն իրականացվում էր ՍՍՀՄ ՆԳՆ ՆԶ մասնակցությամբ: Դա շատ ծանր ժամանակ էր, հոգեբանորեն նույնիսկ ավելի ծանր, քան ծավալուն պատերազմի ավելի ուշ շրջանը, որ սկսվեց Սովետական Միության փլուզումից հետո: Պատերազմի ժամանակ համենայնդեպս հաստատ գիտես՝ ում դեմ և ինչի համար ես կռվում, ու հստակ հասկանում ես, որ դա է գոյատևելու ու գաղթական չդառնալու միակ միջոցը: Պոլյանիչկոյի օրոք Ադրբեջանը սկսեց հետևողականորեն հայերին վտարել իրենց հողերից՝ քողարկվելով ՍՍՀՄ ՆԳՆ ներքին զորքերով: Հիմա մեր դիմադրությունն արդեն բախումների էր հանգեցնում ոչ միայն ադրբեջանական ՕՄՕՆ-ի, այլև միութենական զորքերի հետ: 1990 թվականը դրամատիկ իրադարձությունների մի ամբողջ շարք էր, որոնք աղաղակում էին մեծ երկրի վերահաս փլուզման մասին:

Բայց փորձեմ՝ հերթով: Արկադի Իվանովիչը թռավ Մոսկվա: Մենք ջերմորեն հրաժեշտ տվեցինք նրան՝ չիմանալով, որ այլևս չի վերադառնալու, և Հատուկ կառավարման կոմիտեի ճակատագիրն արդեն կանխորոշված է: Դրա փոխարեն ստեղծեցին նոր Հանրապետական կազմկոմիտե, որը գլխավորեց Ադրբեջանի Կոմկուսի Կենտկոմի երկրորդ քարտուղար Վիկտոր Պոլյանիչկոն (այն ժամանակ ՍՍՀՄ բոլոր հանրապետություններում Կենտկոմի երկրորդ քարտուղար ռուսների էին նշանակում): Պոլյանիչկոյին նշանակել էր Ադրբեջանը, նոր կոմիտեն ենթարկվում էր հանրապետական իշխանություններին ու ստեղծվել էր «հայ ազգայնական-ծայրահեղականների դեմ պայքարելու» նպատակով, ինչը Բաքվի համար նշանակում էր պայքար Ղարաբաղի բոլոր հայերի դեմ: Դա գործիք էր, որի միջոցով Ադրբեջանը պատրաստվում էր կոտրել մեր կամքն ու ԼՂԻՄ-ը որպես տարածք պահել իր կազմում:

Եվ, ինչպես հետագայում պարզվեց, ցանկալի էր՝ առանց հայերի: «Կոմիտե» անվանումն ընդամենը կոլեգիալ կառավարման պատրանք էր ստեղծում: Իրականում ստեղծվել էր պատժիչ մարմին, որտեղ Պոլյանիչկոն մեծ խանդավառությամբ ստանձնեց դահճի դերը: Բոլոր ուժային կառույցները հանձնվեցին նրա տնօրինությանը:

Փաստացի նրան էին ենթարկվում նույնիսկ մեզ մոտ տեղակայված սովետական զորքերը՝ պարետատան միջոցով, որը պատասխանատու էր արտակարգ ռեժիմի պահպանման համար: Դա լիովին փոխեց նրանց պահվածքը. սկսեցին գործել որպես զավթիչներ: Զինծառայողները մեր հանդեպ որևէ անձնական խնդիր չունեին, բայց նրանց կողմից ակնհայտ թշնամություն հայտնվեց:

Համապատասխանաբար փոխվեց նաև այդ զորքերի մեր ընկալումը: Նոր կազմավորված կոմիտեն ամբողջ մարզում արգելեց իշխանության մեր վերջին պահպանված մարմինների՝ ժողովրդական պատգամավորների մարզային ու շրջանային խորհուրդների, բոլոր կուսակցական ու հասարակական կազմակերպությունների գործունեությունը: Միակ բացառությունը Շուշիի շրջանն էր, որտեղ պահպանվել էին բոլոր սահմանադրական մարմինները. շրջանի բնակչության մեծ մասը ադրբեջանցիներ էին, և արգելքը նրանց վրա չտարածվեց: Ավելին՝ ադրբեջանական գյուղերում կուսակցական կազմակերպությունները ոչ միայն չէին լուծարվել, այլև հավելյալ իրավունքներ էին տվել դրանց: Որոշ կազմակերպություններ կարգավիճակով համարյա հավասարեցվել էին կուսակցության շրջանային կոմիտեներին: Արտակարգ դրության տարածքի աշխարհագրությունն ընդլայնվեց:

Հիմա այն ընդգրկում էր ոչ միայն Լեռնային Ղարաբաղի ամբողջ մարզը, այլև նույնիսկ հարևան հայկական ու ադրբեջանական շրջանները: Բուն Ստեփանակերտում արտակարգ դրության ռեժիմը խստացվեց. փակեցին դրամատիկական թատրոնը, բոլոր կինոթատրոնները, թանգարանները, արգելվեցին մարզական ու ժամանցային միջոցառումները՝ նույնիսկ պետական տոների օրերին:

1990 թվականի հունվարին արտակարգ դրության շրջանի պարետի հրամանով արգելվեց «Միացում» շարժման գործունեությունը: Պարետային ժամն ավելի խստացվեց, արդեն արգելվում էր ոչ միայն փողոց դուրս գալ, այլև նույնիսկ հավաքվել բակերում. անմիջապես լսվում էին փողոցում պարեկող զինվորների ահեղ բղավոցները. «Հայե՛ր: Ցրվեք տնե՛րը»: Արտակարգ դրության ռեժիմի պահպանման պատասխանատուն շրջանի պարետատունն էր, որին ենթարկվում էին ՍՍՀՄ ՆԳՆ ներքին զորքերի ստորաբաժանումները, այդ թվում՝ հատուկ նշանակության ջոկատները. Ադրբեջանն ՕՄՕՆ-ի իր հսկայական բանակն էր ստեղծել: Ջոկատներ էին տեղակայվել Ղարաբաղի բոլոր ադրբեջանական գյուղերում. դրանց կազմում մեծամասամբ տեղի բնակիչներ էին, որոնց միլիցիայի համազգեստ ու զենք էին տվել և աշխատավարձ էին վճարում: Պատկերացրեք կողք կողքի երկու գյուղ՝ մեկը ադրբեջանական, մյուսը՝ մերը: Նրանց գյուղը պահպանում է ՕՄՕՆ-ի լավ զինված ջոկատը՝ համարյա ութսուն հոգի, հայկականը՝ ընդամենը մի քանի աշխարհազորային՝ որսորդական հրացաններով:

Պայմանները բացարձակ անհավասար էին: Այդ շրջանում զգալիորեն հաճախացել էին հարձակումները, կողոպուտները, հայկական գյուղերից անասուն քշելու դեպքերը: Գործելով հանրապետական իշխանությունների անունից՝ համազգեստավոր, զինված, միլիցիայի վկայականներ կրող օմօնականները հայերի դեմ անթաքույց հանցանքներ էին գործում, որոնք պարտակվում էին Ադրբեջանի իրավապահ համակարգի կողմից: Հենց դրա համար էլ այդ շրջանում ադրբեջանական ՕՄՕՆ-ը դարձավ հայկական ընդհատակի մարտական գործողությունների հիմնական թիրախը: Շրջափակման օղակը մարզի շուրջ արագ սեղմվում էր: Մեզ արդեն փորձում էին կտրել ոչ միայն Հայաստանից, այլև ամբողջ աշխարհից: Փակվեց երկաթուղային հաղորդակցությունը. սկզբում ուղևորափոխադրումները դադարեցվեցին, հետո կանգ առան նաև ապրանքատար գնացքները: Դեռ վերջերս հնարավոր էր Երևան հասնել ավտոմեքենայով, թեկուզև զինված պահակախմբի ուղեկցությամբ, իսկ հիմա ավտոճանապարհները շրջափակված էին: Պարենային մթերքների, տնտեսական ապրանքների, վառելիքի մատակարարման ընդհատումներ սկսվեցին: Ներքին զորքերի քողի տակ իշխանությունները լիակատար վերահսկողության տակ վերցրին Ստեփանակերտի օդանավակայանը՝ մարզի բնակչության վերջին տրանսպորտային կապը Հայաստանի հետ: Ստեփանակերտից ավիաչվերթերի թիվը կտրուկ կրճատվեց, օդանավակայանում մշտապես հերթապահում էր ՕՄՕՆ-ը: Դեպի Երևան ցանկացած թռիչք երիտասարդների համար կարող էր ավարտվել ձերբակալությամբ: Օդանավակայանը վերջնականապես փակելուն ուղղված հետևողական քաղաքականություն էր տարվում. հարակից ադրբեջանական Խոջալու գյուղը, Միջին Ասիայից փախած թուրք-մեսխեթցիներին տեղավորելու պատրվակով, կառուցապատվում էր ընդհուպ մինչև թռիչքուղի, որպեսզի օդանավակայանն անհնար լիներ շահագործել բնակելի տների վտանգավոր մոտիկության պատճառով: Շինարարության վրա ահռելի միջոցներ էին ծախսվում: Մարզը դնում էին լիակատար մեկուսացման մեջ, և արտաքին աշխարհի հետ մեր միակ կապը մնացել էին ուղղաթիռները:

...

«Օղակ» գործողությունը

 

Սովետական պատմության մեջ աննախադեպ այդ գործողությունը սկսվեց 1991 թվականի ապրիլի վերջին: Ըստ էության, դա հայկական բնակչության բռնի արտաքսում էր Ղարաբաղից, որն իրականացնում էր ադրբեջանական ՕՄՕՆ-ը՝ քողարկվելով սովետական զորքերով և օգտագործելով սովետական տեխնիկան: Ադրբեջանը որոշել էր, որ այդպես «կարելի է արմատապես լուծել հայկական հարցը»՝ մի հարվածով և ընդմիշտ: Հետագա իրադարձություններից, դրանց ծավալներից ու եղանակից դատելով՝ գործողությունն իրականացվում էր Մոսկվայի համաձայնությամբ, որը վերջնականապես կորցրել էր Ադրբեջանի հայկական անկլավները պաշտպանելու կարողությունը: Պաշտոնապես, իհարկե, տեղահանության մասին խոսք չկար. միութենական կենտրոնին Մութալիբովի49 ներկայացրած պլանում խոսվում էր «ԼՂԻՄ ու հարակից շրջանների հայկական բնակչությունից ապօրինի պահվող զենքի առգրավմանն ուղղված ծավալուն գործողության» մասին: Սակայն ապրիլի 27ին ելույթ ունենալով ադրբեջանական հեռուստատեսությամբ՝ նա կոչ էր անում «անհապաղ լուծել Ադրբեջանի հայ բնակչության հիմնախնդիրը» և ասում էր, որ եթե Մոսկվան ընդունակ չլինի դրան, ապա «հանրապետությանը կբավականացնեն սեփական ուժերն ու միջոցները»: Գործողությունը սկսվեց Հյուսիսային Ղարաբաղից: Առաջինը տուժեցին Գետաշեն ու Մարտունաշեն գյուղերը: Հարձակվողներն այս ձևով էին գործում էին. սկզբում գյուղերից դուրս էին բերվում ներքին զորքերը, որոնք կարող էին խանգարել պատժիչ գործողություններին, հետո գյուղը գրոհում էր ադրբեջանական ՕՄՕՆ-ը: Տեղահանության համար նախատեսված գյուղերի վրա հարձակման հետ մեկտեղ անջատում էին էլեկտրասնուցումն ու հեռախոսակապը, որպեսզի այնտեղ ապրելը ֆիզիկապես անհնար դառնար: Գետաշենի գրոհը ԳԼՈՒԽ 7. ՊԱՐՏԻԶԱՆԱԿԱՆ ՊԱՏԵՐԱԶՄ 117 հետ մղվեց տեղի ինքնապաշտպանության ջոկատի կողմից, և այդ ժամանակ գործի դրվեց հրետանին. գյուղը ենթարկվեց զանգվածային հրետակոծության: Հաջորդ օրը գյուղ մտած զորքերն արդեն առանց որևէ խոչընդոտի անցան բնակչության տեղահանմանը: Մարդկանց բռնում էին՝ թույլ չտալով վերցնել ոչինչ՝ նույնիսկ հագուստ, լցնում ավտոբուսներն ու պարզապես տեղափոխում Հայաստանի սահման, որտեղ նրանց ոչ ոք չէր սպասում: Երիտասարդ տղամարդկանց հետ այլ կերպ էին վարվում. յուրաքանչյուրի մեջ գրոհային էին տեսնում, դրա համար էլ ձերբակալում ու բանտ էին նետում: Այդպես տեղահանվեց Հյուսիսային Ղարաբաղի մի քանի գյուղ՝ Մանաշիդ, Էրքեջ, Բուզլուխ, Հադրութի շրջանի հարավը:

Ընդհանուր առմամբ արտաքսվեց 26 հայկական բնակավայրերի բնակչությունը, իսկ գյուղերը հետո լրիվ կողոպտեցին մոտակա ադրբեջանական գյուղերի ավազակները: 10 հազար հայ տնազուրկ դարձավ, ավելի քան 600 տղամարդ պատանդառվեց, ավելի քան հարյուր մարդ զոհվեց գործողության ընթացքում: Ես կարծում եմ, որ եթե Սովետական Միությունը չփլուզվեր, ո՞վ գիտի, գուցե նրանց հաջողվեր քայլ առ քայլ իրականացնել իրենց ծրագիրը: Մենք փորձում էինք տեղահանությանը խոչընդոտել Հադրութի շրջանի հարավում, բայց՝ ապարդյուն: Այն ժամանակ զորքերի հետ ուղղակի դիմակայության դեռ պատրաստ չէինք:

Հյուսիսային Ղարաբաղում ամբողջ ծանրությունն ընկավ Շահումյանի շրջանի ջոկատների վրա, բայց ուժերը խիստ անհավասար էին: ԼՂԻՄում տեղակայված բանակային ստորաբաժանումները «Օղակ» գործողության մեջ ներգրավված չէին, այնպես որ զինվորականների հետ մեր հարաբերությունները ոչնչով օգնել չէին կարող: Հայերն ամեն կերպ փորձում էին առավելագույն հանրային ուշադրություն հրավիրել իրադարձությունների վրա: Զորի Բալայանը Ղարաբաղում կատարվող ցեղասպանության մասին գրում էր «Լիտերատուրնայա գազետայի» յուրաքանչյուր համարում: Բոլոր բարեկամ լրագրողներն աջակցում էին մեզ՝ այդ իրադարձությունների մասին նյութեր հրապարակելով: Ժողովրդական պատգամավորները, հատկապես դեմոկրատական թևը, փորձում էին ինչ-որ կերպ ազդել իրենց կապերով: Ռուսական մտավորականությունը՝ գրողներ, լրագրողներ, գիտնականներ, տնտեսագետներ, որոնց միավորում էր մեզ օգնելու մղումը, Մոսկվայում հիմնեցին ռուսական մտավորականության «ԿՐԻԿ» կոմիտեն: «ԿՐԻԿ»-ն իր գլխավոր խնդիրն էր համարում Արցախի շուրջ ստեղծված տեղեկատվական շրջափակման ճեղքումը: Մայիսի կեսին Մոսկվայի հենց կենտրոնում՝ Մանեժնայա հրապարակում, «Ղարաբաղ» կոմիտեն բողոքի հանրահավաք անցկացրեց՝ Ադրբեջանում հայերի իրավունքների խախտման դեմ: Ի վերջո, բավական մեծ աղմուկ բարձրացավ, միացան արևմտյան մամուլը, միջազգային կազմակերպությունները, և գործողությունը դադարեցվեց:

Կարծում եմ, որ Բաքվում դադար վերցրին՝ փորձելով փոքրիշատե համոզիչ արդարացում գտնել այդ ամենաթողության համար: Կամ էլ պարզապես լուծել էին ԼՂԻՄ-ի պարագծով հայերի տեղահանման՝ Մոսկվայի հետ համաձայնեցված խնդիրն ու բավարարվեցին դրանով:

....

Հանրաքվե

1991 թվականն ավարտվում էր Սովետական Միության հոգեվարքի ֆոնին: Կողմերն ակտիվորեն պատրաստվում էին պատերազմի, զենքի ու զինամթերքի քանակն անընդհատ աճում էր, շաբաթ առ շաբաթ մեծանում էր հրաձգությունների ու բախումների ուժգնությունը: Իրադարձությունների վրա ազդելու պարետության փորձերն անարդյունավետ էին ու հանգում էին ավելի շուտ միջադեպերի արձանագրման, քան դրանց կանխմանը: Մարտունիում կատարված այդպիսի մի դեպքի քննության համար նոյեմբերի վերջին ադրբեջանցի բարձրաստիճան պաշտոնյաների, ուժային գերատեսչությունների ղեկավարների, պատգամավորների, լրագրողների և Ռուսաստանի ու Ղազախստանի դիտորդների մի խումբ Աղդամից ուղղաթիռով թռավ Մարտունի:

Բայց ուղղաթիռը նշանակման վայր չհասավ՝ աղետի ենթարկվելով Կարաքենդ գյուղից մի քանի կիլոմետրի վրա: Աղետի նախաքննության ընթացքում տարբեր վարկածներ առաջադրվեցին: Մենք մինչ օրս համոզված ենք, որ աղետի պատճառը եղանակային վատ պայմաններն էին. թանձր մառախուղի պատճառով ուղղաթիռի պոչի պտուտակը դիպել էր ծառին, մեքենան կորցրել էր կառավարումն ու ընկել: Ադրբեջանական կողմը պնդում էր, որ ուղղաթիռը խփվել է մեր զինված ջոկատների արձակած հրթիռով:

Քննությունը վարող հանձնաժողովն այդպես էլ վերջնական որոշման չեկավ: Չեմ ուզում վիճել և ապացուցել մեր անմեղությունը, միայն ասեմ, որ այդ ուղղաթիռում մեր թշնամիների հետ զոհվել էին նաև նրանք, ում բարեկամ51 էինք համարում: Եվ միայն երջանիկ պատահականությամբ ուղղաթիռ չէր նստել Լեոնարդ Պետրոսյանը, որը նույնպես պատրաստվում էր դիտորդների խմբի հետ թռչել Մարտունի: Այդ փուլում անվտանգության հարցերը կլանում էին մեր ժամանակի ու եռանդի մեծ մասը:

Բայցևայնպես, պետք է ավարտին հասցնեինք ԼՂՀ պաշտոնական կարգավիճակի ձևակերպման գործընթացը և մեր անկախության անխոցելի իրավական հիմքեր ստեղծելու նպատակով անեինք առավելագույնը: Դրա համար պահանջվում էր Հանրապետության ստեղծման որոշումն ամրագրել համընդհանուր հանրաքվեով, ապա ընտրել իշխանության ու կառավարման հանրապետական մարմիններ: Հանրաքվեն տեղի ունեցավ դեկտեմբերի 10-ին՝ բնակչության ապշեցուցիչ ակտիվության պայմաններում. մասնակցությունը կազմել էր 82 տոկոս՝ Ղարաբաղի ամբողջ հայ բնակչությունը: Նույնիսկ Ստեփանակերտի ու մյուս բնակավայրերի չդադարող հրետակոծությունը չէր վախեցրել մարդկանց: Անկախության օգտին քվեարկեց 98 տոկոսը:


(Հայաստանի և Ղարաբաղի էքս-նախագահի ինքնակենսագրությունը)



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

14:02
Christie's աճուրդի վաճառքը 2024 թվականին նվազել է 16 տոկոսով
Christie's-ի գործադիր տնօրեն Գիյոմ Սերուտին ասել է, որ աճուրդային տան ընդհանուր վաճառքը 2024 թվականին կկազմի 4,2 միլիարդ դոլար՝ 16 տոկոսով...
Աղբյուր` Panorama.am
13:54
Սա լկտի սուտ է. Էդուարդ Շարմազանով
ՀՀԿ ԳՄանդամ Էդուարդ Շարմազանովը գրում է. «Արցախը հանձել է Նիկոլ Փաշինյանը և վերջ։ Նիկոլը հերթական անհեթեթությունն ու սուտն է ասել,...
Աղբյուր` Panorama.am
13:42
Քաղաքական մեկնաբան. Փաշինյանը շարունակում է տեղեկատվա-քարոզչական «ժանգլյորությունը»
«Վարչապետ Փաշինյանն իհարկե շարունակում է տեղեկատվա-քարոզչական «ժանգլյորությունը», որի հերթական դրսևորումը Լեռնային Ղարաբաղի...
Աղբյուր` Panorama.am
13:38
Անի Քոչար. Այս տարի կյանքս լրիվ կինո էր, ես էլ լրիվ կինոյի աղջիկը
«Այս տարին ինձ համար շատ կորուստների տարի եղավ, թե՛ մարդկային, թե՛ նյութական և թե՛ առողջական: Բայց ի վերջո շատ բան ինձ հաջողվեց փրկել,...
Աղբյուր` Panorama.am
13:26
Անուշ Պողոսյան. Ստելը նորաձև է
Առողջության իրավունք ՀԿ-ի նախագահ Անուշ Պողոսյանը գրում է. «2024 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Ազգային ժողովում, երբ քննարկվում էր...
Աղբյուր` Panorama.am
13:23
Արտառոց դեպք՝ Երևանում․ դուստրը նկատել է, որ իր հայրիկի գերեզմանի հողաթումբը չկա
 Երևանի բնակիչ Գոհար Սարգսյանն ահազանգել է՝ իր հայրիկի գերեզմանի տարածքի մի մասում կատարված ապօրինի շինարարություն է իրականացվում։...
Աղբյուր` Panorama.am
13:21
Բելառուսի նախագահական ընտրություններում Լուկաշենկոն 7-րդ անգամ գրանցվեց որպես թեկնածու
Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն գրանցվել է որպես պետության ղեկավարի թեկնածու հաջորդ ընտրություններում, որոնք կկայանան 2025 թվականի...
Աղբյուր` Panorama.am
13:12
Բնապահպաններ. Սև ծովի ափին սատկած դելֆինների կոկորդում արյուն և փրփուր է հայտնաբերվել
Սև ծովի ափին դելֆինների զանգվածային անկում է գրանցվել լցանավերի վթարի պատճառով նավթի արտահոսքից հետո: Երկու դելֆինների դիակները զննելուց հետո...
Աղբյուր` Panorama.am
13:00
«Տրանսգենդերային խելագարությանը» ԱՄՆ-ում վերջ կդրվի. Թրամփ
ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է, որ 2025 թվականի հունվարին՝ պետության ղեկավարի պաշտոնը ստանձնելու օրը, վերջ կտա...
Աղբյուր` Panorama.am
12:26
Ռադիոնովա. Այս պահին Պետրոսյանը Ռուսաստանի ամենաուժեղ գեղասահորդուհին է
Անցած շաբաթ կայացել է Ռուսաստանի գեղասահքի առաջնությունը։ Այն անցկացվել է Օմսկում։ Կանանց մենասահքի մրցումներում հաղթող է ճանաչվել Ադելիա...
Աղբյուր` Panorama.am
12:23
Գնդեվազի Սբ Աստվածածին եկեղեցին վերականգնվում է
Ավարտվել են Վայոց ձորի մարզի Գնդեվազի Սբ Աստվածածին եկեղեցու որմնանկարի ամրակայման և վերականգնման աշխատանքները: ԿԳՄՍՆ հասարակայնության հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
12:15
Երևանում օդում փոշու քանակությունը նոյեմբերին սահմանային թուլատրելին գերազանցել են 1.8 անգամ, իսկ դեկտեմբերին՝ 3.4 անգամ։ Սիրարփի Հայկազյան
«Համաձայն օդի որակի ինդեքսի, օդի որակի արժեքները բաժանվում են 6  խմբի՝ լավ, չափավոր, անառողջ զգալի խմբերի համար,անառողջ, շատ անառողջ,...
Աղբյուր` Panorama.am
11:56
ԱՄՆ-ում Սուրբ Ծննդյան շոուի ժամանակ դրոնները բախվել են և ընկել մարդկանց վրա
ԱՄՆ-ում Սուրբ Ծննդյան շոուի ժամանակ երկնքում բախվել են մի քանի դրոններ և ընկել մարդկանց բազմության մեջ։ Կան տուժածներ։  Այս մասին հայտնել է...
Աղբյուր` Panorama.am
11:34
Պլանային ջրանջատում Արարատի մարզում դեկտեմբերի 24/25-ին
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ պլանային աշխատանքներով պայմանավորված, ս.թ...
Աղբյուր` Panorama.am
11:29
Հանցավոր խումբը կեղծ լիազորագրերի օգտագործմամբ Երևանում կատարել է 18 անշարժ գույքի հափշտակություն
Քննչական կոմիտեի հատուկ կարևորության գործերով քննության գլխավոր վարչությունում քննվող քրեական վարույթով առերևույթ փաստական տվյալներ են ձեռք...
Աղբյուր` Panorama.am
11:26
Transport.yerevan.am միասնական տոմսային համակարգում քաղաքացին կարող է ընտրել տոմսային փաթեթը
«Հունվարի 1-ից անցնում ենք տրանսպորտի տոմսային համակարգի բացառապես անկանխիկ վճարումներին»,-Երևանի քաղաքապետարանի գործակարգավարական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:24
Գերմանիայում ավելանում են միգրանտների դեմ տրամադրությունները
Գերմանական Մագդեբուրգ քաղաքի կենտրոնում ամանորյա տոնվաճառի փակ կրպակներն են՝ շրջափապատված ոստիկաններով։  Մինչ դատաբժշկական փորձագիտական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:23
Հայ արտիստները «Մարդուկ-ջարդուկը» բալետը ներկայացնում են եվրոպացի հանդիսատեսին
Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի բեմում «Մարդուկ-ջարդուկը» բալետի ցուցադրությունից հետո...
Աղբյուր` Panorama.am
11:08
Մաhաgել է ակնաբուժության պրոֆեսոր Ալեքսանդր Մալայանը
Կյանքից հեռացել է ակնաբուժության պրոֆեսոր, Ս.Վ. Մալայանի անվան ակնաբուժական կենտրոնի հիմնադիր Ալեքսանդր Մալայանը: Լուրը հայտնում են ԵՊԲՀ ռեկտոր...
Աղբյուր` Panorama.am
10:49
Ինձ Նոր տարվա «վատ նվեր արվեց». Ավինյանը՝ իր համար 7 մլն 650 հազ դրամի ավիատոմս գնելու մասին
«Վերջերս ԱՄՆ կատարած այցից հետո տեղեկացա, թե ինչ գնով են ձեռք բերվել ինձ համար նախատեսված տոմսերը։ Անկեղծ ասած, ես ինքս էլ մի փոքր ապշած...
Աղբյուր` Panorama.am
10:47
Որպես անհետ կորած որոնվող 54-ամյա տղամարդը ներկայացել է նախաքննական մարմին
Նոյեմբերի 29-ին հաղորդվել էր 1970 թ. ծնված Կարեն Զալյանի անհետ կորելու մասին: Ոստիկանությունից հայտնում են, որ քրեական ոստիկանության...
Աղբյուր` Panorama.am
10:35
Տասնյակ հազարավոր սերբեր բողոքում են նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի դեմ
Սերբիայի մայրաքաղաք Բելգրադում տասնյակ հազարավոր մարդիկ կիրակի կրկին ցույցի էին դուրս եկել։ Նրանք իրենց վրդովմունքն են հայտնում նոյեմբերի 1-ին...
Աղբյուր` Panorama.am
10:32
Վիտամին D-ի ավելցուկը ավելի վտանգավոր է, քան պակասը. Մանկաբույժ
Վիտամին D-ի հիմնական աղբյուրը ֆոտոբիոսինթեզն է մաշկում` արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների ազդեցությամբ: Առանց արևի ուլտրամանուշակայուն...
Աղբյուր` Panorama.am
10:03
Դեկտեմբերի 23-ին փոխանակման կետերում դոլարի, ռուբլու և եվրոյի փոխարժեքներն աճել են
ՀՀ բանկերում այսօր՝ դեկտեմբերի 23-ին ժամը 09:00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում  է 391.77 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:36
Զուրաբիշվիլին 7 օր ժամանակ է տվել Վրաստանի կառավարությանն ու Իվանիշվիլիին
Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին Թբիլիսիում խորհրդարանի շենքի մոտ բողոքի ցույցի ժամանակ իշխանություններին և անձամբ իշխող «Վրացական...
Աղբյուր` Panorama.am
09:27
Անիի տարածաշրջանում մառախուղ է, տեսանելությունը՝ 20 մետր
Դեկտեմբերի 23-ին՝ ժամը 09.00-ի դրությամբ, Սպիտակի ոլորաններում տեղ-տեղ մերկասառույց է։ Անիի տարածաշրջանում մառախուղ է, տեսանելությունը՝ 20 մետր։...
Աղբյուր` Panorama.am
09:24
Մինչ ՀՀ իշխանությունն ինքնաարդարացումների և խոստումների շռայլման փուլում է, Ադրբեջանը մասշտաբային վերազինման է. Աբրահամյան
«Ադրբեջանի և Թուրքիայի պաշտպանական գերատեսչությունների ինտենսիվ փոխայցերը տարբեր շարժառիթներ ունեն, սակայն առաջին հերթին ադրբեջանական...
Աղբյուր` Panorama.am
09:19
Ճշմարտnւթյnւնը մեկն է՝ Արցախը հանձնել է Նիկnլը իր nւuապարկերի և Արցախի իր արբանյակների օգնությամբ. Մետաքսե Հակոբյան
«Նիկոլն ու իր ուսապարկերը 7 երգ գիտեն 7-ն էլ Արցախի Հանրապետության իրենց կողմից հանձնումը քոչվորներին արցախցիների վրա բարդելու մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
08:41
Այսօր տեղումներ չեն լինի
Երևան քաղաքում դեկտեմբեր 23-ին, 25-27-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ։ 24-ի գիշերը հնարավոր է թույլ ձյուն Հանրապետության տարածքում...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
12:25 21/12/2024

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}