Ձեր վստահելի աղբյուրը

2018 թվականի հուլիսի 20-ին ՀՀ Քննչական կոմիտեի հատկապես կարևոր գործերի քննության գլխավոր վարչությունում ՀՀ Քրեական օրենսգրքի 282-րդ հոդվածի հատկանիշներով հարուցվել էր Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցիտային հանքավայրի շահագործման հետ կապված քրեական գործ՝ շրջակա միջավայրի աղտոտման վերաբերյալ տեղեկությունները բնապահպանության նախարարության պաշտոնատար անձանց կողմից դիտավորությամբ թաքցնելու առերևույթ դեպքի առթիվ։ Լրագրողների հետ հանդիպմանը Ամուլսարի գործով քննչական խմբի ղեկավար Յուրա Իվանյանն ասաց, որ քրեական գործի հարուցումից անմիջապես հետո վարւյթ իրականացնող մարմինը ձեռնարկել էր դատավարական և քննչական գործողություններ՝ պարզելու առերևույթ հանցագործության առկայությունը կամ բացակայությունը, դանից բխող հետագա գործողությունները։

«Քննության ընթացքում անհրաժեշտություն առաջացավ նշանակելու համալիր փորձաքննություն։ Փորձաքննության կատարումը հանձնարարվեց Գիտությունների ազգային ակադեմիայի «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ին, միաժամանակ գիտական հիմնարկներից, կառույցներից շուրջ 22 գիտնականներ նշանակվեցին քրեական գործով փորձագետներ և ներգրավեցին փորձաքննության կատարմանը։ Հայտարարվեց նաև միջազգային մրցույթ»,- նշեց նա։ 

Յուրա Իվանյանի խոսքով, Հայաստանը դեռևս 2017 թվականից Արդյունահանող ճյուղերի թափանցիկության նախաձեռնության անդամ է,  խորհրդակցության համար դիմել է այդ ընկերությանը, վերջիններս երաշխավորել էին «Էլարդ» ընկերությանը։

Ամուլսարի գործով քննչական խմբի ղեկավարն ասաց, որ հրավերներ են ուղարկվել միջազգային տարբեր ընկերությունների, որպեսզի վերջիններս ևս մասնակցեն մրցույթին։

«Սահմանվել էին որոշ չափանիշներ։ Մրցութային հանձնաժողովն ամփոփելով մրցույթի արդյունքները՝  նախապատվությունը տվել է «Էլարդ» ընկերությանը և  նրա ներկայացրած թիմին։Մոտեցումը եղել է շատ խիստ, որովհետև, հաշվի առնելով այս հարցի աննախադեպ կարևորությունը, մրցութային հանձնաժողովը որոշել է նախապատվությունը տալ այնպիսի ընկերությանը, որը որևէ կերպ չէր ունենա շահերի բախում, Հայաստանում մինչ այդ  որևէ գործունեություն իրականացրած չլիներ»,- ասաց նա։

Դրանից հետո, նրա ներկայացմամբ, վարույթ իրականացնող մարմինը փորձագետներին տրամադրել է անհրաժեշտ բոլոր տվյալները, դեմ և կողմ  հետազոտությունները, ուսումնասիրությունները, պետական մարմիններից, գիտական կառույցներին պահանջվել, ստացվել են տարաբնույթ հետազոտություններ. «Մայիսի 15-ին փորձագետների կոմից արձանագրվել է, որ լիարժեք եզրակացություն կազմելու համարն որևէ տվյալ բաց չկա։ 2019 թ. օգոստոսի 7-ին ստացվել է փորձաքննության վերջնական եզրակացությունը։

«Փորձաքննության ընթացքում ոչ միայն գնահատվել է ջրային ռեսուրսները, նաև մնացած բոլոր բաղադրիչները նույնպես՝ կենսաբազմազանութուն, օդի որակ, երկրաբանություն։  Ըստ էության, խնդիրը  դրված է եղել ոչ թե պարզել ջրերի կառավարման, աղտոտվածության հանգամանք, հնարավոր ռիսկերը, նաև բնության մյուս բաղադրիչների կառավարման հուսալիությունը նույնպես ստուգել են»,- ասաց նա։

Յ. Իվանյանի խոսքով, ըստ փորձագետների գնահատման, «Լիդիան» ընկերության կողմից նախատեսված մեղման միջոցներն ողջամիտ են, համապատասխան, միաժամանակ առաջարկել էին 16 լրացուցիչ միջոցառումներ, եկել եզրակացության, որ եթե դրանք պատշաճ կիրառվեն, սահմանված, նախագծված, բնապահպանական ռիսկերը ջրային ռեսուրսների վրա կլինեն կառավարելի։

«Երբ ուսումնասիրում ենք այդ 16 միջոցառումները, 10-ն արդեն «Լիդիանն» իր նախագծային փաստաթղթերում նախատեսել էր»,- ասաց նա։

Նրա խոսքով, փորձագետները գնահատել էին նաև կենսաբազմազնության և օդի որակի կառավարումը, եզրահանգել, որ ազգային, միջազգային կարգավորումների կամ առաջարկությունների որևէ խախտում չի արձանագրվել։

«Այսինքն՝ այն մտահոգությունները, որ փոշին կտարածվի կհասնի հարակից բնակավայրեր մինչև անգամ շատ ավելի երկար տարածություններ, դրանք չեն հիմնավորվել։ Փորձագետերը եկել են եզրակացության, որ օդի որակը կառավարելի է»,- ասաց Յ. Իվանյանը։

Նրա ներկայացմամբ, փորձաքննության եզրակացության մեջ հիմնականում ջրերի և երկրաբանության մասով փորձագետններն առանձնացրել են մի շարք թերություններ, տվյալների բացեր, եզրահանգման եկել, որ թերի են, անբավարար են եզրահանգումներ կատարելու համար։ Մասնավորապես, դրանք վերաբերում էին ապարների դասակարգմանը, ջրի մոդելավորմանը։

«Թեև փորձաքննության եզրակացության մեջ նշվում են մի շարք թերությունների, բացեր մասին, բայց փորձաքննության եզրակացությունը անհրաժեշտ է գնահատել իր ընդհանուր համատեսքստի մեջ ելնելով»,- նշեց Ամուլսարի գործով քննչական խմբի ղեկավարը։

Հ. Իվանյանն ընդգծեց, որ եթե բնապահպանական ռիսկերը կլինեն կառավարելի, նշանակում է՝ վնաս չկա։