Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ճիշտն ասած՝ Ամուլսարի հնարավոր... ոչ՝ անհնարին հանքի շահագործման պատմությանը որպես ողջամիտ հետևող, այնուամենայնիվ վախենում էի, որ «Լիդիան Արմենաին» նոր ՇՄԱԳ-ի կհամաձայնվի։ Ասեմ ինչու։

Ի դեպ՝ ՇՄԱԳ-ը՝ Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության գնահատում , միակ տերմինն է, որ կօգտագործեմ։  Մի թեթև պատմական «սպռավըչկա»։

Տեսեք՝ 2016 թվականին «Լիդիանը» հրապարակեց այդ ՇՄԱԳ-ը, որը ուզեր, թե չուզեր, պիտի աներ։ ՇՄԱԳ-ի մի՝ «լայթս» տարբերակը ներկայացվեց հանրությանը, մյուսը գնաց բնապահպանության նախարարություն։

Գիտնականները, որ նույնիսկ կրճատ տարբերակին ծանոթանալուց անհանգստացել էին, սկսեցին մանրամասն բացատրել, թե ինչ անկառավարելի, անուղղելի, ազգային անվտանգության ինչպիսի վտանգավոր հետևանքների հենց այս հանքի շահագործումը։ 

«Լիդիանը» փորձել էր իր դեմքը պաշտպանել, ասելով, որ գիտնականները կարդացել են ոչ ամբողջական տարբերակը, ինչը ստիել էր բնապահպանության նախարարությունից պահանջել ու ուսումնասիրել ամբողջական ՇՄԱԳ-ը։

ՇՄԱԳ, դու ՇՄԱԳ։

Ավելի վատ դուրս եկավ։ Որովհետև պարզվեց, որ «Լիդիանը» ոչ միայն փորձել է թաքցնել տեղեկության մի մասը, այլև, որ նույնիսկ այդ 900 էջում ուսւոմնասիրությունները համապարփակ չեն։ Չկան ուսումնասիրություններ, բայց կան «գնահատականներ»՝ բա թե՝ մեր կարծիքով։

Որ ճիշտն ասենք՝ Լիդիանի ՇՄԱԳ-ի կարոտը ոչ ոք չէր՝  հանքը ուսումնասիրված էր, հետևանքները հաշվարկված էին դեռ Խորհրդային տարիներին, ու դրա շահագործումը և ոչ նպատակահարմար, և  վտանգավոր էր գնահատված։

Հիմա փոխանակ «Լիդիանը» կուրծք ծեծի, որ իրեն անորակ հանք են վաճառել, ինչը շատ բնական կլիներ, կպած ուզում է շահագործի։ Ասել կուզի՝ թույնս գլխներիդ։

Ճիշտ է՝ սա միակ դեպքը չէ, երբ ի հայտ եկած հանքատերերը շտապ կորզումներ են անում՝ թողնելով իրենց հետևից թունավոր պոչամբարներ, աղտոտ հողեր ու ջրեր, բայց այս մեկը բացառիկ է՝ բավական է այն շահագործվի, ու թթու-թունավոր ջրերը կհասնեն խմելու ջրամբարներ, Սևան, Արփա...։  Պայթեցումներից հնարավոր են երկրաշարժերի առաջացում։ Ու էլի, ու էլի, ու էլի...։

Բայց ահա «Լիդիանը» ու նոր կառավարությունը  խոստանում են, թե՝  ամրացումներ կանեն, ջուրը չի գնա...։ ՀՔԾ-ն սկսում է գովազդել «Լիդիանի» այդ լուսապայծառ միտքը՝ առանց հարցննելու, թե՝ իսկ ինչ հաշվարկերով ու նոր ուսումնասիրություններով ես դա պնդում։

Ու, գրողը տանի, այստեղ ես սկսում եմ վախենալ, որ «Լիդիանը» կսկսի նոր ՇՄԱԳ, որտեղ հնարավորություն կունենա էլ ավելի խեղաթյուրել բնական փաստերը, նոր խոստումներ սղղացնել։ Իսկ ինչ է պետք հավատավոր քաղաքացիներին՝ քաղցր կուտ։

Ինչն է զարմանալի։
«Լիդիանը» ասում է՝ նոր ՇՄԱԳ-ի կարիք չկա։ Ու դա լավ է՝ այս հայտարարությունը թույլ է տալիս ՀՀ կառավարությանը հիմնվել արդեն՝ արված ՇՄԱԳ-ին ու այդ ՇՄԱԳ-ին՝ գիտնականների պատասխաններին, որ արված են ԻՐԵՆԻՑ առաջ. Սկզբունքային, գիտական, անկախ, ոչ մի հանգամանքով չկուրացած ուսումնասիրություններին, գնահատականներին, հարցը դարձնել ազգային անվտանգության հարց, ու «Լիդիանին» մեղադրել՝ ելնելով ՀՀ բնությունը, հողն ու ջուրը աղտոտելու դիվերսիայի փորձի ու ցանկության մեջ։

Նման մեղադրանք առաջ քաշելը լրիվ իրատեսական է։ Դեռ։

Փոխարենը կառավարությունը գումարներ է ծախսում, ու նոր ուսումնասիրություն է պատվիրում։ Հարցնող լինի՝ ինչու։ Ինչու, եթե «Լիդիանը» նոր ՇՄԱԳ չի ուզում, իսկ հինը  տեղով մեղադրական է։

Անհասկանալի է, անտրամաբանական։

Կամ՝ ում են պետք ով գիտի երբ ինչ-որ օֆշորներից մարդ գտնելու խոստումները։ Ոչ մեկին։

Պետք են հողեղեն, իրատեսական, իրական քայլեր՝ նշել եմ վերը։  Ու որ հարցը չգնա իրավականի ֆինանսական դաշտ։

Հիմա մի հատ էլ «Լիդիանին» անցնենք ու վերջ՝ ընկերությունը, որ նոր խոստումներ է տալիս, բայց խուսափում է նոր ՇՄԱԳ-ից այն պարագայում, երբ այդ ՇՄԱԳ-ը հեչ իր օգտին չէր...  եզրահանգումներ ու եզրակացություններ չանող ընկերություն է։ ասել կուզի՝ փնթի մտածողությամբ։

Իսկ փնթի ընկերությունը  ունակ չէ մաքուր բնություն ապահովել։

Այսքան բան։

Ամենայն անկեղծությամբ՝ Անահիտ Ոսկանյան