Ձեր վստահելի աղբյուրը

Երեխա։
Անունը կա, իսկ կրթական ամանում ինքը չկա ու չկա։
Ամեն նոր եկող քաղաքական նախարար փորձում է նախ մերժել նախորդին և վերջ։ Կամ կրկնել այն մասով, որ մասով որ հեռու է և գիտությունից, և կրթությունից, և ուրեմն՝ դրանց կիրառման սկզբունքերից։

Ամեն ինչ այնքան արհեստական է։ Այնքան որ թիթեռ նկարենք։

Տարիներ առաջ մի ՀԿ-ից (անուններ չեմ գրում, որովհետև հասարակությունը սովոր է լսել անունը և չտեսնել փաստերը) գնացին հատուկ դպրոց, պարզվեց, որ գիշերօթիկում մեծերը օգտվում են իրենց իշխանությունից՝ փոքրերին... հասկացաք։ Հիշեցիք էլ երևի, հանրապետությունը թնդաց այդ ստորությունից։

Panorama.am-ի հրապարակումները պատճառ դարձան, որ ԱԺ-ում քննարկվի հատուկ դպրոցների հարցը։

Այդ օրերին էր, որ ՀՀ կրթության ու գիտության նախարարութունը հրապարակեց թվեր, որ հատուկ դպրոցներ՝ հատուկ կարիք ունեցողների անվան տակ տարիներ շարունակ են ընդունվել հազարավոր՝ հատուկ կարիք չունեցող երեխաներ։

Այսօրվա հատուկ դպրոցներին վերաբերմունքը տեսնելու համար պիտի հասկանալ, թե ինչից սկսվեց։ Ինչու։ Ու ինչ «լուծումներ» տեսան։

Ինչևէ՝ ԱԺ-ում խորհրդակցություն հրավիրվեց, որը կազմակերպեց գիտության և կրթության հարցերով մշտական հանձնաժողովի նախագահը։ Ներկա էին ԿԳՆ-ից, սոցապ նախարարությունից, ՀԿ-ներից, որ զբաղվում են հատուկ կարիքներ ունեցողների հարցերով։ Տիկին Անահիտ Բաշխյանը բարևեց ու գնաց՝ երևի ավելի կարևոր գործերով։Նախարարությունից ինձ չորեցին, թե՝ ինչու եք գրել։Դա ոչինչ, ես սովոր եմ՝ ինչու ես գրել։

Ինչպես հասկացա տեղում՝ նրանք պատրաստ էին համագործակցության... իրար հետ։ Որովհետև վարկեր, գրանտներ, հաշվետվություններ, սիրուն թվեր՝ սրանք բոլորը կապում են իրար և նախարարությունները, և ԱԺ-ն, և ՀԿ-ները։

Ու այդ առումով ոչինչ չի փոխվել։ Իրար հակակշիռ լինելու փոխարեն այս բոլորը նստում են կշեռքի մի նժարին, մյուսը ազատ թողնելով հատուկենտ, գլուխները կամավոր քարի տակ դնողների համար։Այդ նժարում ես միշտ կամ։

Ինչևէ՝ իմ հարցադրումներին չէին սպասում.
- Ովքեր էին այն հանձնաժողովներում, որոնք առողջ երեխաներին մտավոր հետամնացության եզրակացություն էին տվել։

Այն, որ գիշերօթիկները դրանում շահագրգռված էին՝ պարզ է. երեխաների քանակից է կախված դպրոցը կմնա, թե չէ։ Այն, որ ծնողները շահագրգռված էին՝ դա էլ է պարզ. նման դպրոցներ էին տանում իրենց երեխաներին, այն հույսով, որ գոնե սոված չեն մնա՝ գիշերօթիկում գոնե կերակրում են։

Բայց հանձնաժողովները, որ պետություն ու պետական քաղաքականություն էին ներկայացնում, որ կարող էին ու պարտավոր էին լիարժեք միջակարգ կրթություն ու դրանից բխող հնարավորությունններ տրամադրել երեխաներին, փաստորեն հանցանք են գործել։

Ու հարցը միայն կեղծիքը չէր՝ այս երեխաները այլևս չէին կարող դիմել բուհեր։

Ու հարցը առկախ մնաց՝ ներկաները ոչ միայն չգիտեին, թե ովքեր են եղել հանձնաժողովներում, այլև չէին էլ պատրաստվում իմանալ։

- Ինչպես է պատրաստվում պետությունը (ես պետություն ասեմ, դուք հիմնականում կառավարություն հասկացեք) փոխհատուցել երեխաներին՝ գումարի տեսքով, լրացուցիչ կրթություն ապահովելով, մասնակագիտական կրթւոթյուն և աշխատատեղ ապահովելով։

Սա էլ մնաց։ Որովհետև՝ ոչ մի կերպ։

- Ինչու ԿԳՆ-ն, երբ փաստորեն արդեն կային խառը դպրոցներ ու դասարաններ, որոշեց ներմուծել ներառական կրթություն (որի մասին կխոսեմ ու ցույց կտամ, որ այն կիրառվում է այնպես, որ խախտում է և հատուկ կարիք ունեցողի, և նրա համադասարանցիների կրթական իրավունքը) միջնակարգ դպրոցներում։

Չէ որ արհետսականորեն ստեղծել ներառական դասարաններ անիմաստ է, երբ կարելի է հատուկ մշակել մեթոդներ (կամ ինչպես երդվում-պատռվում են, թե մշակված մեթոդները կան) արդեն եղած դասարանների համար, կրթական մոդան օգտագործել, որ իրական խնդիրը, որի առաջ կանգնել են երեխաները և պետությունը, իրական լուծում ստանա։

Ու ոչ՝ նայում են ինչպես խելքպակասի։ Ինչու՞։ Որովհետև ներառական կրթությունը ներմուծելը, փուչիկներով երգելը, թե՝ դառնալու ենք տաածաշրջանի ամենաամենաներառականը ոչ թե կոնկրետ խնդիրներ լուծելու համար էր, այլ՝ վարկերի։

Օ այո՝ ներառականը վարկավորվում է, իսկ գիշերօթիկները՝ ոչ։

Հիմա ասելով գիշերօթիկ միայն հատուկ կարիք են պատկերացնում, որը պիտի շտապ ցրել ու հաշվետվություններ ներկայացնել համայն աշխարհին, որ չունենք այդպիսի դպրոցներ։ Պիտի ցրել՝ առանց նույնիսկ այդ անկման տակ ամենահասարակ խոտ փռելով։ Պիտի ցրել, որովհետև արդեն հատուկ դպրոց ու գիշերօթիկ դպրոց ասելով պետությունը պատկերացնում է հաշմանդամություն։ Հաշմանդանություն, ոչ թե դրա խնամքը։

Ընդամենը քաղքենիություն։

Խնամք, որ ենթադրում է երեխայի հնարավորությունների լավագույնս օգտագործում ի շահ երեխայի։ Ենթադրում է հատուկ մեթոդներ, մասնագետներ, հատուկ պայմաններ՝ հնարավոր է դասասենյակներ նաև պառկելու համար, այլ տիպի գրատախտակներ, այլ դասագրքեր...։

Մի խոսքով՝ «ավելորդ ծախս»։

Կամ՝ մոռանում է, որ կար գիշերօթիկ ֆիզմաթ դպրոց, որտեղ սովորելու էին գալիս մարզերից ու իհարկե սնվում ու գիշերում էին այդ դպրոցում։ Ու այդ երեխաները համալսարաններում ամենապատրաստ ուսանողներն էին։

Կամ՝ հետ տանել երեխաներին ընտանիքներ, որտեղ սոցիալական պայմանները այնքան վատ են, որ ծնողները մտածում են՝ ինչ կրթություն, գոնե կուշտ լինեն... ու ոչինչ չանել այդ ընտանիքների համար։

Բարոյախոսություն։

Եվ կառավարությունը, և հասարակությունը փախչում է «կլիշեներից»՝ «մոռանալ Հերոստրատին» միակ մեթոդով, որին ինքը ծանոթ է։

Օդեղեն քաղաքականություն, ընդամենը քաղաքականություն, որի մեջ երեխա չկա, սեր ու սրտացավություն չկա, խնդիրների լուծում չկա...

Ու թող չուրախանա այժմյան նախարարը, թե՝ տեսեք ինչեր են եղել։ Ինքը նույն քաղաքականության լիիրավ շարունակողն է։

(շարունակելի)

Անահիտ Ոսկանյան