Քաղաքական 10:00 22/10/2019 Հայաստան

Թրամփը, քրդերը և փոքր պետությունների անվտանգության խնդիրները

Հեղինակ` Աննա Մկրտչյան

Այսօր համատարած ընկալում կա, որ ԱՄՆ, ավելի ճիշտ նախագահ Թրամպը դավաճանել է իր երբեմնի դաշնակից Սիրիայի քրդերին, թողել նրանց դեմ առ դեմ Թուրքիայի, որը Սիրիայի հյուսիս-արևելքում վերաձևում է անվտանգության համակարգը՝ ըստ իր, Ռուսաստանի, Իրանի, նաև Սիրիայի նախագահի ցանկությունների ու մտահոգությունների։ ԱՄՆ-ը կարծես այս փուլում դուրս է գալիս տարածաշրջանային անվտանգության հավասարումից՝ միաժամանակ քրդերին դարձնելով այդ հավասարության «հանելին»։

Դավաճանությունը գուցե ուժեղ բառ է՝ զգացմունքներով լի, գուցե կարելի է այլ բառ կամ եզրույթ օգտագործել։ Բայց դրանից իրավիճակը չի փոխվի. փաստն այն է, որ ուժեղը, ելնելով ինչ-ինչ հաշվարկներից, թողնում է իր թույլ դաշնակցին՝ մեկ այլ ուժեղի դեմ միայնակ։ Սա ասիմետրիկ դաշինքի օրինակ է, որից սովորաբար օգտվում է ավելի ուժեղ կողմը, իսկ նվազ կարողություններ ունեցողը հաճախ դուրս է մնում խաղից՝ խափված և վտանգված։ Պատմությունը հարուստ է նման օրինակներով և՛ մեր տարածաշրջանում, և՛ այլուր։ Եվ ամեն անգամ նման դեպքերի մասին լսելիս կամ վերհիշելիս՝ առաջ է գալիս հավերժ թվացող հարցը՝ ինչպե՞ս կարող են թույլերն ապահովել իրենց անվտանգությունը, եթե հնարավոր չէ ապավինել աշխարհիս հզորների բարի կամքին, եթե ուժերի հավասարկշռման դաշինքային տարատեսակը արդյունավետ չի գործում։

Թրամպի մոտեցումը քրդական հարցին, և ընդհանրապես նրա վարած արտաքին քաղաքականությունը, մեծ մտահոգությունների տեղիք է տալիս ԱՄՆ դաշնակիցների մոտ ոչ միայն Մերձավոր Արևելքում, այլ ողջ աշխարհում, նաև Եվրոպայում։ Բոլորի մոտ նույն հարցերն են՝ ո՞վ է անվտանգության երաշխավորը, հնարավո՞ր է վստահել ամերիկյան գործընկերներին, ինչպե՞ս զսպել բռնությունը ու ագրեսիան։

Գլոբալ անվտանգային համակարգի առաջին պատասխանատու երկրի՝ ԱՄՆ վարած «անպատասխանատու» քաղաքականությունը բերել է ջունգլիների՝  «յուրաքանչյուրն իր համար» սկզբունքի վերադարձին։ Իսկ Թուրքիայի նման երկրների հարևանությամբ ապրող ժողովուրդների համար այդ հարցերը միայն տեսական մտավարժանքներ չեն, այլ առօրյա անվտանգային խնդիրներ, որոնց լուծման համար շատ ճանապարհներ չկան։

Տարածաշրջանային գերակայություն հաստատելու Թուրքիայի անթաքույց ձգտումները բնական ռեակցիա են առաջացրել նրան շրջապատող երկրների, ու հատկապես նվազ կարողություններ ունեցող պետությունների մոտ, որոնք ձգտում են ինչ-որ կերպ հակակշռել այդ սպառնալիքը։
Հետաքրքրական է, թե վերջին շրջանում ինչպես են այդ երկրները միմյանց հետ փորձում ավելի սերտ համագործակցել՝ տարատեսակ ձևաչափեր ստեղծելու միջոցով, օրինակ՝ Հունաստան-Կիպրոս-Իսրայել, Հունաստան-Կիպրոս-Եգիպտոս, Հունաստան-Կիպրոս-Լիբանան, Հունաստան-Կիպրոս-Հորդանան, վերջերս նաև Հունաստան-Կիպրոս-Հայաստան։ Իսկ որ Թուրքիան տարածաշրջանում մեծ ախորժակ ունի, դա այլևս կասկած չի հարուցում, ինչի անուղղակի ցուցիչն է նաև վերջերս սոցիալական ցանցերում Թուրքիայի պաշտպանության նախարարի անունով տարածված քարտեզը, որտեղ Թուրքիայի կազմում էին հարևան շատ երկրների տարածքներ։

Թուրքական վտանգը հարևան երկրների համար ավելի մուգ երանգներ է ստանում ռուս-թուրքական արդի մերձեցման ստվերի ներքո։ Ռուսաստանը, որը երկար ժամանակ համարվել է Թուրքիայի համար իրական հակակշիռ, գոնե ներկա փուլում ավելի համագործակցային է տրամադրված և ռացիոնալ հաշվարկի հիման վրա կարող է ցանկացած հարցում պայմանավորվել Թուրքիայի հետ։

Իսկ թե ո՞վ կհայտնվի քրդերի դերում, մտածելու տեղիք է տալիս։

Միջազգային անվտանգային համակարգի խարխլման որոշակի տագնապալի նշաններ կան, և այդ ամենը գալիս է ներկա աշխարհակարգի առաջատար գերտերությունից՝ ԱՄՆ-ից,  ով պետք է լիներ միջազգային հարաբերությունների կայունության երաշխավորը և կարևորագույն գործոնը ուժային հավասարակշռման ցանկացած հավասարումներում՝ ի շահ իրեն և նաև հօգուտ մնացածի։ Այսօր իրավիճակն այլ է։ Երբ նախագահ Թրամպը հայտարարում է, որ հազարամյակներ շարունակ, սկսած Հին Հռոմից ԱՄՆ-ը և Իտալիան կապված են ընդհանուր մշակութային ու քաղաքական ժառանգությամբ, երևի նկատի ուներ նաև որոշ ընդհանրությունները՝ իր և Հռոմի տխրահռչակ որոշ կայսրերի՝ Ներոնի, Կալիգուլայի կամ Կոմոդոսի միջև։ Ի դեպ, վերջինս հայտնի էր նաև մոլուցքի հասնող ինքնագովեստով, որի պակասը չունի նաև նախագահ Թրամպը։ Եվ նման առաջնորդության պայմաններում որևէ մի պետություն չի կարող իրեն անվտանգ զգալ, ինչը մեխանիկորեն բերելու է սպառազինության մրցավազքի, և անվտանգության մտահոգությունների էլ ավելի աճի։ Քրդերի օրինակն էլ ցույց է տալիս, որ մեծ պետությունները առանձնապես զգացմունքային չեն, և կարող են հանգիստ շրջանցել ցանկացած դաշնակցային պարտավորություն, երբ պահը գա։

Մնում է ապավինել սեփական ուժերին, ինչի դեպքում էլ միշտ չէ, որ հնարավոր է «բարոյական հաղթանակից» զատ այլ ձեռքբերումներ ունենալ։
 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |

Լրահոս

23:30
Խոշոր հրդեհ «Վստրեչի» կամրջի մոտ, կա վիրավոր
Նոյեմբերի 6-ին, ժամը 23:00-ի սահմաններում ՀՀ Ներքին գործերի նախարարության Ոստիկանության համայնքային ոստիկանության գլխավոր վարչության...
Աղբյուր` Panorama.am
22:58
Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպել է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին
Նիկոլ Փաշինյանի ֆեյսբուքյան էջից տեղեկանում ենք, որ Բուդապեշտում ընթացող Եվրոպական քաղաքական համայնքի հինգերորդ գագաթնաժողովի շրջանակում...
Աղբյուր` Panorama.am
22:40
Իրանը կզարգացնի հարաբերությունները հարևանների հետ՝ անկախ ԱՄՆ ընտրությունների արդյունքից. Փեզեշկիան
Իրանը մտադիր է ընդլայնել գործընկերությունը հարևան և իսլամական երկրների հետ, նրան չի հետաքրքրում, թե ով է դարձել ամերիկյան նոր առաջնորդը։ ՏԱՍՍ-ը...
Աղբյուր` Panorama.am
22:21
Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետը շնորհավորական նամակը է ուղղել ԱՄՆ-ի նորընտիր նախագահ Թրամփին
Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսությունից հայտնում են, որ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Արամ Ա. Վեհափառ Հայրապետը շնորհավորական նամակ է ուղղել ԱՄՆ-ի նորընտիր նախագահ...
Աղբյուր` Panorama.am
22:00
ԿԲ-ին և ողջ պետական ապարատին ստիպում են «Թել-Սել»-ի փոխարեն այդ ապարատները հագեցնեն համապատասխան ծառայություններով. Մեսրոպ Մանուկյան
«Երևանի քաղաքապետարանին եմ հարցնում՝ տղե՛րք, երբ օրական 600 հազար ուղևորափոխադրում էիք ներկայացրել, ինչպես էիք այն հաշվել։ Եթե...
Աղբյուր` Panorama.am
21:33
Մեր շատ սիրելի ու սպասված արբանյակի վերաբերյալ քրեական գործ է հարուցվել. Կարեն Վրթանեսյան
Ռազմական հարցերով փորձագետ Կարեն Վրթանեսյանը գրում է. «Մեր շատ սիրելի ու սպասված ԱՐԲԱՆՅԱԿԸ, որից արդեն 2,5 տարի է՝ Հայաստանի նորմալ...
Աղբյուր` Panorama.am
21:21
44-ամյա գյումրեցին սպառնացել է պայթեցնել ոստիկանության բաժնի շենքը
Գյումրու տնակներից մեկում բնակվող 44-ամյա Ա․ Գ․-ն երկու օր շարունակ զանգահարել է ոստիկանության օպերատիվ կառավարման կենտրոն՝ սպառնալով զենք ճարել...
Աղբյուր` Panorama.am
20:53
Էստոնիան պատրաստ է շարունակել աջակցությունը և կիսել իր կուտակած փորձն ու գիտելիքները․ Քրիստեն Միխալ
Բուդապեշտում ընթացող Եվրոպական քաղաքական համայնքի հինգերորդ գագաթնաժողովի շրջանակում  Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպել է Էստոնիայի վարչապետ Քրիստեն...
Աղբյուր` Panorama.am
20:38
Քաղաքացիները չեն կարողանում մետրոյից օգտվել՝ գերծանրաբեռնվածության պատճառով
Սոցիալական ցանցերում քաղաքացիները քննադատում են Մետրոպոլիտենի աշխատանքը՝ նշելով, որ գերծանրաբեռնված են։  Լրագրող Նարեկ Կիրակոսյանը...
Աղբյուր` Panorama.am
20:25
Ռոբերտ Ֆիցոն Սլովակիայի աջակցությունն է հայտնել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծին
Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակում վարչապետ Փաշինյանը հանդիպում է ունեցել Սլովակիայի վարչապետ Ռոբերտ Ֆիցոյի հետ: Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
20:11
Փաշինյանը մասնակցել է «Տնտեսական անվտանգություն» թեմայով կլոր-սեղան քննարկմանը
Նիկոլ Փաշինյանը Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակում մասնակցել է «Տնտեսական անվտանգություն» թեմայով կլոր-սեղան...
Աղբյուր` Panorama.am
19:59
ԵԱԶԲ-ը չի կայացրել որոշում Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման նախագծի ֆինանսավորման վերաբերյալ
Եվրասիական զարգացման բանկը (ԵԱԶԲ) չի կայացրել որոշում Ամուլսարի ոսկու հանքավայրի շահագործման նախագծի ֆինանսավորման վերաբերյալ։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
19:41
Թրամփը կավելացնի ռազմական աջակցությունն Իսրայելին․ Բրայզա
ԱՄՆ նորընտիր նախագահ Դոնալդ Թրամփը կշարունակի և նույնիսկ կավելացնի ռազմական աջակցությունն Իսրայելին իր նոր ժամկետում, սակայն պայմանով, որ...
Աղբյուր` Panorama.am
19:28
Հաջողություն ենք մաղթում հայկական ակումբին կարևորագույն խաղում․ ՀՖՖ
Հայաստանի ֆուտբոլի ֆեդերացիան անդրադարձել է ՈՒԵՖԱ Կոնֆերենցիաների լիգայի Լիգայի փուլի երրորդ տուրի՝ «Չելսի» —...
Աղբյուր` Panorama.am
19:11
Շատ կարևոր է ամեն ինչ անել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ապագա կառուցելու համար. Մակրոն
Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը Բուդապեշտում՝ Եվրոպական քաղաքական համայնքի համաժողովին իր ելույթի ընթացքում հույս է հայտնել, որ Հայաստանի և...
Աղբյուր` Panorama.am
19:02
Փաշինյանի հասցեին վիրավորական արտահայտություն հնչեցրած Վարուժան Ավետիսյանի որդին մեղավոր է ճանաչվել
«Սասնա ծռեր» խմբի անդամ Վարուժան Ավետիսյանի որդին՝ Դավիթ Ավետիսյանը դատարանի որոշմամբ մեղավոր է ճանաչվել: Նրա նկատմամբ որպես պատիժ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:32
Միրզոյանն անդրադարձել է տարածաշրջանային տնտեսական ու տրանսպորտային կապուղիների ապաշրջափակման հարցերին
Նոյեմբերի 7-ին Բուդապեշտում աշխատանքային այցի շրջանակներում ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը մասնակցել է Հունգարիայի արտաքին գործերի և առևտրի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:20
Վարորդներից բազմիցս կաշառք ստանալու և պաշտոնեական լիազորությունները չարաշահելու համար պաշտոնյաների մեղադրանք է ներկայացվել
ՀՀ հակակոռուպցիոն կոմիտեում քննված բազմադրվագ քրեական վարույթով իրականացված նախաքննությամբ բացահայտվել են ՀՀ քաղաքաշինության, տեխնիկական և...
Աղբյուր` Panorama.am
18:09
Թուրքիայում բախում է տեղի ունեցել ոստիկանության և ընդդիմության միջև
Թուրքիայում շարունակվում են խմորումներն ընդդիմադիրների և իշխանությունների միջև, որը սկսել էր մարտյան ՏԻՄ ընտրություններում ձայների 49 տոկոսով...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Եթե տրանսպորտի ուղեվարձը բարձրացնում եք, ուրեմն այդ դեպքում եկեք ժողովրդից գույքահարկ մի հավաքեք. Մեսրոպ Առաքելյան
Երևանի քաղաքային իշխանությունները հայտարարում են, թե տրանսպորտային ռեֆորմ անելու համար գործող ուղեվարձի չափը անընդունելի է և 2025 թվականի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:53
ԿԳՄՍՆ. Հրազդանի կիրճում հնագիտական շերտեր կամ հուշարձանների պահպանությանն առնչվող խնդիրներ չեն հայտնաբերվել
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի նախկին տնօրեն, պատմական գիտությունների դոկտոր Հայկ Դեմոյանն այսօր ահազանգել էր՝ Հրազդանի կիրճում...
Աղբյուր` Panorama.am
17:44
ԱԺ նախագահը և ՔՊ-ական երկու պատգամավոր առաջարկում են տեղափոխություն կատարել օրհներգում
ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը, «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավորներ Սիսակ Գաբրիելյանը և Թագուհի Ղազարյանը առաջարկում են...
Աղբյուր` Panorama.am
17:12
Գերագույն հոգևոր խորհուրդն իր մտահոգությունն է արտահայտել ՀՀ անվտանգային և ներքաղաքական հիմնախնդիրների կապակցությամբ
Նոյեմբերի 5-7-ը Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, նախագահությամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի և...
Աղբյուր` Panorama.am
17:01
Վիգեն Հակոբյան. Ռուսաստանի հետախուզությունն ասում է՝ գիտեն, ինչ փողեր են գալիս, ում գրպաններն են մտնում
«ՌԴ արտաքին հետախուզության ծառայության հաղորդագրությունը նախ և առաջ ուղղված է Հայաստանի իշխանություններին։ Այն ասում է՝ հստակ տվյալներ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:00
Փաշինյանը Բուդապեշտում շփվել է Էրդողանի հետ
Նիկոլ Փաշինյանը Հունգարիայի մայրաքաղաք Բուդապեշտում մասնակցում է Եվրոպական քաղաքական համայնքի հինգերորդ գագաթնաժողովին: Միջոցառման բարձրաստիճան...
Աղբյուր` Panorama.am
16:44
Կառավարությունն առաջարկում է հարկել անհատ շինարարներին, բրոկերներին և այլ մասնագետների
«Օրենքի նախագծով առաջարկվում է 2025 թվականի հուլիսի 1-ից մի շարք մասնագիտական աշխատանքների կատարումը և ծառայությունների մատուցումը...
Աղբյուր` Panorama.am
16:38
Տիկնիզյան. Փառք Աստծո, ես միջազգային փորձ ունեմ Հայաստանի հավաքականի շնորհիվ
Հայաստանի ազգային հավաքականի և «Լոկոմոտիվի» պաշտպան Նաիր Տիկնիզյանը խոսել է իր մոտիվացիայի մասին՝ ռուսական թիմերի միջազգային...
Աղբյուր` Panorama.am
16:19
Գումարի կառավարության մասնաբաժինը հետ ենք պահանջելու քաղաքացուց և նման դեպքեր ունեցել ենք. Գևորգ Պապոյան
«ՀՀ-ում ինտենսիվ այգեգործության զարգացման, արդիական տեխնոլոգիաների ներդրման և ոչ ավանդական բարձրարժեք մշակաբույսերի արտադրության խթանման...
Աղբյուր` Panorama.am
16:09
Լաբորատոր կապիկները փախել են հետազոտական կենտրոնից
Ոստիկանությունը բնակիչներին հորդորել է փակ պահել դռներն ու պատուհանները, որպեսզի կապիկները չմտնեն իրենց տները և չշփվեն նրանց հետ:
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Վ.Հակոբյան. Ռուսաստանի հետախուզությունն ասում է՝ գիտենք, ինչ փողեր են գալիս, ում գրպաններն են մտնում
17:15 07/11/2024

Վ.Հակոբյան. Ռուսաստանի հետախուզությունն ասում է՝ գիտենք, ինչ փողեր են գալիս, ում գրպաններն են մտնում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}