Հասարակություն 14:28 04/11/2019 Հայաստան

«Մենք պանծացնում ենք հարձակողական շարժումը, ոստումը, ապտակը և բռունցքը», «Կորչի´ կինը»

Բանասիրական գիտությունների թեկնածու Ծովինար Խաչատրյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Մետրոյում բեմադրվել էր 1920-ականներին ծաղրուծանակի ենթարկված Աբովի ու Վշտունու պոեզիան. մեկ դար անց ռեակցիան չի փոխվել

Մետրոյում տեղի ունեցածը, որը ոմանք բարձր արվեստ ու ներկայացում են համարում, մեծամասնությունն էլ ոռնոց ու գոռոց է որակում, դեռ չի իջել ֆեյսբուքյան քննարկման թատերաբեմից: Ինչպես նշեցին կազմակերպիչները այն անուն էլ ուներ, կոչվում է «ՀուԶանք ու Զանգը», որը սինթեզում է ժամանակակից պարն ու պոեզիայի ռիթմը։ Ներկայացումը 1920-ական թվականների ֆուտուրիզմ պոեզիայի (Կարա Դարվիշ, Գեւորգ Աբով, Ազատ Վշտունի) հետազոտական/էքսպերիմենտալ վերընթերցումն է՝ Լիլիթ Պետրոսյանի հեղինակային պոեզիայի միջամտություններով եւ Հասմիկ Թանգյանի ապագայամետ շարժման աշխարհագրությամբ։

Այդ պոեզիայով վարակվել, հետո մեղա էր եկել Չարենցը
Ովքե՞ր են Աբովն ու Վշտունին: Հարցեր, որոնք ոչ միայն չքննարկվեցին, այլև դերասանաական կազմի վրա թափված ադամանդե զմրուխտը` «զելյաոնկան» ստվերեց դրանց: Իրականում Վշտունին ու Աբովը նախորդ դարի 20-ականների միջակություններն են, ովքեր ոչ միայն հետք չեն թողել հայ պոեզիայի զարգացման հարցում, այլև ժամանակակիցների ու շատ շատերի պմդմամբ հնարավորինս փորձել են իրենց գրվածքներերով այլանդակել, փչացնել ու եղծել հայ դասական գրականությունը: «Երեքի դեկլարացիա» գործի մասին դեռևս հպանցիկ դպրոցում ենք անցել` Չարենցի բանաստեղծությունն ուսումնասիրելու շրջանում ու հենց այդ դասագրքում էլ առաջին ու վերջին անգամ կարդում ենք, որ չարենցյան վաղ շրջանի վրա մեծագույն ազդեցություն են թողել Ազատ Վշտունին ու Աբովը, ովքեր ոչ միայն ժխտում էին հայ դասականներին, այլև մոլորության մեջ էին գցել Չարենցին, ով ստեղծագործական փնտրտուքի լուրջ ու անկումնային փուլում էր ու միասին կազմել էին «Երեքի դեկլարացիան», որը այնքան ճանաչում ու ընդգրկում չունեցավ էլ, որ համարվեր հայ պոեզիայի խայտառակություն կամ ամոթ: Այն քննարկվեց ու քննադատվեց գրական շրջանակներում, քանի որ Աբովն ու Վշտունին համեստ գրական օժտվածությամբ միջակություն էին, իսկ Չարենցի հանճարի աստղը դեռ Պառնաս չէր հասել: Կտրրեք իմ գլուխը պրոֆեսոր, դրեք մեկ ուրիշը. չձևավորված բանաստեղծական սաղմ

«Մեր մուսան էլեկտրիկն է»,-հպարտ ասում էր Վշտունին` իրեն համարելով նորօրյա Դանթե` ժխտելով Դանթեին, Տերյանին ու Թումանյանին: «Անցել է րաֆֆիների, թումանյանների ժամանակը»,-մտածում էին նրանք` ասպարեզ բերելով մարմնական, սեռական ու սանձարձակ գրվածքների կույտ, որոնք ոչ միայն անմշակ ու գռեհիկ էին, այլև տարբեր ազդեցություններ էին կրում ֆուտուրիստական գրականությունից, ընդ որում սխալ ու թերըմբռնված ազդեցություն: Անգամ ֆուտուրիստ գրողները կարող էին անխնա քննադատության ենթարկել այդ մարդկանց թուղթ մրոտելը: Ցավալի է, որ Չարենցը միացավ նրանց, սակայն ինչպես գիտենք այդ միացումն ու առավել ևս ոգևորությունը շատ կարճ տևեց, ինչին հաջորդեց Չարենցի «Տաղարանը» ժողովածուի ստեղծումը` «Ես իմ անուշ Հայաստանի» բնաբանով, ինչը ոչ միայն մեղքերի քավության լավագույն ձևն էր, այլև ազդարարում էր չարենցյան ինքնաորոնման ճշմարիտ հանգրվանը ու ցույց էր տալիս, որ նա այլևս կապ չունի Վշտունու ու Աբովի հետ:

«Հուզանքն ու զանգը» ու քննադատի մաշված կոշիկը
«Հուզանքն ու զանգը» բանաստեղծություն է, որը գրել է Ազատ Վշտունին: Գրաքննադատ Հարություն Սուխությանն օրինակ ցավով է նշում, որ պրոլետարաիական գրականություն ստեղծելու մարմաջով տառապող Վշտունին այդպես էլ բանաստեղծ չդարձավ` նրա տվյալ բանաստեղծության մասին ասելով, որ զանգը կար, իսկ հուզանքը այդպես էլ չգտնվեց: «Եթե իմ մաշված կոշիկը արվեստ կդառնա, Վշտունու կռռանքն ու զռանքն էլ պոեզիա կդառնան»,-գրում է Սուխությանը: Նա նաև չի խնայում Աբովին` գրելով. «Աբովը հանել է արվեստի ատամները»: Այսպիսի անատամ բանաստաղծներ էին այդ երկուսը իրենց ժամանակին: Նրանք այդպես էլ պոպուլյար չդարձան ու մնացին ստեղծագործական փնտրտուքների մեջ` չգտնելով ոչ իրենց, ոչ էլ իրենց առաքելությունը հայ պոեզիայի զարգացման գործում:

Այստեղ զավեշտալին այն է, որ մեր օրերում ձեռք մեկնած և վերակենդանացնելու փորձեր արած «արվեստագետները» ուշադրություն չեն դարձրել նրան, որ իրենց ոգեշնչած գրողները ժխտում են նաև հայրենիքի գաղափարը` վստահ լինելով, որ ազգայինն ու համամարդկայինը հակասում են մեկմեկու: Ի՞նչն է եղել պատճառը իրենց ժամանակն ու ձայնը նման բեմադրության վրա ծախսելու, գուցե պատասխանեն կազմակերպիչները, ովքեր փաստորեն կարողանում են ոգևորվել միջակություններից, նրանցից, ովքեր ժամանակին հայտարարել են. «Ներկա հայ բանաստեղծությունը թոքախտավոր է և անխուսափելիորեն դատապարտված է մահվան։
Մենք հանդես ենք դալիս որպես ախտահանողներ։
«Անբիծ սիրուն» մենք դեմ ենք դնում սեռական առողջ բնազդը»:

Ի՞նչ է ֆուտուրսիտական գրականությունը
1909 թ. փետրվարի 20-ին Ֆ. Տ. Մարինետտին Փարիզում հրատարակում է «Ապագայապաշտության հանգանակը», որով ծնունդ է տրվում 20-րդ դարի արվեստի ամենածավալուն հոսանքներից մեկին՝ ապագայապաշտությանը (ֆուտուրիզմ)։

«Առասպելաբանությունն ու միստիկան արդեն անցյալ են։ Մեր աչքի առջև ծնունդ է առնում նոր կենտավրոսը՝ մարդը մոտոցիկլի վրա, իսկ հրեշտակները երկինք են խոյանում սավառնակների թևերին», «Կեցցե՜ պատերազմը. միայն այն կարող է մաքրել աշխարհը», «Մենք ուզում ենք քանդել թանգարանները»։ «Մենք պանծացնում ենք հարձակողական շարժումը, ոստումը, ապտակը և բռունցքը», «Կորչի´ կինը». ահա մի քանիսը Մարինետտիի գաղափարներից, որոնց շնորհիվ շատ արագ նրա շուրջն են համախմբվում բազմաթիվ արվեստագետներ։ Խելահեղ արագությամբ զարգացող կյանքի ետևից հասնելու համար ապագայապաշտները կոչ են անում դեն նետել անցյալի ամբողջ մշակույթը, այրել գրադարանները, հրաժարվել գեղագիտական սկզբունքներից, ուղղագրությունից, քերականությունից, թեմաներից, երգել քաղաքային կյանքը, շարժումը, գործարանները, փոխադրության նոր միջոցները, բնազդը, ուժը… Նրանք հավակնում են արվեստը սկսել իրենցով։

Իտալական ավանդության և ավանդապաշտության դեմ ըմբոստությունն արագորեն ծավալվում է և ընդգրկում մյուս եվրոպական երկրները՝ հասնելով մինչև Ռուսաստան՝ ծնունդ տալով բազմաթիվ ճյուղավորումների ու խմբակների»։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

22:06
Հակասանիտարական վիճակ ու խոլերայի վտանգ
Արդեն մի քանի օր է՝ SHAMSHYAN.com-ն ահազանգեր է ստանում Կոտայքի մարզի Նոր Հաճն խոշորացված համայնքի Քանաքեռավան գյուղի բնակիչներից, ովքեր իրենց...
Աղբյուր` Panorama.am
21:55
ԱԺ մի քանի պատգամավորի գնահատականը համարում ենք սուբյեկտիվ. «Շողակաթ» ՀԸ
«Շողակաթ» հեռուստաընկերությունը պարզաբանում  է տարածել հոռուստաընկերության  վերաբերյալ ԱԺ-ում հնչած գնահատականների...
Աղբյուր` Panorama.am
21:51
Լրագրող Վահե Մակարյան. ԱԺ նախկին որևէ նախագահ իրեն թույլ չէր տալիս լրագրողի հասցեին որևէ անպարկեշտ արտահայտություն
«Տաս տարուց ավելի  լուսաբանում եմ խորհրդարանի աշխատանքը, տեսել եմ Ազգային ժողովի մի քանի նախագահ, անկախ այդ մարդկանց քաղաքական...
Աղբյուր` Panorama.am
21:34
Նարեկ Սարգսյանը ՔԿՀ-ից ազատ արձակվեց
ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի եղբորորդին՝ Նարեկ Սարգսյանը, ՔԿՀ-ից ազատ արձակվեց՝ պատժի կրումից հետո։ Տեղեկությունը «Փաստինֆո»-ի...
Աղբյուր` Panorama.am
21:24
Բռնապետական իշխանությունները մեծ եռանդով շարունակում են մեր կրթական համակարգի կուսակցականացում. Մհեր Մելքոնյան
ՀՅԴ Շիրակի Մարզային կոմիտեի ներկայացուցիչ, ԱԺ  «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Մհեր Մելքոնյանը գրում է....
Աղբյուր` Panorama.am
20:43
Այո, ես պատճառ եմ եղել, որ չստացվեց մայիսին, բայց դա չի նշանակում, որ չի ստացվելու․ Բագրատ Սրբազան
«Այո, ես պատճառ եմ եղել կամ իմ ոչ ամբողջական վերլուծության արդյունքով է, որ չստացվեց մայիսին, բայց դա չի նշանակում, որ չի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:26
Ոստիկանապետի նկարները կրկին հայտնվել են Երևանի փողոցներում
«Սրբազան պայքարը» լուսանկարներ է հրապարակել՝ կից գրելով․ «Կրկին ոստիկանապետի նկարներն են հայտնվել Երևանի...
Աղբյուր` Panorama.am
20:14
Ի՞նչ կլինի ԱՄՆ-ի կանաչ տնտեսության հետ ընտրություններից հետո․ Euronews
Արդյո՞ք ԱՄՆ-ը կմնա եվրոպական էլեկտրական մեքենաների հիմնական շուկա: Թե՞ կզարգացնեն իրենց արտադրությունը։ Euronews-ի փոխանցմամբ՝ մոտենում են ԱՄՆ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:07
Բագրատ Սրբազանը քաղաքական հանդիպումներ ունեցե՞լ է արտերկիր այցի ընթացքում
«Անկեղծ ասած` դեռ Սրբազանին չեմ հանդիպել և ոչնչից տեղյակ չեմ: Բայց չեմ էլ կարծում, որ որևէ մեկը, բացի իրենից, այս հարցերին կարող է...
Աղբյուր` Panorama.am
19:49
Էրդողան․ Ամբողջովին դադարեցրինք առևտրային հարաբերություններն Իսրայելի հետ
Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն անդրադարձել է Գազայի հատվածում Իսրայելի գործողություններին՝ որակելով դրանք որպես «դարի ամենադաժան...
Աղբյուր` Panorama.am
19:32
Վեդի քաղաքի կամրջի մոտակայքում «GAZelle» -ը բախվել է ավտոմեքենային և կողաշրջվել, կան տուժածներ
Նոյեմբերի 4-ին, ժամը 15:42-ին Արարատի մարզային փրկարարական վարչության ճգնաժամային կառավարման կենտրոն տեղեկություն է ստացվել, որ Երևան-Մեղրի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:10
Մասուդ Փեզեշքիանը կմեկնի Բաքու՝ մասնակցելու COP29-ին
Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանը կմասնակցի COP29 գագաթնաժողովին, որը կանցկացվի Բաքվում նոյեմբերի 11-ից 22-ը։ Իրանի նախագահը կգլխավորի...
Աղբյուր` Panorama.am
19:07
Ի՞նչ է տեղի ունեցել իրականում Վահե Մակարյանի և Ալեն Սիմոնյանի միջև. Լրագրողը մանրամասներ է հրապարակել
Մի քանի օր առաջ՝ հոկտեմբերի 31-ին, Ազգային ժողովում միջադեպ  է գրանցվել «Մեդիահաբ»-ի լրագրող Վահե Մակարյանի և Ազգային ժողովի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:59
Մեղրաշեն բնակավայրի 30-ամյա բնակչի սպանության համար մեղադրանք է ներկայացվել նրա 29–ամյա համագյուղացուն
ՀՀ քննչական կոմիտեի Շիրակի մարզային քննչական վարչության Արթիկի և Անիի քննչական բաժնում քննվող քրեական վարույթի շրջանակներում իրականացվում են...
Աղբյուր` Panorama.am
18:43
Նախկին «Գոյ» թատրոնի հայտարարությունը չունի որևէ իրավական հիմք․ Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն
Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է․ «Այսօր՝ 2024թ․ նոյեմբերի 4-ին ...
Աղբյուր` Panorama.am
18:39
Թբիլիսիում երթ է ընթանում
«Սադգուրիս մոեդանի» հրապարակում հավաքված ընդդիմադիր կուսակցությունների անդամներն ու նրանց համախոհները շարժվում են դեպի Ռուսթավելիի...
Աղբյուր` Panorama.am
18:28
ԼՂ առանձին շրջաններից բռնի տեղահանվածների հիպոթեքային վարկերի մարմանը կուղղվի ավելի քան 7 մլրդ դրամ
Գալիք տարվա պետական բյուջեի նախագծով Լեռնային Ղարաբաղի առանձին շրջաններից բռնի տեղահանված ընտանիքների բնակարանային մատչելիության ապահովման...
Աղբյուր` Panorama.am
18:10
Բռնցքամարտի Հայաստանի երիտասարդական հավաքականը նվաճած մեդալներով հայրենիք կվերադառնաա վաղը
Հայաստանի բռնցքամարտի ֆեդերացիան տեղեկացնում է․ «Բռնցքամարտի Հայաստանի երիտասարդական հավաքականը հայրենիք կվերադառնաա նոյեմբերի 5-ի`...
Աղբյուր` Panorama.am
17:49
Աննա Հակոբյանի հրավիրած խնջույքին մասնակցել է նաև «Լիդիան Արմենիա»-ի տնօրենը
Նիկոլ Փաշինյանի կնոջ՝ Աննա Հակոբյանի հրավիրած Խնջույքին մասնակցել է  նաև  «Լիդիան Արմենիա» ընկերության գործադիր տնօրեն...
Աղբյուր` Panorama.am
17:19
Հայրապետական մաղթանք՝ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում
Նոյեմբերի 4-ին Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում, Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Երկրորդ  Ծայրագույն Պատրիարք և Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսի գահակալության 25-րդ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:14
Հնդկաստանում ՄիԳ-29 ինքնաթիռ է կործանվել
Հնդկաստանի ռազմաօդային ուժերի ՄԻԳ-29 ինքնաթիռը երկուշաբթի օրը վթարի է ենթարկվել պլանային ուսումնական թռիչքի ժամանակ, օդաչուն հասցրել է լքել...
Աղբյուր` Panorama.am
17:09
Զախարյանը նախատեսում է մասնակցել Իսպանիայի գավաթի առաջիկա հանդիպմանը
Ռուսաստանի հավաքականի կիսապաշտպան Արսեն Զախարյանը մարզվում է «Ռեալ Սոսյեդադի» ընդհանուր խմբում և պատրաստվում է մասնակցել նոյեմբերի...
Աղբյուր` Panorama.am
17:03
Ինչ պայմաններում են շաուրմա պատրաստել Ֆուչիկի փողոցի սննդի կետում
Սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնի ղեկավարի որոշմամբ՝ կասեցվել է անհատ ձեռնարկատեր Նշան Սարգսյանին պատկանող հանրային սննդի օբյեկտի (ք....
Աղբյուր` Panorama.am
16:27
Վրաստանի նախագահի խառնաչկությունը՝ հեռանալուց առաջ. Սարգսյան
«Վրաստանի նախագահը վրեժխնդիր է լինում հայ ժողովրդից՝ Ջավախքի շրջաններում կրած խայտառակ պարտության և ՀՀ իշխանությունների՝ Վրաստանի ընտրված իշխանություններին շնորհավորելու համար»
Աղբյուր` Panorama.am
16:17
Անձրևատարները նույն կոյուղատարների հորոխպոր տղերքն են. Տիգրան Ավինյան
«Ինձ հարյուրավոր մարդիկ նամակներ են գրում, որ թափառող շների վիճակը ոչ թե լավանում է, այլ հակառակը։ Տանում են դրանց ստերջացնում են՝ավելի...
Աղբյուր` Panorama.am
16:09
Քաղաքական մեկնաբան. Վրաստանի նախագահի գործողությունը մեղմ ասած սադրիչ է
«Վրաստանի նախագահն իր ֆեյսբուքյան անձնական էջում տարածել  է վրացական տուրգործակալության մի գովազդ, որտեղ Հայաստանի Լոռու մարզի...
Աղբյուր` Panorama.am
15:59
Լոռու մասին Զուրաբաշվիլիի կիսած հրապարակման հետքերով
Վրաստանի խորհրդարանական ընտրություններում պարտություն կրած երկրի նախագահ Սալոմե Զուրաբաշվիլին անցած ուրբաթ օրը ֆեյսբուքյան իր անձնական էջում...
Աղբյուր` Panorama.am
15:50
ՔՊ-ն արդեն ունի Գյումրիի քաղաքապետի իր թեկնածուն
Գյումրիի քաղաքապետի «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության թեկնածուն Շիրակի նախկին մարզպետ Կարեն Սարուխանյանն է։ ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:29
Մեսսին կարող է վերադառնալ «Բարսելոնա» մինչև 2026 թվականի աշխարհի առաջնությունը
«Ինտեր Մայամիի» արգենտինացի հարձակվող Լիոնել Մեսսին կարող է վերադառնալ «Բարսելոնա»: Այս մասին հայտնում է Gol Digital-ը։...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

«Գոյ» թատրոնի դերասանները դիմեցին ոստիկանություն
14:26 04/11/2024

«Գոյ» թատրոնի դերասանները դիմեցին ոստիկանություն

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}