Հասարակություն 14:28 04/11/2019 Հայաստան

«Մենք պանծացնում ենք հարձակողական շարժումը, ոստումը, ապտակը և բռունցքը», «Կորչի´ կինը»

Բանասիրական գիտությունների թեկնածու Ծովինար Խաչատրյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Մետրոյում բեմադրվել էր 1920-ականներին ծաղրուծանակի ենթարկված Աբովի ու Վշտունու պոեզիան. մեկ դար անց ռեակցիան չի փոխվել

Մետրոյում տեղի ունեցածը, որը ոմանք բարձր արվեստ ու ներկայացում են համարում, մեծամասնությունն էլ ոռնոց ու գոռոց է որակում, դեռ չի իջել ֆեյսբուքյան քննարկման թատերաբեմից: Ինչպես նշեցին կազմակերպիչները այն անուն էլ ուներ, կոչվում է «ՀուԶանք ու Զանգը», որը սինթեզում է ժամանակակից պարն ու պոեզիայի ռիթմը։ Ներկայացումը 1920-ական թվականների ֆուտուրիզմ պոեզիայի (Կարա Դարվիշ, Գեւորգ Աբով, Ազատ Վշտունի) հետազոտական/էքսպերիմենտալ վերընթերցումն է՝ Լիլիթ Պետրոսյանի հեղինակային պոեզիայի միջամտություններով եւ Հասմիկ Թանգյանի ապագայամետ շարժման աշխարհագրությամբ։

Այդ պոեզիայով վարակվել, հետո մեղա էր եկել Չարենցը
Ովքե՞ր են Աբովն ու Վշտունին: Հարցեր, որոնք ոչ միայն չքննարկվեցին, այլև դերասանաական կազմի վրա թափված ադամանդե զմրուխտը` «զելյաոնկան» ստվերեց դրանց: Իրականում Վշտունին ու Աբովը նախորդ դարի 20-ականների միջակություններն են, ովքեր ոչ միայն հետք չեն թողել հայ պոեզիայի զարգացման հարցում, այլև ժամանակակիցների ու շատ շատերի պմդմամբ հնարավորինս փորձել են իրենց գրվածքներերով այլանդակել, փչացնել ու եղծել հայ դասական գրականությունը: «Երեքի դեկլարացիա» գործի մասին դեռևս հպանցիկ դպրոցում ենք անցել` Չարենցի բանաստեղծությունն ուսումնասիրելու շրջանում ու հենց այդ դասագրքում էլ առաջին ու վերջին անգամ կարդում ենք, որ չարենցյան վաղ շրջանի վրա մեծագույն ազդեցություն են թողել Ազատ Վշտունին ու Աբովը, ովքեր ոչ միայն ժխտում էին հայ դասականներին, այլև մոլորության մեջ էին գցել Չարենցին, ով ստեղծագործական փնտրտուքի լուրջ ու անկումնային փուլում էր ու միասին կազմել էին «Երեքի դեկլարացիան», որը այնքան ճանաչում ու ընդգրկում չունեցավ էլ, որ համարվեր հայ պոեզիայի խայտառակություն կամ ամոթ: Այն քննարկվեց ու քննադատվեց գրական շրջանակներում, քանի որ Աբովն ու Վշտունին համեստ գրական օժտվածությամբ միջակություն էին, իսկ Չարենցի հանճարի աստղը դեռ Պառնաս չէր հասել: Կտրրեք իմ գլուխը պրոֆեսոր, դրեք մեկ ուրիշը. չձևավորված բանաստեղծական սաղմ

«Մեր մուսան էլեկտրիկն է»,-հպարտ ասում էր Վշտունին` իրեն համարելով նորօրյա Դանթե` ժխտելով Դանթեին, Տերյանին ու Թումանյանին: «Անցել է րաֆֆիների, թումանյանների ժամանակը»,-մտածում էին նրանք` ասպարեզ բերելով մարմնական, սեռական ու սանձարձակ գրվածքների կույտ, որոնք ոչ միայն անմշակ ու գռեհիկ էին, այլև տարբեր ազդեցություններ էին կրում ֆուտուրիստական գրականությունից, ընդ որում սխալ ու թերըմբռնված ազդեցություն: Անգամ ֆուտուրիստ գրողները կարող էին անխնա քննադատության ենթարկել այդ մարդկանց թուղթ մրոտելը: Ցավալի է, որ Չարենցը միացավ նրանց, սակայն ինչպես գիտենք այդ միացումն ու առավել ևս ոգևորությունը շատ կարճ տևեց, ինչին հաջորդեց Չարենցի «Տաղարանը» ժողովածուի ստեղծումը` «Ես իմ անուշ Հայաստանի» բնաբանով, ինչը ոչ միայն մեղքերի քավության լավագույն ձևն էր, այլև ազդարարում էր չարենցյան ինքնաորոնման ճշմարիտ հանգրվանը ու ցույց էր տալիս, որ նա այլևս կապ չունի Վշտունու ու Աբովի հետ:

«Հուզանքն ու զանգը» ու քննադատի մաշված կոշիկը
«Հուզանքն ու զանգը» բանաստեղծություն է, որը գրել է Ազատ Վշտունին: Գրաքննադատ Հարություն Սուխությանն օրինակ ցավով է նշում, որ պրոլետարաիական գրականություն ստեղծելու մարմաջով տառապող Վշտունին այդպես էլ բանաստեղծ չդարձավ` նրա տվյալ բանաստեղծության մասին ասելով, որ զանգը կար, իսկ հուզանքը այդպես էլ չգտնվեց: «Եթե իմ մաշված կոշիկը արվեստ կդառնա, Վշտունու կռռանքն ու զռանքն էլ պոեզիա կդառնան»,-գրում է Սուխությանը: Նա նաև չի խնայում Աբովին` գրելով. «Աբովը հանել է արվեստի ատամները»: Այսպիսի անատամ բանաստաղծներ էին այդ երկուսը իրենց ժամանակին: Նրանք այդպես էլ պոպուլյար չդարձան ու մնացին ստեղծագործական փնտրտուքների մեջ` չգտնելով ոչ իրենց, ոչ էլ իրենց առաքելությունը հայ պոեզիայի զարգացման գործում:

Այստեղ զավեշտալին այն է, որ մեր օրերում ձեռք մեկնած և վերակենդանացնելու փորձեր արած «արվեստագետները» ուշադրություն չեն դարձրել նրան, որ իրենց ոգեշնչած գրողները ժխտում են նաև հայրենիքի գաղափարը` վստահ լինելով, որ ազգայինն ու համամարդկայինը հակասում են մեկմեկու: Ի՞նչն է եղել պատճառը իրենց ժամանակն ու ձայնը նման բեմադրության վրա ծախսելու, գուցե պատասխանեն կազմակերպիչները, ովքեր փաստորեն կարողանում են ոգևորվել միջակություններից, նրանցից, ովքեր ժամանակին հայտարարել են. «Ներկա հայ բանաստեղծությունը թոքախտավոր է և անխուսափելիորեն դատապարտված է մահվան։
Մենք հանդես ենք դալիս որպես ախտահանողներ։
«Անբիծ սիրուն» մենք դեմ ենք դնում սեռական առողջ բնազդը»:

Ի՞նչ է ֆուտուրսիտական գրականությունը
1909 թ. փետրվարի 20-ին Ֆ. Տ. Մարինետտին Փարիզում հրատարակում է «Ապագայապաշտության հանգանակը», որով ծնունդ է տրվում 20-րդ դարի արվեստի ամենածավալուն հոսանքներից մեկին՝ ապագայապաշտությանը (ֆուտուրիզմ)։

«Առասպելաբանությունն ու միստիկան արդեն անցյալ են։ Մեր աչքի առջև ծնունդ է առնում նոր կենտավրոսը՝ մարդը մոտոցիկլի վրա, իսկ հրեշտակները երկինք են խոյանում սավառնակների թևերին», «Կեցցե՜ պատերազմը. միայն այն կարող է մաքրել աշխարհը», «Մենք ուզում ենք քանդել թանգարանները»։ «Մենք պանծացնում ենք հարձակողական շարժումը, ոստումը, ապտակը և բռունցքը», «Կորչի´ կինը». ահա մի քանիսը Մարինետտիի գաղափարներից, որոնց շնորհիվ շատ արագ նրա շուրջն են համախմբվում բազմաթիվ արվեստագետներ։ Խելահեղ արագությամբ զարգացող կյանքի ետևից հասնելու համար ապագայապաշտները կոչ են անում դեն նետել անցյալի ամբողջ մշակույթը, այրել գրադարանները, հրաժարվել գեղագիտական սկզբունքներից, ուղղագրությունից, քերականությունից, թեմաներից, երգել քաղաքային կյանքը, շարժումը, գործարանները, փոխադրության նոր միջոցները, բնազդը, ուժը… Նրանք հավակնում են արվեստը սկսել իրենցով։

Իտալական ավանդության և ավանդապաշտության դեմ ըմբոստությունն արագորեն ծավալվում է և ընդգրկում մյուս եվրոպական երկրները՝ հասնելով մինչև Ռուսաստան՝ ծնունդ տալով բազմաթիվ ճյուղավորումների ու խմբակների»։



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

14:50
Քրեական ոստիկանները բացահայտեցին ավազակության դեպքը. օտարերկրացի երիտասարդները ձերբակալվել են
Հունվարի 21-ին ՆԳՆ ոստիկանության օպերատիվ կառավարման կենտրոն զանգահարած քաղաքացին հայտնել է, որ 3 անհայտ անձինք իր բնակության վայրում բացահայտ...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
ՊՆ-ին կից կոլեգիայի նիստ է հրավիրվել
Հունվարի 22-ին ՀՀ պաշտպանության նախարարի առաջին տեղակալ, ԶՈՒ ԳՇ պետ, գեներալ-լեյտենանտ Էդվարդ Ասրյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել...
Աղբյուր` Panorama.am
14:33
Գումարները պետք է հետ վերադարձվեն, կարծում եմ՝ առաջիկա օրերին արձագանք կունենանք. Ժաննա Անդրեասյանը՝ Սնուփ Դոգի համերգի մասին
«Սպասում ենք կազմակերպության արձագանքին և մեր գործողությունները պարզ են՝ պայմանագրի դրույթներից ելնելով նախատեսում ենք, որ գումարների...
Աղբյուր` Panorama.am
14:10
Վարուժան Գեղամյան. Հեշտ կռահելի է, թե ինչ են պլանավորում մարզել և ինչ նպատակով Թուրքիա-Ադրբեջան երկյակը
Հունվարի 20-ից Կարսի շրջանում՝ Հայաստանի Հանրապետության սահմանից մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա սկսվել են և մինչև փետրվարի 7-ը շարունակվելու...
Աղբյուր` Panorama.am
13:48
ՔՊ-ն առաջադրեց և 64 կողմ, 1 դեմ ձայներով Արսեն Թորոսյանին ընտրեց Առողջապահության հանձնաժողովի նախագահ
«ԱԺ Առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում ՔՊ-ն առաջադրել էր Արսեն Թորոսյանի թեկնածությունը և ԱԺ 107 պատգամավորից...
Աղբյուր` Panorama.am
13:41
Փաշինյանի աներձագն ամուսնալուծվել է. նա մանրամասներ ներկայացրեց իր տան թալանի մասին
ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, Նիկոլ Փաշինյանի աներձագ Հրաչյա Հակոբյանը Ագզային ժողովում լրագրողների հետ...
Աղբյուր` Panorama.am
13:26
Բաբկեն Թունյանը տրանսպորտի թանկացման հարցում համակարծիք է Փաշինյանի ու Աննա Հակոբյանի հետ
ԱԺ «Քաղաքացիական պահմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Բաբկեն Թունյանն այն կարծիքին է, որ հնարավոր չէ առանց ուղեվարձի վերանայման...
Աղբյուր` Panorama.am
13:25
Օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա 2-4 աստիճանով
Երևանում հունվարի 22-ի ցերեկը, 23-27-ին սպասվում է առանց տեղումների եղանակ: Մարզերում 22-ի ցերեկը, 23-ին, 26-27-ին սպասվում է առանց...
Աղբյուր` Panorama.am
13:16
Ելույթիս ընթացքում ես քննադատել եմ ՔՊ-ին, այսինքը՝ իշխող կուսակցությանը. ՔՊ-ական պատգամավոր
«Հանդիպել եմ մամուլի նման հրապարակումների և պետք է ասեմ, որ ամբողջությամբ չի համապատասխանում իրականությանը, որևէ ծեծկռտուք և որևէ վեճ...
Աղբյուր` Panorama.am
13:13
«Նուբարաշեն» ՔԿՀ-ում ձերբակալվել է ներքնազգեստում թմրամիջոց թաքցրած քաղաքացին
ԱՆ «Նուբարաշեն» քրեակատարողական հիմնարկի անվտանգության ապահովման բաժնի ծառայողները հունվարի 21-ին՝ ժամը 12։05-ի սահմաններում,...
Աղբյուր` Panorama.am
12:28
Ինչու է Ալեքսանդր Սիրունյանը հրաժարվել ԲԴԽ անդամի իր թեկածությունից
«Քիչ առաջ Ալեքսանդր Սիրունյանը, ով առաջադրված էր որպես Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամի թեկնածու, հանդես եկավ հայտարարությամբ և իր...
Աղբյուր` Panorama.am
12:19
Հանրությունը սպասում է, որովհետև այն միայն ԱՆԻՖ-ում 10 մլրդ դրամի մսխում չէ. Թադևոս Ավետիսյան
«Իմ թույլ տալն այնքան էլ էական չէ, հանրությանը, այնուամենայնիվ, շատ  է հետաքրքրում, որովհետև խոսքը 10 մլրդ ՀՀ դրամի մասին է»,-...
Աղբյուր` Panorama.am
12:14
Եթե կա մեկը, որին պետք է խորհուրդ տալ կրթվել ու չդոփել տեղում, ապա դա այսօրվա քաղաքային իշխանությունն է. Պիպոյան
«Յուրաքանչյուր քաղաքացի իրավունք ունի իր քաղաքացիական անհնազանդության ակցիան իրականացնելու»,-լրագրողների հետ հանդիպմանը հայտարարեց...
Աղբյուր` Panorama.am
12:14
Ալեքսանդր Սիրունյանը հրաժարվել է ԲԴԽ անդամի թեկնածությունից
Ալեքսանդր Սիրունյանը հրաժարվել է ԲԴԽ անդամի թեկնածությունից։ Լրագրողների հետ ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարեց «Քաղաքացիական...
Աղբյուր` Panorama.am
11:39
600 դրամով դիզել կա՞, 470 դրամով կուզե՞ք, բերեմ. Պիպոյանը՝ քաղաքապետարանի պաշտոնյաներին
«Հիմա ես քաղաքային իշխանություններին ասում եմ՝ դուրս եկեք փողոց, տեսեք՝ 600 դրամով դիզել կա՞։ 470 դրամով դիզել ուզո՞ւմ եք բերեմ, ձեր...
Աղբյուր` Panorama.am
11:34
Ռուսաստանցի գործարարի՝ «Ջերմուկ»-ի շշից խմելուց հետո մաhվան դեպքով հարուցված քրեական գործը կասեցվել է. փաստաբան
Անցած տարի փետրվարի 13-ին «Ջերմուկ» հանքային ջուր խմելուց հետո մահացած վլադիկավկազցի ձեռնարկատեր, բարեգործ Օլեգ Գուսովի ընտանիքի...
Աղբյուր` Panorama.am
11:31
Ադրբեջանի օկուպացրած տարածքներում մնացած տրանսպորտային միջոցների վրա առաայսօր գույքահարկ է գոյանում. Արմեն Խաչատրյան
«Վերջին 4 տարիների ռազմական գործողությունների ժամանակ մենք ունենք տասնյակ, եթե չասեմ հարյուրավոր տրանսպորտային միջոցներ, որոնք մնացել են...
Աղբյուր` Panorama.am
11:00
ՈւՂԻՂ. Տրանսպորտը թանկացնում են նախկինների մերժած հաշվարկով. Պիպոյանը փաստաթղթեր է հրապարակում
«Իրազեկ և պաշտպանված սպառող» ՀԿ նախագահ Բաբկեն Պիպոյանն ընթացող ասուլիսում ներկայացնում է պաշտոնական փաստաթղթեր, որոնք վկայում են,...
Աղբյուր` Panorama.am
10:52
Այսօր ոչ թե զուտ ընդդիմությունն է Նիկոլ Փաշինյանի դեմ, այլ երկրի իրողությունները. Վիգեն Հակոբյան
Փորձագիտական շրջանակներում կարծիք է գերակայում, որ Ալիևի հայտարարությունները նախապես քննարկվում են Փաշինյանի հետ և դրանք վերջինիս ձեռնտու են...
Աղբյուր` Panorama.am
10:38
Զելենսկին Եվրոպայից խնդրել է 200 հազար խաղաղապահ
Ուկրաինային անհրաժեշտ է առնվազն 200 հազար եվրոպացի խաղաղապահ՝ Ռուսաստանի հետ հակամարտության ավարտից հետո անվտանգությունն ապահովելու համար։...
Աղբյուր` Panorama.am
10:13
Շվարցենեգերը՝ Թրամփի պատճառով ԱՄՆ-ից հեռանալու լուրերի մասին
Հոլիվուդյան մարտաֆիլմերի աստղ և Կալիֆորնիայի նախկին նահանգապետ Առնոլդ Շվարցենեգերը մեկնաբանել է այն լուրերը, թե պատրաստվում է հեռանալ ԱՄՆ-ից՝...
Աղբյուր` Panorama.am
10:12
Որ եկամուտներն են ենթակա հայտարարագրման.ՊԵԿ
ՊԵԿ նախագահի հրամանով նվազեցվող եկամուտների մասով սահմանվել է շեմ՝ 300 հազար դրամ, և մինչև այդ շեմը ստացված եկամուտները կարող են չհայտարարագրվել...
Աղբյուր` Panorama.am
09:36
Այս պահին Թուրքիայի ու Ադրբեջանի համար քաղաքական հաշվարկի ժամանակահատված է. Աբրահամյան
«Արդյո՞ք աշխարհաքաղաքական դերակատարները նոր խաղի կանոններ կսահմանեն, թե՞ կշարունակի աշխարհը շարժվել «ջունգլիների օրենքներով»»
Աղբյուր` Panorama.am
09:35
ՀՀ իշխանությունը ճիշտ կանի, որ ԱՄՆ-ում նոր դեսպան նշանակի. Սուրեն Սարգսյան
«ԱՄՆ-ում նոր վարչակազմ է եկել, նոր արժեհամակարգով, պահպանողական հայացքներով, քրիստոնեական խոր հավատքով: Ընդ որում, եկել է նաև ծայրահեղ...
Աղբյուր` Panorama.am
09:26
Հունվարի 22-ին փոխանակման կետերում դոլարի փոխարժեքը նվազել է, եվրոյինը և ռուբլունը՝ աճել
ՀՀ բանկերում այսօր՝ հունվարի 22-ին ժամը 09։00-ի դրությամբ, ԱՄՆ դոլարի առքի միջին փոխարժեքը կազմում  է 394.44 դրամ՝ նախորդ օրվա վերջի...
Աղբյուր` Panorama.am
09:18
Սասունյան. Ցեղասպանությունը ժխտող Թուրքիայի լոբբիստը պետք է իր վաստակած գումարը նվիրաբերի հայերին
Նախկին կոնգրեսական Բոբ Լիվինգսթոնն անցյալ շաբաթ մեկնաբանություն հրապարակեց Wall Street Journal-ում՝ պահանջելով Միացյալ Նահանգների պաշտոնաթող...
Աղբյուր` Panorama.am
09:12
Թուրքիայի հանգստավայրի հյուրանոցներից մեկում բռնկված հրդեհի հետևանքով զոհերի թիվը հասել է 76 -ի
Թուրքիայի Քարթալկայա լեռնադահուկային հանգստավայրի հյուրանոցներից մեկում բռնկված հրդեհի հետևանքով առնվազն 76 մարդ է զոհվել։ Այս մասին...
Աղբյուր` Panorama.am
09:04
«Ժողովուրդ». Նախարարը, իր պետական գործերը թողած, կուսակցական թիթեռ է նկարո՞ւմ
«Ժողովուրդ» թերթը գրում  է. «Հայաստանի բարձրագույն ղեկավարությունը, փաստորեն, չէր հրավիրվել ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ...
Աղբյուր` Panorama.am
08:57
«Հրապարակ». Թալանել են Փաշինյանի աներձագ Հրաչյա Հակոբյանի առանձնատունը
«Հրապարակ» թերթը գրում  է. «Մեր տեղեկություններով՝ անհայտ անձինք թալանել են «Քաղաքացիական պայմանագիր»...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

ՈւՂԻՂ. Տրանսպորտը թանկացնում են նախկինների մերժած հաշվարկով. Պիպոյանը փաստաթղթեր է հրապարակում
11:17 22/01/2025

ՈւՂԻՂ. Տրանսպորտը թանկացնում են նախկինների մերժած հաշվարկով. Պիպոյանը փաստաթղթեր է հրապարակում

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}