Ձեր վստահելի աղբյուրը

Մի  քանի օր շարունակ քաղաքացիներն ահազանգում էին, որ Դալմայի այգիներում քանդվում են 16-17-րդ դարերով թվագրվող հնձաններ: Ի վերջո նոյեմբերի 16-ին կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունն արձագանքեց՝ հայտնելով, որ առավոտյան այցելել են Դայմայի այգիների ավերված շինության տարածք, տեղի են ունեցել աշխատանքային քննարկումներ ոլորտի մասնագետների և կառուցապատող կազմակերպության ներկայացուցիչների միջև, ուսումնասիրել են պատմամշակութային հնարավոր արժեք ներկայացնող այլ շինություններ: Ընդգծում են, որ ավերված հնձանը ժամանակին չի ընդգրկվել «ՀՀ Երևան քաղաքի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը հաստատելու մասին» ՀՀ կառավարության 2004թ. սահմանված ցանկում: Սակայն նախարարության «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ը դեռևս 2016թ. ՀՀ մշակույթի նախարարություն է ներկայացրել այդ տարածքում գտնվող ուշ միջնադարյան պատմաճարտարապետական կառույց հանդիսացող մեկ այլ հուշարձանի վերաբերյալ տեղեկատվություն՝ նշելով կառույցի կարևորությունը Երևան քաղաքի պատմության ամբողջացման համատեքստում, սակայն այն կրկին չի ստացել նորահայտ հուշարձանի կարգավիճակ:

Panorama.am-ը հետաքրքրվեց նախարարությունից՝ թե ի՞նչ հիմքով այդ ժամանակ կառույցը չի ընդգրկվել  ցանկում:

Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարի խորհրդական Արթուր Հովսեփյանն ասաց, որ 2015 թ. քաղաքացին դիմել է մշակույթի նախարարություն, որ վարձակալած տարածքում կա կառույց և ցանկանում է իմանալ դրա կարևորությունը, ինչ է իրենից ներկայացնում, ինչ արժեք է այն ներկայացնում:  Նրա խոսքով, 2015 թվականի նոյեմբերին մշակույթի նախարարի տեղակալն առաջարկել է «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ին տրամադրել մասնագիտական կարծիք: 2016 թվականին հունվարին այն ներկայացվել է, իսկ փետրվարին քաղաքացուն պատասխանել են, որ իր վարձակալած տարածքում գտվող շինությանը նորահայտ հուշարձանի կարգավիճակ չի տրվել:
Նախքան եզարակացություն տալը, Ա. Հովսեփյանի խոսքով, մասնագետները մեկնել են այդ տարածք, կարծիք են հայտնել, որ կարող է այդ շինությունն իրենից ներկայացնի ուշ միջնադարյան ճարտարապետական կառույց:

«Բայց սովորաբար գործող ընթացակարգով նման դեպքում գումարվում է փորձագիտական հանձնաժողով, որի կազմում ներգրավված են ոլորտի մասնագետներ՝ ճարտարապետներ, հնագետներ, պատմաբաններ: Այնպիսի մասնագետներ, գիտնականներ են, որ եթե կառույցն իրենից արժեք ներկայացնի, չեն կարող արձանագրել, որ արժեք չի ներկայացնում:  Հանձնաժողովի նիստում հարցեր են հնչել, օրինակ՝ ի՞նչ պատական տվյալներ կան այդ շինությունների վերաբերյալ: Պատասխանել են, որ նման տվյալներ չկան, միայն հայտնի է, որ խորհրդային տարիներին  այն ծառայել է որպես բուժանյութերի պահեստ: Այնուհետև  կարծիքներ են հնչել, որ կառույցին հուշարձանի կարգավիճակ տալու համար բավարար հիմքեր չկան, եզրակացություն է ներկայացվել, որ ճարտարապետական առումով այդ կառույցն իրենից այնպիսի արժեք չի ներկայացնում, որպեսզի այդ հուշարձանին նորահայատ հուշարձանի կարգավիճակ տրվի»,- մանրամասնեց նախարարի խորհրդականը: 

Ա. Հովսեփյանն ասաց, որ երեկվանից «Պատմամշակութային ժառանգության գիտահետազոտական կենտրոն» ՊՈԱԿ-ին աշխատակիցներն այդ տարածքում հետազոտական աշխատանքներ են կատարում, որից հետո կլինի քննարկում: Նրա խոսքով, ոլորտի մասնագետների ունեցած տարբեր տեղեկություններով, Դալմայի այգիններում կան տասնյակ հնձաններ, որոնք կառուցվել են տարբեր ժամանակներում:

«Մի քանի անգամ կարծիք է հնչել, որ հնձանները, որպես առանձին միավորներ, շատ դեպքերում գուցե ճարտարապետական, պատմական արժեք չեն ներկայացնում, բայց քանի որ դրանք Դամլայի այգիների տարածքում են, արժևորվում են որպես Դալմայի այգիներում գտնվող կառույցներ»,- ասաց նա:

Հարցին, ուսումնասիրություններից հետո հնարավո՞ր է հանձնաժողովը կա եզրակացության, որ այդ շինությունները պատմական արժեք են ներկայացնում, նա պատասխանեց. «Արշավախումբն այնտեղ է, գույքագրում է բոլոր հնարավոր կառույցները, որոնք կան, հետո կլինի փորձագիտական հանձնաժողովի նիստ, մասնագետները կքննարկեն, կներկայացվեն նկարներ, պատմական տեղեկություններ: Եթե այնպիսի պատմական, ճարտարապետական հիմքեր, տեղեկություններ ներկայացվեն, որ այդ կառույցն իրենից ներկայացնում է ճարտարապետական, մշակութային արժեք, սահմանված ընթացակարգով կանցնի, ինչպես մնացած դեպքերում: Հակառակ  պարագայում, եթե նշվի, որ բավարար չեն տեղեկությունները հնձանններին նորահայտ հուշարձանների կարգավիճակ տալու համար, կորոշվի, որ իրենց հուշարձանի կարգավիճակ չի տրվում»:

Նա նշեց, որ խոսել են կառուցապատողների հետ, պատրաստակամ են  համագործակցել և միասին աշխատել:

Ինչ վերաբերում է Դալմայի այգիներն Երևան քաղաքի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակում ընդգրկելուն, Արթուր Հովսեփյանն ասաց, որ կարող է նման նախաձեռնությամբ հանդես գալ Երևանի քաղաքապետարանը: