Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Բավքի հայերի ջարդերն ադրբեջանահայության էթնիկ զտման վերջին ծանր հարվածն էր: Ցավոք սրտի, առ այսօր չունենք հստակ քանակ, թե որքան զոհեր ու որքան վիրավորներ են արձանագրվել այդ ժամանակ»,-Բաքվի ջարդերի 30-րդ տարելիցի կապակցությամբ Հայաստանի Հանրապետության և Արցախի Հանրապետության Ազգային ժողովների միջև համագործակցության միջխորհրդարանական հանձնաժողովի հատուկ նիստում ունեցած ելույթում ասաց Արցախի Հանրապետության Մարդու իրավունքների պաշտպան Արտակ Բեգլարյանը:

Նրա խոսքով, տարբեր միջազգային  իրավապաշտպան  կազմակերպություններ նշում են 150-200 զոհի մասի, ադրբեջանական որոշ աղբյուրներ, փորձագետներ՝ մոտ 100 զոհի մասին, հայկական փորձագետների մի մասը՝ 300-450 զոհի մասին, հնչել է նաև մի քանի հազարի մասին:

«Ցավոք սրտի, ոչ ադրբեջանական հետաքննություն է  տեղի ունեցել, որպեսզի քիչ թե  շատ պաշտոնական աղբյուրով իմանանք հստակ քանակի մասին, ոչ էլ մենք փորձագիտական լուրջ հետազոտություններ ենք արել, որպեսզի կարողանանք գոնե վերապրածների պատմածների, տարբեր փաստաթղթերի ուսումնասիրության հիման վրա հստակ քանակ արձանագրենք: Զուտ իրավական առումով մեծ տարբերություն չկա, քանի որ ակնհայտ է, որ նպատակ կար հայերին բնաջնջելու և հայերի հետքը վերացնելու Բաքվից»,- ասաց Ա.Բեգլարյանը:

Նա նշեց, որ պետք է հետամուտ լինել, որպեսզի ավելի հստակորեն փաստաթղթավորեն Բավքի ջարդերի, ընդհանրապես ադրբեջանահայության կոտորածների հետևանքները, այդ փաստաթղթավորումը  կօգնի բազմաթիվ այլ հարցերում՝ և կանխարգելման, և պատժիչ աշխատանքների, և հետևանքների վերացման առումով:

Ա. Բեգլարյանի խոսքով, տարբեր փորձագետների հետազոտությունները, գնահատականները ցույց են տալիս, որ ադրբեջանահայության կոտորածներն ու բռնագաղթ համապատասխանում է ՄԱԿ-ի ցեղասպանությունը  կանխելու և պատժելու մասին կոնվենցիայով  ցեղասպանության հանցագործության սահմանմանը. «Այդ պատճառով հանգիստ կարող ենք ասել, որ ցեղասպանական գործողություններ են տեղի ունեցել»:

Նա ասաց, որ միջազգային հարթակներում անելիք ունեն քաղաքական  և հատկապես իրավական գնահատականի առումով: Ա. Բեգլարյանը նշեց, որ Հայաստանն ու Արցախը զգալի թվով փախստականների են ապաստան տվել, այսօր փախստականները, ադրբեջանահայության ներկայացուցիչներն ինտեգրվել են մեր հասարակություններում, բայց նրանք դեռևս տարբեր հետևանքներ են կրում, Հայաստանն ու Արցախը փաստացի  միայնակ մնացին նրանց խնդիրների լուծման բեռի տակ:

«Եթե  Հայաստանը փոքր աջակցություններ ստացել է միջազգային հանրության կողմից, Արցախն ամբողջովին միայնակ էր մնացել միջազգային չճանաչվածությամբ  պայմանավորված կամ պատճառաբանությամբ: Բոլորս էլ հասկանում ենք, որ  տարածքի քաղաքական և իրավական կարգավիճակը որևէ ազդեցություն չպետք է ունենա տվյալ տարածքում բնակվող անձնաց իրավունքների պաշտպանության հարցում: Բայց իրականությունն այլ է: Միջազգային հանրությունն այս հարցում էլ ձախողել է, մարդասիրական  աջակցություն չի ցուցաբերել Արցախում բնակվող և, ընդհանրապես, Հայաստանում  ավելի լայն առումով բնակվող փախստականներին: Միջազգային հանրությունը ձախողվել է նաև իրավական գնահատականների և պատժիչ գործողությունների հարցում և առ այսօր ձախողվում է այն ֆոնի վրա, որ մենք տեսնում ենք. ադրբեջանցի փախստականները բավականին մեծ աջակցություն ստացել են տարբեր տարիներին միջազզգային հանրության կողմից»:

Ա. Բեգլարյանը խոսեց նաև Ադրբեջանում հայատյացության մասին՝ նշելով, որ վերջին տարիներին կրկին ադրբեջանական իշխանությունները սկսել են օգտագործել հայատյացությունն իրենց և ներքաղաքական, և արտաքին քաղաքական նպատակներով:

Նրա կարծիքով, պետք է առավել հետևողական լինել,  որպեսզի փախստականների ու ներքին տեղահանվածների իրավունքների հարցն ավելի լուրջ կերպով տեղ գտնի հակամարտության կարգավորման գործընթացում,  նաև պետք է խորքային ու համապարփակ հետազոտություն կատարել, քանի դեռ ուշ չէ, որպեսզի հետևանքները գիտական կերպով գնահատեն, դրանք հիմք դարձնեն հետագա պատժիչ և կանխարգելիչ աշխատանքների համար: 

«Ադրբեջանը եթե ցանկանում է հակամարտության կարգավորում, երկարատև կայունություն, խաղաղություն, ինչպես նշում են, պետք է առերեսվեն իրենց անցյալի հանցագործություններին, լրջագույն կերպով հետաքննեն այս հանցագործությունները, ներառյալ Բաքվի ջարդերը, պատժել կազմակերպիչներին, իրականացնողին, պատասխանատվություն ստանձի այս ջարդերի հետևանքների համար: Ադրբեջանը միանշանակ պետք է պատասխանատվություն ստանձի հայատյացության քաղաքականության համար: Սա իրենց շահերից է բխում, այլապես ատելությունն իրենց դեմ է  դուրս գալու»,- ասաց Արցախի ՄԻՊ-ը:

Նա նշեց, որ միջազգային հանրությունը խնդիր ունի և կանխարգելելու հայատյացության քաղաքականությունը, նաև իրավական գնահատականներ տալու ադրբեջանահայության  բռնագաղթմանը, ադրբեջանահայության կոտործաներին, զանգվածային այլ իրավախախտումներին, խնդիր ունի մարդասիրական աջակցություն ցուցաբերելու, որպեսզի փախստականները, ներքին տեղահանված անձիք որոշ չափով հաղթահարեն այս բռնաճնշումների և բռնագաղթի հետևանքները: