Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՄԱԿ-ի «Վտանգավոր թափոնների երկրից երկիր տեղափոխման նկատմամբ հսկողություն սահմանելու մասին» բազելյան կոնվենցիայով Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած պարտավորությունների կատարումն ապահովելու նպատակով մեր երկիրը պետք է  լուծի  վտանգավոր թափոնների  վերացման խնդիրը: Այսինքն՝ դրանք այն թափոններն են, որոնք էական սպառնալիք են մարդու և շրջակա միջավայրի համար՝ սկսած ծանր մետաղներից, վերջացրած էլեկտրոնիկ թափոններից: Այսուհանդերձ, թերևս ամենամեծ վտանգը, որ իրենից ներկայացնում է Երևան քաղաքի Էրեբունի վարչական շրջանում գտնվող Նուբարաշենի թունաքիմիկատների գերեզմանոցն է, որը ժառանգել ենք  Խորհրդային տարիներից:  Այնտեղ թաղված են տարբեր վտանգավոր նյութեր կամ կայուն օրգանական աղտոտիչներ,  հիմնականում՝ ԴԴՏ: Կան նաև պղնձի, ֆոսֆորի, ցինկի և մկնդեղի պարունակություններ:

Հատկանշական է, որ տարիներ շարունակ միջազգային կառույցների օժանդակությամբ փորձ է արվում լուծել թունաքիմիկատների գերեզմանոցի խնդիրը, սակայն սայլը տեղից չի շարժվում: Ծարագրեր են գրվում, նախագծեր կազմվում, բայց տեսանելի արդյունք դեռևս չկա: Ու թեև թունաքիմիկատները թաղված են հողի մեջ, սակայն  տարածքն ակտիվ սողանքային գոտի է, և միայն ցանկապատը  չի կարող  պաշտպանել մարդու կյանքի համար  մեծ վտանգ ներկայացնող  վտանգավոր նյութերից, հատկապես   հեղհեղումների ժամանակ: Հարկավոր են քայլեր ձեռնարկել ՝ թունաքիկիկատների վնասազերծման և ոչնչացման ուղղությամբ: 

Ե՞րբ է ի վերջո ոչնչացվելու պեստիցիդների այս  հսկայական  ժառանգությունը:

«Նուբարաշենի թունաքիմիկատների  գերեզմանոցի հետ կապված  ՄԱԿ-ի հետ  իրականացնում ենք   ծրագիր՝ ԴԴՏ-ի արտահանմանը վերաբերող: Ի սկզբանե նախատեսված էր համապատասխան փաթեթավորման  և արտահանման գործընթաց: Դա պետք է արվեր Վրաստանի տարածքով, սակայն երկար բակացություններից հետո  Վրաստանը չի համաձայնվում գնալ այդ քայլին, թույլ  չի  տալիս իր երկրով տարանցումը: Մենք միգուցե մինչև տարեվերջ  փորձենք սպառել  Վրաստանի տարբերակը՝  մի քանի առաջարկություններ անելով: Ինչպես Հայաստանը, այնպես էլ Վրաստանը  բազելյան կոնվենցիայով պարտավորություններ են ստանձնել և հնարավորություն կա մեկ անգամյա թույլտվություն ստանալու: Բայց եթե դա էլ չհաջողվի մենք դիտարկում ենք այլ տարբերակներ ևս, այդ թվում ստեղծել այդ կարողությունը Հայաստանի տարածքում: Այսինքն՝  ուտիլիզացումը կազմակերպել Հայաստանում: Պետք է համապատասխան միջազգային ստանդարտներով ստեղծվի գործարան և կոնսերվացվեն ու թաղվեն: Այս գործընթացն ուղղակի երկար ժամանակ կպահանջի»,- panorama.am-ի հետ զրույցում ասաց ՀՀ Շրջակա միջավայրի նախարարի տեղակալ Իրինա Ղափլանյանը: 

Ինչ վերաբերում է Հանրապետության տարածքում առկա  այլ վտանգավոր թափոններին, ապա Ղափլանյանի խոսքով՝ մեր երկրում առհասարակ չկան վտանգավոր թափոնների թաղելու վնասազերծելու վայրեր:

«ՀՀ տարածքում չկան պոլիգոններ, որոնք նախատեսված են վտանգավոր թափոնների թաղման համար: Նախարարության կողմից մշակվում է նախագիծ, թե ինչպես պետք է դա իրականացվի: Այս պահին ուսումնասիրում ենք թե ի՞նչ մոդելով ենք դա անելու, պետության վրա դրված է այդ պարտավորությունը, բայց պետք է  նաև ներգրավվել մասնավոր սեկտորին՝ թափոնների հավաքագրման համար»,- ասաց նախարարի տեղակալը:

Ի դեպ, վտանգավոր թափոնների մեջ է մտնում նաև էլեկտրոնիկ թափոնը, որոնց հավաքագրումը ևս պետք է կազմակերպվի: Այս և մյուս հարցերում  հարցում նախարարությունն ակնկալում է նաև Երևանի քաղաքապետարանի աջակցությունը, որը վերջերս  ԵՄ-ի հետ ստորագրեց   «Երևան, Վարշավա, Տիրանա մայրաքաղաքների համագործակցությունը վտանգավոր թափոնների կառավարման ընդհանուր մարտահրավերների շուրջ»  պայմանագիրը: Նախատեսվում է, որ Երևան քաղաքում բոլոր հնարավոր վտանգավոր թափոնների մասով կլինեն վերջնական լուծումներ՝ կամ թափոնների վնասազերծման, կամ դրանց անվտանգ պահպանման համար: Բոլոր դեպքերում, փաստն այն է, որ  վտանգավոր թափոնների  վնասազերծումն ու ոչնչացումը  տարիներ շարունակ  տեղի չի ունենում, իսկ դրա լուծմանը միտված քայլերը  դեռևս  գրված են  լոկ  թղթի վրա: