Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Նախագծերն ակնհայտ հակասահմանադրական են»,- լրագրողների հետ զրույցում նշեց սահմանադրագետ Գոհար Մելոյանը՝ անդրադառնալով «ՍԴ մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին օրինագծին։

Վերջինիս խոսքով, օրինագծի մշակումը ՍԴ շուրջ զարգացող քաղաքական գործընթացների հերթական փուլն է, որ նախաձեռնվել է իշխող ուժի կողմից։

«Նախագծերի նպատակն է իշխող ուժի կողմից ՍԴ-ի շուրջ արհեստական ճգնաժամի խնդիրը լուծելը։ Ճգնաժամն արհեստական է, քանի որ որևէ սահմանադրական մարմնում ճգնաժամի առկայությունը վկայակոչում է տվյալ մարմնի կողմից իր սահմանադրական լիազորությունները և գործառույթները իրականացնելու անհնարինությունը։ Իսկ այս պարագայում մենք 2 տարի շարունակ ակնհայտորեն տեսնում ենք՝ նախ ինչպես է ՍԴ-ն արդյունավետ իրացնում իր լիազորությունները՝ նաև արդյունավետ փոխհամագործակցելով և՛ օրենդիր, և՛ գործադիր իշխանությունների, և թե նախագահի ինստիտուտի հետ։ Այսինքն, բոլոր ՍԴ դիմող սուբյեկտները հնարավորություն են ունեցել իրենց դիմումների հետ կապված ստանալու պատշաճ, վերջնական որոշում։ Սա վկայակոչում է, որ տվյալ մարմնում ճգնաժամային իրավիճակ առկա չէ»,- նշեց Մելոյանը։

Ըստ Մելոյանի, Սահմանադրության 168 և 169 հոդվածները ենթադրում են, որ ՍԴ-ը իրավական ակտով որոշում է սահմանադրական փոփոխությունների նածխագծի, հանրաքվեի իրականացման սահմանադրությանը համապատասխանության հարցը։ Այսինքն՝ եթե ՀՀ-ում տեղի է ունենալու սահմանադրական փոփոխություն, կամ հանրաքվե, անպայման անհրաժեշտ է լինելու ՍԴ-ի դրական դիրքորոշումը։

«Այնուհետև 169 հոդվածով նշվում է ՍԴ դիմելու սուբյեկտների շրջանակը։ Տվյալ հոդվածի տրամաբանությունը 2 մասի է բաժանվում՝ սուբյեկտներ, որոնք կարող են դիմել ՍԴ, և սուբյեկտներ, որոնք պարտավոր են դիմելու ՍԴ։ ԱԺ-ը կոնկրետ սահմանադրական փոփոխությունների դեպքում պարտավոր է դիմել ՍԴ։ Ակնհայտ հասանում ենք, որ Սահմանադրությունի բխում է, որ ՍԴ դիրքորոշումը սահմանադրական փոփոխությունների վերաբերյալ, սահմանադրական պարտադիր պահանջ է։ Դա բխում է աշխարհում տեղի ունեցող իրավակիրառ պրակտիկայից։ Դա ՍԴ-ի նախնական վերահսկողության կարևոր գործառույթի իրականացումն է»,- նշեց Մելոյանը։

ՍԴ-ը մինչև սահմանադրական փոփոխությունները, պետք է նախնական վերահսկողություն իրականացնի՝ արդյոք այդ փոփոխությունները հետագայում Սահմանադրությանը չեն հակասելու։ Եթե իշխանությունը փորձի այլընտրանքային մոտեցում կիրառել, այսինքն՝ չդիմել ՍԴ, ապա երկրում ճգնաժամային վիճակ կառաջանա, որովհետև կարող է ընդունվել հակասահմանադրական միջազգային ակտ, որը կստեղծի ներքին ճգնաժամային իրավիճակ. «Մեր երկիրը պարտավորություն ունի նախապատվությունը տալ Սահմանադրությանը, սակայն այդ դեպքում էլ խախտելու է միջազգային պարտավորվածությունները»։

ԱԺ իմքայլական պատգամավորը մայիսի 30-ին ներկայացրել է «ՍԴ մասին սահմանադրական օրենքներում փոփոխություններ և լրացումներ» անելու մասին նախագիծը, որն ըստ Մելոյանի, նախատեսում է սահմանադրական փոփոխություններ իրականացնել առանց ՍԴ դիմելու. «ԱԺ-ը քվեարկության է դնելու սահմանադրական փոփոխություններ իրականացնելու հարցը, և եթե  անհրաժեշտ ձայներ ստացան, իրենք չեն դիմում ՍԴ։

Այսինքն՝ ակնհայտորեն փորձ է արվում շրջանցել ՍԴ դիմելու պարտականությունը, ինչը ուղղակիորեն հակասում է մեր Սահմանադրության պահանջներին։ Բացի այն, որ ՍԴ-ին են շրջանցում, նաև փորձ է արվում շրջանցել նախագահի ինստիտուտին։ Եթե ներկայում որոշում ընդունելուց հետո պահանջ կա դիմելու Հանրապետության նախագահին, ով 21-օրյա ժամկետում ստորագրում և հրապարակում է որոշումը, այժմ այդ պահանջը նախագծերով հանվում է, և ԱԺ նախագահը որոշումն ընդունելուց հետո ստորագրում և հրապարակում է այն»։

Մելոյանի խոսքով, օրենքի նախագիծը իրավական պետության համար բավականին վտանգավոր քայլ է, քանի որ իրավական և ժողովրդավար պետության հիմնարար սկզբունքները ոտնահարվում են։ «Զսպման և հակակշռման մեծանիզմներ գոյություն ունեն, որ մի մարմինը ինքնուրույն չկարողանա մենաշնորհային որոշումներ կայացնել։

Այսինքն՝ ԱԺ մի խմբակցությունը, ունենալով որակյալ մեծամասնություն, ընդդիմադիր ուժերի հետ կոնսենսուսի չգնալով, կարող է այնպիսի նախագիծ ներկայացնել, որով շրջանցում է 2 սահմանադրական մարմիններին՝ Հանրապետության նախագահին և ՍԴ-ին։ Եվ միանշանակ ոտնահարվում են իրավունքի գերակայությունը, օրինականության սկզբունքը, և ընդհանրապես, ժողովրդահեն պետության բոլոր հիմնարար սկզբունքներն ու իրավակարգավորումները»,- նշեց Մելոյանը։

Մելոյանն ասաց, որ եթե օրենքի նախագիծն ընդունվեց, ապա ԱԺ ընդդիմադիր ուժերը 1/5-րոդով կարող են դիմել ՍԴ, այդ օրենքի սահմանադրականության հարցով։ Նախագահը ևս օրենքը ստորագրելուց առաջ կարող է դիմել ՍԴ՝ այս իրավիճակը կանխելու. «Իրավիճակն այնքան ակնհայտ աբսուրդային է, որ անգամ իրավագիտության ֆակուլտետի ուսանողները կարող են դա նկատել»։

Սահմանադրության փոփոխությունների նախագծի քննարկման և ընդունման կարգում առաջարկվում է  կատարել հետևյալ փոփոխությունները.

1) Կանոնակարգի 84-րդ հոդվածի 3-րդ մասում նշված դեպքում քվեարկության է դրվում Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը հանրաքվեի դնելու մասին Ազգային ժողովի որոշման նախագիծը, որն ընդունվում է պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով.

2) Կանոնակարգի 84-րդ հոդվածի 4-րդ մասում նշված դեպքում քվեարկության է դրվում Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը, որն ընդունվում է պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների առնվազն երկու երրորդով:Ազգային ժողովի նախագահն Ազգային ժողովի ընդունած Սահմանադրության փոփոխությունները մեկ շաբաթվա ընթացքում ուղարկում է Հանրապետության նախագահին, որը ստանալուց հետո՝ քսանմեկօրյա ժամկետում, ստորագրում և հրապարակում է այն: