Ձեր վստահելի աղբյուրը

Գյուղատնտեսությունը Հայաստանի համախառը ներքին արդյունքի կառուցվածքում վերջին տարիներին գրանցում է կայուն անկման տեմպեր՝ 2014 թվականի 18.1 տոկոսից 2019 թվականին հասնելով մինչև 11,6 տոկոս:

Անկումն ամեն տարի կազմում է 1-2 տոկոս ու սա այն դեպքում, երբ ողջ աշխարհում այն համարվում է տնտեսության զարգացող ճյուղ: Գյուղատնտեսական ապրանքների պահանջարկն ավելանում է մոլորակի բնակչության արագ տեմպերով աճին զուգահեռ: Հատկապես մեծ է օրգանական գյուղատնտեսական ապրանքների պահանջարկը:

Այս իրողությունները պետք է իրենց օրինաչափ արտացոլումն գտնեն մեր պետության ոլորտային քաղաքականության մեջ:

Գյուղատնտեսության ոլորտի լիազոր մարմինը նախկինում հայտարարություններով և միջոցառումներով աջակցում էր գյուղացուն: Կառույցն առավել ակտիվ էր գարնանային աշխատանքների մեկնարկի և բերքահավաքի ժամանակահատվածում: Սակայն էկոնոմիկայի նախարարության կառուցվածքում ներառելուց հետո նման միջոցառումները կտրուկ նվազել են:

Գարնան գյուղատնտեսական աշխատանքների մեկնակին գերատեսչության պատասխանատուները նախկինում հանդես էին գալիս հայտարարություններով ու կոչերով՝ մեկնարկային աշխատանքների կազմակերպման և հնարավոր ցրտահարությունների ժամկետների և դրաց դեմ պայքարելու միջոցառումների մասին: Օրինակ, երբ փետրվարին գրանցվում էր նորմայից բարձր ջերմաստիճան՝ ոլորտի պատասխանատուները հայտարարություննով դիմում էին գյուղացիներին գյուղատնտեսական որոշ աշխատանքներ սովորականից ավելի վաղ կատարելու հորդորով:

Մասնավորապես` այգեգործներին խորհուրդ էր տրվում շուտ սկսել խաղողի այգիների այգեբացը: Հետևելով ջերմաստիճանի հետագա փոփոխություններին՝ հնարավոր ցրտահարության հետևանքներն մեղմելու համար հորդորում էին այգիների ծխահարության համար նախապատրաստել անհրաժեշտ միջոցներ: Այս տարի նույնպես փետրվարին գրանցվել էր նորմայից բարձր ջերմաստիճան, սակայն լիազոր մարմինը նման միջոցառումներ չիրականացրեց:
Էկոնոմիկայի նախարարության պաշտոնական կայքում կա երկու հրապարակում որոնք ինչ-որ չափով առնչվում էին գարնանային գյուղատնտեսական աշխատաքների հետ:

Նախարաության Գյուղատնտեսական խորհրդատվության, նորարարությունների և մոնիթորինգի վարչության աշխատակիցները մարտի 10-ին եղել են Արմավիրի մարզում և ֆերմերների հետ դասընթացի ընթացքում անդրադարձել ծիրանենու, խնձորենու, դեղձենու և այլ պտղատու ծառատեսակների էտի և ձևավորման առանձնահատկություններին, ինչպես նաև սխալ էտի հետևանքով առաջացող խնդիրներին։ Որևէ կանխատեսում կամ հորդոր հնարավոր ցրտահարությունների դիմակայման վերաբերյալ չի արվել: Իսկ դրա անհրաժեշտությունը միշտ էլ կա: Նախորդ տարի ցրտահարության և տարերային այլ աղետների խնդրի լուծման ուղղությամբ կառավարությունը որոշակի քայլեր արեց՝ առաջին անգամ փորձարկելով «Գյուղատնտեսության ոլորտում ապահովագրական համակարգի ներդրման փորձնական ծրագիրը»:

Ծրագրով ապահովագրավճարի չափը որոշվում է ապահովագրվող տարածքի գտնվելու վայրով՝ ըստ 5 ռիսկային գոտիների։ 2020 թվականի գյուղատնտեսական սեզոնի համար ապահովագրվեց 2 մշակաբույս՝ ծիրան և խաղող, 3 ռիսկերից` կարկուտ և հրդեհ, գարնանային ցրտահարություն: Կարկուտի և հրդեհի դեպքում ընտրվել է 6 մարզ (Արարատ, Արմավիր, Արագածոտն, Կոտայք, Վայոց Ձոր, և Տավուշ), գար¬նա¬նային ցրտահարության դեպքում՝ 2 մարզ (Արարատ, Արմավիր):
2020 թվականի փետրվարի 5-ից ապահովագրվող մշակաբույսերի ցանկում ընդգրկվեց նաև խնձորը, դեղձը, աշնանացան և գարնանացան գարին ու ցորենը:

Սակայն ծրագիրը պիլոտային է և ապահովագրվածների թիվը փոքր: Վարկառուների թիվը չավելացավ նույնիսկ այն դեպքում, երբ գերատեսչության համապատասխան ստորաբաժանումն այդ մասին պարբերաբար իրազեկման աշխատանքներ էր տանում մարզային այցելությունների ժամանակ: Կառավարությունը նաև նախատեսում է գյուղատնտեսական ապրանքների համար ավելացված արժեքի հարկը 16.6 տոկոսից նվազեցնել մինչև 7 տոկոս, իսկ մինչև 2024 թվականի դեկտեմբերը շահութահարկի վճարումից ազատել գյուղատնտեսական ապրանք արտադրողներին:

Այս քայլերն ավելի շուտ ուղղված են ստվերի կրճատմանը, իսկ ոլորտի զարգացման առումով երկարաժամկետ լուծումներ են: Այսօր գյուղացուն անհրաժեշտ են նաև կարճաժամկետ լուծումներ: Նախկինում պետությունը գյուղատնտեսական տարվա մեկնարկին գյուղոլորտի համար ներմուծում ու մատչելի գներով տրամադրում էր ցորենի ու գարու, ինչպես նաև այլ մշակաբույսերի սերմացուներ: Սուբսիդավորում էր գյուղացու դիզվառելիքը մատչելի գներով ապահովում էր նաև պարարտանյութ:

Ներկայում կառավարությունը հրաժարվել է այս միջոցներից՝ հայտարարելով, որ դրանցում եղել են կոռուպցիայի մեծ ռիսկեր և որ դրանից օգտվել են խոշոր հողատերերը: Առողջ տրամաբանությունը հուշում է, որ պետության այսօրվա գործիքակազմը լիովին բավարարում էր կոռուպցիոն ռիսկերն բացառելու և նույն օժանդակության ծրագրերը թափանցիկ իրականացնելու համար: Օրինակ, օժանդակություն ստացողների թվից կարելի էր հանել խոշոր խաղացողներին: Բայց պետությունը գնաց այլ ճանապարհով: Արդյունքում՝ այսօր արդեն արձանագրվել է պարարտանյութի գների աճ: Իսկ սերմացուն, որը պետք է ներկրեր մասնավորը, ինչպես պարզվեց խորհրդարանում վարչապետին ուղղած պատգամավորի հարցից և ոլորտի պատասխանատուի արձագանքից, դեռ Հայաստան չի ներկրվել:

Հասարակ գյուղացիներն այս հարցի շուրջ շատ սթափ են դատում: Վերջիններս համոզված են, որ եթե սերմացուի գները մասնավորին ձռնտու չլինի, չի նեկրի, իսկ ներկրելու դեպքում էլ հաստատ այն նախկինից ավելի թանկ է լինելու:

Այսպիսով գյուղոլորտում կատարվող երկարաժամկետ քայլերը դեռ իրենց երկար են սպասեցնել տալու, իսկ կարճաժամկետ օժանդակությունից հրաժարվելը առնվազը կբերի գյուղմթերքի գների աճի, և դժվար թե առաջիկա տարիներին կանգնեցնի ոլորտի անկումը: Կառավարությունը որպես կարճաժամկետ լուծում այստեղ նախատեսում է գյուղացուն անտոկոս վարկեր տալ: Այս քայլի արդյունավետությունը ցույց կտա ժամանակը՝ ընդորում էլի ոչ շուտ:

Ա. Վարդանյան