Քաղաքական 10:50 01/04/2020 Աշխարհում

Հարութ Սասունյան. Թուրքիան անտեսում է իր բարձրագույն դատարանի դատավճիռը Հայոց պատրիարքի ընտրության վերաբերյալ

Նորվեգիայի Օսլո քաղաքի «Ֆորում 18» կազմակերպության լուրերի ծառայությունը 2020 թ․ մարտի 25-ին հրապարակել է դոկտոր Մինե Յըլդըրըմի ծավալուն հոդվածը՝ բացատրելով Թուրքիայի կառավարության միջամտությունը Պոլսո հայոց պատրիարքի ընտրությանը, չնայած Սահմանադրական դատարանի որոշմանը, որ կառավարության միջամտությունը «չի եղել օրենքով նախատեսված և անհրաժեշտ ժողովրդավարական հասարակության մեջ»:

Երկու պոլսահայեր՝ Լևոն Պերճ Կուզուկօղլուն և Օհաննես Կարպիս Բալմումչյանը սկզբում հայց էին ներկայացրել Վարչական դատարան 2012 թ․ մարտի 27-ին: Դատարանը մերժեց հայցադիմումը՝ հայտարարելով, որ պատրիարքի ընտրությունը կարող է միայն տեղի ունենալ կոմայի մեջ գտնվող պատրիարքի մահվանից կամ պաշտոնաթող լինելուց հետո, չնայած որ 1863 թ․ օսմանյան ժամանակաշրջանի կանոններով՝  Հայոց պատրիարքի ընտրությունը կարող է տեղի ունենալ «պատրիարքի մահվան, հրաժարականի և այլ դեպքում»։ Հայցվորները բողոքարկեցին այս որոշումը, սակայն Վճռաբեկ դատարանը մերժեց այն 2015 թ․ նոյեմբերի 23-ին։

Երկու հայերն այնուհետև դիմեցին Սահմանադրական դատարան՝ պնդելով, որ նոր պատրիարքի ընտրության վերաբերյալ իրենց հայցի մերժումը պետության կողմից՝ իրենց կրոնի ազատության իրավունքի խախտում է: Դատարանը հօգուտ հայերի վճիռ կայացրեց հինգ տարի անց՝ 2019 թ․ մայիսին: Սակայն, Թուրքիայի ղեկավարներն անտեսեցին դատարանի կայացրած որոշումը: «Թեև դատավճիռը ներառում է այն կարևոր բացահայտումները, որոնք կապված են պետության կողմից հայ համայնքի ներքին գործերին չարդարացված միջամտության հետ, այն նաև հարցեր է առաջացնում, թե արդյոք Սահմանադրական դատարանը արդյունավետ տեղական դարման է, թե դերակատար, որը հարմար կերպով արգելափակում է դիմումները Ստրասբուրգում Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարան, դրանով իսկ փակելով դուռը միջազգային վերահսկողության համար», գրել է դոկտ․ Յըլդըրըմը։ «Պետությունը խոչընդոտել էր հայ համայնքին՝ ընտրելու իր կրոնական առաջնորդին 2009 թվականից, երբ այդ ժամանակվա պատրիարք Մեսրոբ Մութաֆյանը այլևս չէր կարող կատարել իր պարտականությունները հիվանդության պատճառով, մինչև 2019 թվականը, երբ համայնքը վերջապես ընտրեց Սահակ եպիսկոպոս Մաշալյանին որպես նոր պատրիարք»:

Ավելի քան զուգադիպություն է, որ Սահմանադրական դատարանն իր վճիռը կայացրեց 2019 թ․ մայիսի 22-ին՝ պետության կողմից 2019 թ․ մարտի 8-ին պատրիարքական ընտրությունները հաստատելուց  հետո, երբ մահացավ պատրիարք Մութաֆյանը։ Որոշման ժամանակի ընտրությունը նպատակ ուներ տպավորություն ստեղծել, որ պետությունը չի միջամտել նոր պատրիարքի ընտրությանը, և դատարանը չի ասել կառավարությանը, թե ինչ անել։
Իր որոշման մեջ Սահմանադրական դատարանը վկայակոչել է «1863 թ․ Կանոնակարգը՝ հայկական միլլեթի (էթնո-կրոնական համայնք) համար, միջազգային իրավական դրույթները, ներառյալ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (ՄԻԵԴ) և 1923 թ. Լոզանի Խաղաղության պայմանագրի դրույթները՝ Թուրքիայում ոչ մահմեդականների պաշտպանության համար», գրել է դոկտ․ Յըլդըրըմը:
Թուրքիայի Հանրապետության գոյության ընթացքում կառավարությունը որոշ կամայական փոփոխություններ է կատարել 1950, 1961, 1990, 1998 և 2019 թվականների պատրիարքական ընտրություններում։ «Ընտրությունների հրահանգները հիմնված էին 1961 թ․ սեպտեմբերի 18-ի Կառավարության որոշման վրա, որը տրվել էր միայն այդ տարվա պատրիարքական ընտրությունների համար և չէր պարունակում որևէ դրույթ հետագա ընտրությունների համար: Չնայած դրան, ներքին գործերի նախարարությունը շարունակել է օգտագործել այս հրամանը», գրել է դոկտ․ Յըլդըրըմը: Ներքին գործերի նախարարության կողմից Սահմանադրական դատարան ներկայացրած դիմումում նշվում էր, որ իշխանությունների ձեռնարկած միջոցները բխել են «պետության կողմից կրոնական դաշտը կազմակերպելու որոշակի պարտավորությունից»:

Սահմանադրական դատարանը մերժեց այդ փաստարկը՝ որոշելով, որ իր վճիռը հիմնված է Թուրքիայի Սահմանադրության 24-րդ հոդվածի վրա, որը պաշտպանում է կրոնական ազատությունը, Լոզանի պայմանագրի 38-րդ հոդվածի վրա, որը վերաբերում էր կրոնի գործելակերպին, ինչպես նաև Եվրոպական դատարանի տարբեր վճիռների վրա: Բացի այդ, Սահմանադրական դատարանը որոշում կայացրեց, որ «Պատրիարքի ընդհանուր փոխանորդի նշանակումը (2010 թ.) հայ համայնքի մրցակցային քաղաքացիական և հոգևոր նախաձեռնությունների շրջանակներում տեղի ունեցած գործընթացի արդյունք չէ, այլ՝ «պետության ճնշման հետևանք, որը հակասահմանադրական էր», նշել է դոկտ․ Յըլդըրըմը։ «Եզրակացության մեջ Սահմանադրական դատարանը գտել է, որ պետությունը չի կարողացել ցուցաբերել անհետաձգելի սոցիալական անհրաժեշտություն, որը ոտնակոխում է «հայկական ավանդույթների ոգին և հայ համայնքի կամքը»։ Ուստի միջամտությունը հայցվորների  կրոնի կամ հավատքի ազատության իրավունքին՝  պատրիարքական ընտրություններ անցկացնելու պահանջը մերժելու եղանակով, չի կարող համարվել համատեղելի ժողովրդավարական հասարակության պահանջների հետ, և այդպիսով խախտվել էր Սահմանադրության 24-րդ հոդվածը»:

Այնուամենայնիվ, նույնիսկ Սահմանադրական դատարանի որոշումից հետո պետությունը շարունակեց միջամտել պատրիարքական ընտրություններին: Թուրքիայի ներքին գործերի նախարարությունը հանդես եկավ նոր սահմանափակումով, որոշելով, որ միայն այն թուրքահայ եպիսկոպոսները, որոնք այդ ժամանակ ծառայում էին Թուրքիայում, կարող էին լինել պատրիարքարանի ընտրության թեկնածուներ ՝ դրանով իսկ թույլատրելի թեկնածուների թիվը իջեցնելով երկուսի։ «Սա հարյուր տոկոսով հակասում է Սահմանադրական դատարանի որոշմանը», ասել է սույն գործով փաստաբան Սեբու Ասլանգիլը։ Այնուամենայնիվ, պատրիարքական ընտրության Հայկական նախաձեռնող խումբը որոշեց չվիճարկել ներքին գործերի նախարարության որոշումը, որպեսզի ավելի չհետաձգի նոր պատրիարքի ընտրությունը:

Դոկտ․ Յըլդըրըմը եզրափակել է․ «Այս որոշումը բարձրացրեց Սահմանադրական դատարանի հեղինակությունը որպես բարձրագուն դատարանի, որը վճիռ է կայացնում ՄԻԵԴ-ի իրավագիտությանը համապատասխան։ Սակայն, կայացման ժամանակի պատճառով, դատավճիռը ոչ մի ազդեցություն չունեցավ անարդարության շտկման վրա, որին բախվել էր  հայ համայնքը։ Այն նաև փակեց Ստրասբուրգում ՄԻԵԴ-ին դիմում ներկայացնելու դուռը, դրանով իսկ խոչընդոտելով վճռի կատարման միջազգային վերահսկողությունը»:

Արդարև, ինչպես փաստում է իրավական ասացվածքը՝ «Արդարության ուշացումը՝ արդարության մերժում է»:

Հարութ Սասունյան
«Կալիֆորնիա Կուրիեր» թերթի հրատարակիչ և խմբագիր
www.TheCaliforniaCourier.com
Թարգմանությունը՝ Ռուզաննա Ավագյանի

 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Լրահոս

20:22
Ի՞նչ բանավեճ քաոսի լեզվով խոսող, առողջ տրամաբանությունը մերժող և միտքը կեղծիքի վրա կառուցող մարդու հետ․ Զաքարյան
ՀՀԿ ԳՄ անդամ Արտակ Զաքարյանը գրում է.  «Ինքդ էլ լավ գիտես, որ նախորդ նախագահներից ոչ ոք չի գալու քեզ հետ բանավեճի, դրա համար էլ...
Աղբյուր` Panorama.am
20:10
Անդրեն ու կինը՝ Անին բաժանվե՞լ են․ Երգչի կինը հեռացրել է բոլոր լուսանկարները
Starnews-ը գրում է․ «Օրեր առաջ ԱՄՆ-ում՝ Dolby թատրոնում տեղի ունեցավ «Armenian music Video Awards» հեղինակավոր...
Աղբյուր` Panorama.am
20:00
Գերասիմ Վարդանյանը կշարունակի մնալ ազատության մեջ․ փաստաբան
Փաստաբան Սերգեյ Հարությունյանը տեղեկացնում է․ «ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանն այսօր մերժեց ՀՀ գլխավոր դատախազության հատուկ վերանայման...
Աղբյուր` Panorama.am
19:36
Բա դու ո՞ւմ ետևում ես թաքնվում`ոստիկանության զորքի՞, թե՞ զրահապատ շքախմբի․ քաղաքացիները պատասխանում են Փաշինյանին
Նիկոլ Փաշինյանը ֆեյսբուքյան էջում գրել է․ «Լավ է, որ նախկին նախագահները իրենց ներկայացուցիչների միջոցով արձագանքել են ԼՂ բանակցային...
Աղբյուր` Panorama.am
19:20
Սամվել Վարդանյանի նկատմամբ հանցագործության կազմակերպիչը հանդիսացել է ՔՊ-ի բարձրագույն ղեկավարությունը․ Մելիքյան
«Սա հանցագործության մասին հաղորդում է, որը ներկայացրել է տուժող ճանաչված Հակոբ Ասլանյանը։ Այն քանի որ հանրային մեղադրանքի գործ է, ոչ թե՝...
Աղբյուր` Panorama.am
18:49
Արցախյան բանակցությունների մասին Նիկոլի գրառումը ոտքից գլուխ սուտ է, փորձում է էշի տեղ դնել․ Աշոտյան
Նիկոլի այսօրվա գրառումը մինչ իր կողմից իշխանության զավթումն Արցախյան բանակցությունների բովանդակության մասին ոտքից գլուխ կեղտոտ, անլվա սուտ է,...
Աղբյուր` Panorama.am
18:37
Դատավարությունը կարող է վերջանալ Սամվել Վարդանյանի պարգևատրմամբ․ Նարեկ Մալյան
Հնարավոր է ինտրիգ ակնկալել  Սամվել Վարդանյանի դեմ դատից՝ հաշվի առնելով Հակոբ Ասլանյանի այսօրվա կարգավիճակը, լրագրողի հարցին ի պատասխան...
Աղբյուր` Panorama.am
18:09
Ես նմա՞ն եմ հալածվողի․ ՔՊ-ից հեռացված Հակոբ Ասլանյան
Լրագրողները ՔՊ-ից հեռացված Հակոբ Ասլանյանից հետաքրքրվեցին, թե հնարավոր է հետ վերցնի բողոքը, պատասխանը կարճ էր՝ ոչ։ Հարցին թե, արդյո՞ք...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Չեմ հասկանում, ով է նման հաշվարկ կատարել. Տնտեսագետը՝ աշխատաժամանակի կրճատման մասին
Աշխատաժամանակի տևողության՝ մեկ ժամով կրճատումը կառաջացնի բացասական հետևանքներ թե տնտեսության, թե գործատուների, թե պետական բյուջեի համար։...
Աղբյուր` Panorama.am
18:00
Սիրիայի արտգործնախարարի պաշտոնակատարը կրթություն է ստացել Թուրքիայում
Սիրիայի նոր իշխանություններն արտաքին գործերի նախարարի ժամանակավոր պաշտոնակատար  են նշանակել Ասաադ Հասան ալ-Շիբանիին: Այդ մասին տեղեկացրել է...
Աղբյուր` Panorama.am
17:58
Նա uտախnսnւթյան բացարձակ չեմպիոն է. Ռ.Քոչարյանի գրասենյակի ղեկավարը՝ Փաշինյանի մասին
«Վաղուց պարզ է, որ նա ստախոսության բացարձակ չեմպիոն է»,- NEWS.am-ի հետ զրույցում ասել է ՀՀ երկրորդ նախագահի գրասենյակի ղեկավար...
Աղբյուր` Panorama.am
17:51
Հայ nրբnւhիների գործած Ղազիրի գորգը՝ Հայոց ցեղասպանnւթյան թանգարան-ինստիտուտում
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը ստացել է արժեքավոր նվիրատվություն՝ Ղազիրի (Լիբանան) որբանոցի հայ որբուհիների գործած գորգը, որը գործվել...
Աղբյուր` Panorama.am
17:42
Կրեմլը հերքել է լուրերն այն մասին, որ Ասադի կինը ցանկանում է բաժանվել նրանից և հեռանալ Ռուսաստանից
ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը, մեկնաբանելով Բաշար ալ-Ասադի կնոջ՝ «Ռուսաստանի Դաշնությունից հեռանալու հատուկ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:31
Պուտինն Իրանի նախագահին հրավիրել է Ռուսաստան
Իրանի նախագահ Մասուդ  Փեզեշքիանը  հրավիրվել է Ռուսաստանի Դաշնություն։ Նրան համապատասխան հրավեր է ուղարկել Ռուսաստանի ղեկավար Վլադիմիր...
Աղբյուր` Panorama.am
17:21
ԱՄՆ Պետդեպարտամենտն իր քաղաքացիներին հորդորել է անհապաղ լքել Բելառուսը
ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը Բելառուսում գտնվող ամերիկացիներին կոչ է արել անհապաղ լքել հանրապետության տարածքը։ «ՌԻԱ նովոստի»-ի փոխանցմամբ,...
Աղբյուր` Panorama.am
17:20
Հոռոմ-Արթիկ-Ալագյազ ավտոճանապարհին թույլ բուք է, տեղ-տեղ մերկասառույց
Դեկտեմբերի 23-ին՝ ժամը 17:00-ի դրությամբ, Հոռոմ-Արթիկ-Ալագյազ ավտոճանապարհին թույլ բուք է, տեղ-տեղ մերկասառույց։ Անիի տարածաշրջանում խիտ...
Աղբյուր` Panorama.am
17:14
ՄԻՊ-ն հրապարակել է արտահերթ զեկույց
Մարդու իրավունքների պաշտպանը հրապարակել է  արտահերթ զեկույց՝ «ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական հիմնարկներում և ՆԳՆ ոստիկանության...
Աղբյուր` Panorama.am
16:53
Փաշինյանը հանրությանը մեսիջ է ուղարկում, թե իր իշխանության այլընտրանքը Կարգին Հայկոն է. Նորիկ Նորիկյան
«Նիկոլ Փաշինյանը մեզ՝ հանրությանը, մեսիջ է ուղարկում, թե՝ սիրելի հանրությո՛ւն, մեր իշխանության այլընտրանքը Կարգին Հայկոն...
Աղբյուր` Panorama.am
16:39
Ամբիոնի մոտ կանգած այդ կին թեկնածուի թաց աչքերը չեմ մոռանում. Լիլիթ Գալստյան
ԱԺ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Լիլիթ Գալստյանն անդրադարձել է Հայաստանում համակարգային կոռուպցիայի առկայության վերաբերյալ...
Աղբյուր` Panorama.am
16:31
Եվգենի Պետրոսյանի ընտանիքում uկանդալ է ծագել
Հաղորդավար, հումորիստ Եվգենի Պետրոսյանի ավագ դուստրը պահանջում է ԴՆԹ անալիզ՝ համոզվելու, որ Տատյանա Բրուխունովայի երեխաների հայրը հենց իր հայրն...
Աղբյուր` Panorama.am
16:27
Հենրիխ Դանիելյան. Քաղաքապետարանը դարձրել եք թալանի և կոռուպցիայի որջ
«Ավինյան Տիգրանը որոշել է իր սեփական միջոցներով փոխհատուցել 7.200.000 դրամը, որը ծախսվել էր իր ԱՄՆ թռիչքի վրա»,-Ավինյանի այսօրվա...
Աղբյուր` Panorama.am
16:22
Վարչախումբն ամոթալի կերպով անհաղորդ է Սիրիայի հայության ճակատագրի հանդեպ. «Հայաքվե»
««ՀայաՔվե» ազգային քաղաքացիական միավորումը մտահոգված է Սիրիայի Արաբական Հանրապետությունում իշխանափոխությունից հետո ստեղծված...
Աղբյուր` Panorama.am
15:50
Կասեցվել է ավտոլվացման 15 կետի գործունեությունը
Հայաստանի մարզերում շարունակվում են ջրային ռեսուրսների նորմերի պահպանությանն ուղղված խստացված միջոցառումները։ Այդ մասիկն հայտնում է...
Աղբյուր` Panorama.am
15:40
Ոչ ոք դեռ չի գնացել դիաhերձարшն՝ վերցնելու երգչուհի Սեդոկովայի նախկին ամուսնու՝ Յանիս Տիմայի մարմինը
Գրեթե մեկ շաբաթ է անցել լատվիացի բասկետբոլիստ, երգչուհի Աննա Սեդոկովայի նախկին ամուսնու՝ Յանիս Տիմայի ողբերգական մահից, սայան նրա դիակը շարունակ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:37
Ինչպես խուսափել տոնական օրերին սննդային գործոնով պայմանավորված վարակիչ հիվանդություններից
Ամանորյա տոնական օրերին առկա են բոլոր նպաստավոր պայմանները սննդային գործոնով պայմանավորված վարակիչ հիվանդությունների առաջացման համար, քանի որ...
Աղբյուր` Panorama.am
15:24
Արթուր Վանեցյանը դեկտեմբերի 25-ին կլինի «Իմնեմնիմի» պոդքասթի հյուրը
ԱԱԾ նախկին տնօրեն, «Հայրենիք» կուսակցության նախագահ Արթուր Վանեցյանը դեկտեմբերի 25-ին կլինի «Իմնեմնիմի» պոդքասթի հյուրը։...
Աղբյուր` Panorama.am
15:21
Ջրանջատում Գեղարքունիքի և Կոտայքի մարզերում դեկտեմբերի 24-ին
«Վեոլիա Ջուր» ընկերությունը տեղեկացնում է իր հաճախորդներին և սպառողներին, որ «Հայաստանի Էլեկտրական ցանցեր» ընկերության...
Աղբյուր` Panorama.am
15:04
Հայաստանից սկսել են ավելի հաճախ այցելել Ռուսաստան
«Tutu» ծառայության փորձագետները պարզել են, թե որ երկրների քաղաքացիներն են գալու Ռուսաստանի Դաշնություն ձմեռային արձակուրդներին և...
Աղբյուր` Panorama.am
14:45
Ընտանեկան փոքր երազանքից մինչև մեծ բիզնես. Danielyan Sweets
Դանիելյաններն իրենց ընտանեկան բիզնեսը սկսել են Սպիտակի երկրաշարժից հետո՝ փոքր տնակից, իսկ այժմ ունեն արդեն 500-ից ավելի աշխատակից։ Ընտանիքը...
Աղբյուր` Panorama.am
14:40
Բալետային թատերախմբի հյուրախաղերն Իտալիայում բացառիկ են ու պատմական. Ռոնա Ահարոնյան
Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի  բալետային խումբը հյուրախաղերով Իտալիա է հրավիրվել շվերյցարական...
Աղբյուր` Panorama.am

Տեսանյութեր

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան
12:25 21/12/2024

Հայաստանի ու հայ ժողովրդի շահերը պաշտպանող իշխանություն գոյություն չունի. Բագրատ Սրբազան

Հետևեք մեզ և ծանոթացեք թարմ լուրերին!

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}