Ձեր վստահելի աղբյուրը

Կորոնավիրուսային արգելափակումների ժամանակ քաղաքացիներին վերահսկելու խստացված հսկողության միջոցառումները կարող են հանգեցնել անձնական ազատությունների երկարատև «գողության»։ Այս մասին նախազգուշացնում է գաղտնիության հարցերով ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցող Ժոզեֆ Կանատաչին: Այս մասին գրում է The Independent-ը։

«Բռնապետությունները և ավտորիտար հասարակությունները հաճախ սկսվում են սպառնալիքների առերեսվելուց։ Այդ իսկ պատճառով կարևոր է այսօր զգոն լինել և բաց չթողնել մեր բոլոր ազատությունները»,-Thomson Reuters հիմնադրամին ասել է Կաննատաչին:

Կորոնավիրուսային պանդեմիան կառավարություններին ստիպել է, որ իրենք իրենց հռչակեն, ըստ էության, պատերազմի մեջ՝ շատ քաղաքական գործիչներ նշում են «անտեսանելի» թշնամու կամ հարձակվողի մասին:

Առողջապահության ոլորտի փորձագետների խորհրդով, նույնիսկ այն երկրները, որոնք համարվում են աշխարհի ամենալիբերալ ժողովրդավարությունները, կիրառում են կարանտինային միջոցառումներ, որոնք, կարծես թե, անհեթեթ էին թվում ընդամենը շաբաթներ առաջ:

Քանի որ կառավարությունները վերցնում են, թե ինչպես վերահսկել և կիրառել շարժման սահմանափակումները, մի քանիսը դիմել են ավելի ավտորիտար տեխնոլոգիաների, ինչպիսիք են դեմքի ճանաչումը և հեռախոսներով հետևումը:

«Վտանգն այն է, որ բացառիկ հանգամանքներում քաղաքացիներին պաշտպանելու համար ձեռնարկված միջոցառումները, երբ մարդկանց մեծամասնությունը ընդունում է, որ դրանք անհրաժեշտ են, կարող է ավելի երկարացնել ներկայիս ճգնաժամը»,- ասում է Կաննատաչին։
Թեև դժվար է յուրաքանչյուր միջոցը ճիշտ գնահատել, մինչդեռ համաճարակը շարունակվում է, Կաննատաչիի կարծիքով, երաշխիքները պետք է լինեն՝ համոզված լինելու, որ պատասխաններն անհրաժեշտ են և համաչափ:

Վերահսկողության միջոցառումները պետք է գրվեն օրենքով և հստակ սահմանվեն ժամկետով:
ՄԱԿ պաշտոնյան նախազգուշացնում է, որ հեռախոսով հետևելու միջոցով ստացված տվյալները կարող են չարաշահվել կամ գողացվել՝ խոցելի էթնիկ, կրոնական կամ սեռական փոքրամասնություններին անարգելու համար ՝ նրանց ենթարկելով բռնության և խտրականության ռիսկի:

«Մենք պետք է շատ զգույշ լինենք, թե ինչպես ենք մենք օգտագործում այդ գործիքները։ Եվ քաղաքացիները պետք է օգտագործեն բոլոր միջոցները, որոնք ունեն՝ ազդելու ինչպես քաղաքականության, այնպես էլ ընդունված օրենքների վրա, որոնք վերաբերվում են իրենց»,- ասում է Կաննատաչին:

Բերվում է Չինաստանի օրինակը, որն իր քաղաքացիների նկատմամբ վաղուց արդեն կիրառում էր սահմանափակող տեխնոլոգիաները, երևում է, որ հաղթահարել է վարակի առաջին ալիքը՝ խստորեն կիրառվող կարանտինային միջոցառումներից հետո:

Իսրայելի հակաահաբեկչական ստորաբաժանումը նաև կօգտագործի այնպիսի տեխնոլոգիաներ, ինչպիսիք են հեռախոսները, որոնք սովորաբար կիրառվում են պաղեստինցիների համար, քաղաքացիներին հետևելու համար՝ նրանց հեռախոսին տեքստ ուղարկելով, երբ խախտում են կարանտինի կանոնները կամ հնարավոր է կապի մեջ են եղել վարակված մարդու հետ:

Հարավային Կորեան, որին մեծապես գովերգում են վարակի բռնկումը դանդաղեցնելու ջանքերի համար, վեբ մշակողներին աշխատանքի է հրավիրել՝ քաղաքացիների տեղաշարժերի մանրամասն քարտեզներ կառուցելու համար՝ օգտագործելով CCTV-ն, հեռախոսներին և բանկային գործարքներին հետևելով։

Սինգապուրը գործարկել է սմարթֆոնի հավելված, որը իր օգտագործողներին ասում է, որ հնարավոր է, որ նրանք կոնտակտ են ունեցել կորոնավիրուսի հետ, մինչդեռ Թայվանը կառուցել է «էլեկտրոնային ցանկապատ»՝ հեռախոսի հետագծման (phone-tracking)  տվյալների միջոցով՝ կարանտինի միջոցառումներն իրականացնելու համար:

«Կառավարությունները պետք է կամավոր գործիքներ առաջարկեն, ինչպիսիք են հեռախոսին հետևելու ծրագրերը, որոնք պահանջում են օգտագործողների համաձայնությունը` ավելի լայն վերահսկողության լիազորությունների համար։ Տվյալների ցանկացած ձև կարող է սխալ կիրառվել աներևակայելի վատ եղանակներով։ Եվ եթե ունեք առաջնորդ, ով ցանկանում է չարաշահել համակարգը, համակարգն արդեն այնտեղ է»,- ասում է Կաննատաչին՝ կոչ անելով երկրներին ստեղծել անկախ մարմիններ, որոնք վերահսկելու են այդպիսի միջոցառումները:

Հիշեցնենք, որ օրերս ՀՀ ԱԺ-ն ևս ընդունեց «Արտակարգ դրության իրավական ռեժիմի մասին» և «Էլեկտրոնային հաղորդակցության մասին» օրենքներում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու  փաթեթը, որով հնարավորություն է տրվում հավաքագրել ՀՀ քաղաքացիների հեռախոսազանգերի և տեղաշարժերի մասին տեղեկությունները։