Ձեր վստահելի աղբյուրը

«Հաշվի առնելով կորոնավիրուսի զանգվածային թեստավորում անցկացնելու կառավարության նպատակը, առաջարկել ենք Հայաստանում ախտորոշիչ թեստեր արտադրել»,- այսօր առցանց քննարկման ընթացքում ասաց ՀՀ ԳԱԱ Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտի տնօրեն Արսեն Առաքելյանն՝ անդրադառնալով կորոնավիրուսի ախտրոշման տեղական թեստերի արտադրությանը։

Նրա խոսքով, թեստերի արտադրությունը լինելու է պետության ֆինանսավորմամբ և արդեն իսկ հայտնի տեխնոլոգիաների վրա, որոնք ընդունված են տարբեր միջազգային կազմակերպությունների կողմից՝ որպես վիրուսային հիվանդությունն ախտորոշելու ամենահարմար միջոց։

«Այդ տեխնոլոգիան Հայաստանում իրականացնելու համար անհրժեշտ է ձեռք բերել հիմքեր և նյութեր, որի համար այս պահին բանակցում ենք մի շարք արտադրողների հետ։ Իրականում նյութերի, արտադրության կամ պաշարների պակաս այս պահին չի նկատվում, սակայն նկատվում է ախտորոշիչ թեստերի դեֆիցիտ, և յուրաքանչյուր երկիր այս պահին փորձում է լուծել իր ներքին պահանջարկի հարցը»,- նշեց Առաքելյանը։

Նա հստակեցրեց՝ թեստերը նախատեսված են լինելու պոլիմերազային շղթայական ռեակցիայի մեթոդով վիրուսի ախտորոշման համար։ Դա գենետիկական հետազոտություն է և ներկայումս օգտագործվում է հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի կողմից՝ կորոնավիրուսի ախտորոշման համար։

«Մենք ունենք մի քանի նպատակ, առաջին հերթին՝ փորձել ստանալ էլ ավելի մատչելի ախտորոշիչ թեստեր, կազմակերպել թեստերի դեֆիցիտի պայմաններում թեստերի անխափան մատակարարում և արագ արձագանքել պահանջարկին»,- ներկայացրեց բանախոսը։

Նրա խոսքով, այժմ իրականացվում են արտադրական ենթակառուցվածքի նախապատրաստական աշխատանքներ. «Ինստիտուտն ունի նմանատիպ աշխատանքների բավականին մեծ փորձ,  գիտական և տեխնիկական ներուժ։ Մեր մոտ օգտագործվում են «ՊՇՌ» մեթոդները, և այդ փորձը մենք կներդնենք այս նախագծում»։

Առաքելյանը տեղեկացրեց, որ Հայաստանն այժմ օգտագործում է այլ երկրներում ստեղծված թեստերը, սակայն դրանք այնքան էլ մատչելի չեն, և համավարակի պայմաններում նկատվում է դրանց պակաս.

«Մենք ունենք նաև փոխադրման խնդիրներ՝ պայմանավորված համավարակի ընթացքում շատ երկրների սահմանների փակ լինելով»։

Հարց.  Արդյո՞ք կան հաշվարկներ, թե ինչ ֆինանսական օգուտ կունենա Հայաստանը թեստեր արտադրելով։

Առաքելյան. Այս փուլում այդ հաշվարկներն արվում են, բայց դա աշխատանքային գործընթացում է հիմա։

Դիտարկմանը, որ ավելի ճիշտ կլիներ թեստեր արտադրելու համար մրցույթ հայտարարել, Առաքելյանը արձագանքեց՝ մենք ներկայացրել ենք նախագիծ, որն արժանացել է հավանության, իսկ թե ինչպես է ընդունվել գումար հատկացնելու որոշումը, մեր իրավասությունների մեջ չէ։

Հարց. Հայաստանում կա՞ մեկ այլ կառույց, որը կարող է նման առաջադրանք իրականացնել և թեստեր արտադրել։

Առաքելյան. Եթե նման այլ կառույց լիներ, կարծում էր, թեստ արտադրելու առաջարկ կներկայացներ։

Հարց. Արտադրանքը հետագայում կարտահանվի՞։

Առաքելյան. Մեր առաջնային խնդիրն արտադրությունը Հայաստանի համար ապահովելն է։ Հետագայում կարող է արտահանենք, կարող է՝ ոչ։

Հարց. Անհրաժեշտ պարագաներ ձեռք բերելու համար որքա՞ն ժամանակ է անհրաժեշտ, և ո՞ր երկրներից է ներկրվելու։

Առաքելյան. Անհրաժեշտ սարքավորումներ կան, ամեն դեպքում մենք հիմա ուսումնասիրում են սարքավորումներ ձեռք բերելու հնարավորությունը։ Այդ սարքավորումներն անհրաժեշտ չեն, բայց կարող են պրոցեսն ավելի արագացնել։ Իսկ նյութերի ձեռքբերման համար արդեն արտադրողների հետ բանակցություններ վարում ենք։

Հարց. Ե՞րբ կսկսվի թեստերի արտադրությունը։

Առաքելյան. Արտադրությունը կսկսվի, երբ համապատասխան նյութերը կկարողանանք ձեռք բերել։ Դա տեխնիկական աշխատանքային փուլում է, դրա համար չեմ ուզում շատ մանրամասնել։

Հարց. Օրական քանի՞ թեստ արտադրելու ներուժ ունի Հայաստանը։

Առաքելյան. Բավականաչափ ներուժ ունենք, բայց բուն արտադրական պրոցեսից հետո նոր հստակ կդառնա։

Հարց. Որակային առումով կտարբերվի՞ Հայաստանում արտադրվող թեստը ներկրվողից։

Առաքելյան. Ախտորոշիչ թեստերը քանի դեռ օգտագործվում են առողջապահության ոլորտում, պետք է համապատասխանեն սահմանված ստանդարտներին։ Մեր կողմից արտադրվող թեստերը լինելու են Հայաստանի կողմից ներկրված և օգտագործվող թեստերի  որակի։

Հարց. Հնարավո՞ր է արտադրությունն այնքան ուշանա, որ այլևս թեստերի անհրաժեշտություն չլինի։

Առաքելյան. Տեխնիկական առումով թեստերի արտադրությունը բարդ չէ, միայն նյութերը պետք է ձեռք բերենք։ Ոչ երկար ժամանակ պետք կլինի թեստերը փորձարկելու և որակը որոշելու համար։

Հարց. Ինչպե՞ս կարելի է գնահատել Հայաստանում կորոնավիրուսի զարգացումը։

Առաքելյան. Դեռևս ամբողջ աշխարհի մակարդակով կորի աճ կա, բացառությամբ Չինաստանի։ Ինձ թվում է, որ դեռ մի քանի ամիս մենք այս խնդրի հետ կառնչվենք։