Ձեր վստահելի աղբյուրը

ՀՀ Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Պատմության ինստիտուտի տնօրեն, ակադեմիկոս Աշոտ Մելքոնյանի կարծիքով, Հայաստանի առաջիկա խնդիրը  պետք է լինի դիմել ՄԱԿ-ին՝ առաջարկելով ձևակերպում տրվի նաև հայրենազրկման հանգամանքին։

«Լուրջ ձեռքբերում կհամարեմ, եթե մենք դիմենք Միավորված ազգերի կազմակերպությանը։ Ինչպես 1948 թվականի դեկտեմբերի 9-ի՝ Ռաֆայել Լեմկինի  ցեղասպանության վերաբերյալ հայտնի բանաձևն է, այնպես էլ մեր առաջարկությամբ մի նոր ձևակերպում տրվի միջազգային մակարդակով արված,  ՄԱԿ-ի կողմից հաստատված հայրենազրկման հանգամանքին, որովհետև ոճրագործություն է  ոչ միայն ազգին ֆիզիկապես բնաջնջելը, նաև նրան իր հողից, հայրենիքից զրկելը, մի բան, որը միջազգային օրենքում ձևակերպված չէ։ Կարծում եմ՝ մեր  առաջիկա խնդիրը պետականորեն պետք է լինի կամ ուղղակիորեն, կամ ՄԱԿ-ի մեզ բարեկամ անդամ երկրների միջով փորձել նման ձևակերպում մտցնել, որ հայրենազրկումը ևս ցեղասպանության ամենադաժան դրսևորումներից մեկն է, շատ դեպքերում այդ ցեղասպանությունն իրականացվում է այս կամ այն էթնոսին իր բուն հայրենքից զրկելու նպատակով»,- Աշոտ Մելքոնյանն իր կարծիքը հայտնեց Panorama.am-ի հետ զրույցում։

Նրա խոսքով, 2015 թ. հունվարի 29 –ի Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի համահայկական հռչակագրի ընդունումից հետո, իհարկե, բավական բան փոխվել է այն իմաստով, որ խոսվում է արդեն ցեղասպանության հետևանքերի վերացման մասին, որը պահանջատիրության հանգամանքն է։

Ա. Մելքոնյանը նշեց, որ Հայոց ցեղասպանության հարցում վերջնական հայեցակարգային մոտեցում դեռ չեն ձևակերպել, բայց բոլոր դեպքերում ուրախալի էր, որ եթե վերջին հինգ տարիների ընթացքում երկչոտ ձևով խոսվում էր հատուցման անհրաժեշտության մասին կամ, դիվանագիտական լեզվով ասած, ցեղասպանության հետևանքների վերացման մասին, հիմա շատ ավելի համարձակ է այդ մասին խոսվում։ Նա հիշեցրեց, որ նախորդ տարվա ապրիլի 24-յան ուղերձներում նշվում էր հայ ժողովրդի հայրենազրկման մասին, ոչ միայն ֆիզիկապես բնաջնջման, նշվում էր, որ այդ ցեղասպանության նպատակը եղել է հայերին իրենց բնօրրանից, բուն հայրենիքից՝ Արևմտյան Հայստանից, զրկելը։

«Եթե այս ապրիլի 24-ի միջոցառումների շրջանակում այս մոտեցումն էլ ավելի հստակեցվի, խորացվի, կհամարեմ լուրջ ձեռքբերում»,- ասաց պատմաբանը։

Հարցին, թե ինչո՞ւ մինչ այժմ չի մշակվել հայեցակարգ, Ա.Մելքոնյանը պատասխանեց, որ այդ հայեցակարգն անհատների, գիտնականների, հասարակական, քաղաքական կազմակերպությունների մակարդակում բոլոր դեպքերում մշակվում է։ Նրա ներկայացմամբ, ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտը նման քայլ արել է, մեկ տասնյակից ավելի մենագրություններ են լույս տեսել այն հարցի շուրջ, թե ինչ պետք է լինեն հայկական մարտավարությունն ու ռազմավարոթյունը Հայոց ցեղասպանության խնդրում ու հատուցմանը հասնելու մեր կառուցակարգերն որոնք են։

Մասնավորապես, Ա.Մելքոնյանը նշեց Պատմության ինստիտուտի  Հայկական հարցի և հայոց ցեղասպանության պատմության բաժնի վարիչ, դոկտոր պրոֆեսոր Արմեն Մարուքյանի կատարած աշխատանքները, որոնք նվիրված են ցեղասպանության դիմաց հատուցման հասնելու խնդիրներին, այդ կառուցակարգերի մշակմանը։ Վերջերս էլ, Ա.Մելքոնյանի խոսքով, Ակադեմիայի հայագիտության բաժանմունքի միջոցներով, Հայագիտական ֆոնդի ֆինանսավորմամբ,  կարողացել են միջգիտակարգային աշխատանք կատարել. 600 էջանոց աշխատություն է ստեղծվել Հայոց ցեղասպանության ընթացքում հայ ժողովրդի  կորցրած նյութական, տարածքային կարուստների վերաբերյալ և ինչպես են իրենք պատկերացնում  այդ խնդրի լուծումը և հայկական մարտավարությունն ու ռազմավարությունն առաջիկայում։ Աշխատությունը ստեղծվել է  ոչ միայն Պատմության ինստիտուտի, նաև տարբեր հաստատությունների, այդ թվում Երկրաբանության ինստիտուտի, ոչ հումանիտար ոլորտի մարդկանց ակտիվ մասնակցությամբ։ Ակադեմիկոսը վստահ է, որ եթե այս ուղղությամբ ջանքերը միավորեն, անկասկած, կարձանագրեն հաջողություն։

Ինչ վերաբերում է պետության քայլերին, ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի տնօրենն ասաց, որ պետության խնդիրը  մի փոքր ավելի բարդ է և նուրբ այն իմաստով, որ եթե անհատ գիտականը կամ հասարակական, քաղաքական կազմակերպությունը շատ վճռական կարծիքներ են հայտնում այս խնդրի վերաբերյալ, արդեն որպես իշխանություն պետք է ավելի զգուշավոր լինել,  որովհետև հանրապետության, ազգի անվտանգության համար որոշակի պատասխանատվություն է կրում։

«Սա մշտապես նկատվել է բոլոր իշխանությունների ժամանակ, հիմա էլ  է պահպանվում։ Դրա համար, կարծում եմ, այս ոլորտում բացահայտ ձեռնոց նետելու տարբերակով չէ, որ իշխանությունները պետք է աշխատեն, այլ իրենց աջակցությունը բերեն այդ կառուցակարգերի, հայեցակարգերի ձևավորմանը և պատեհ առիթի դեպքում նոր պետական մակարդակով դրանք  ներկայացնեն համաշխարհային հանրությանը։ Շատ կարևոր է այստեղ կատարել աշխատանքի բաժանում»,- ասաց ՀՀ ԳԱԱ Պատմության ինստիտուտի տնօրեն Աշոտ Մելքոնյանը։