Թաթուլ Մանասերյան․ Մեր երկիրն արդեն հետ է շպրտվել տարածաշրջանային զարգացումից
«Գոլոս Արմենի»-ն «Այլընտրանք» հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, տնտեսագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր Թաթուլ Մանասերյանի հետ խոսել է Հայաստանի կառավարության ծրագրին, որով երկարաժամկետ տնտեսական զարգացման համար մասնավոր հատվածին հատկացնում է 50 միլիարդ դրամ։ Ծրագիրը բաժանված է 10 փուլերի՝ 5 միլիարդ դրամի չափերով։
Պետական աջակցության համար սահմանված են մի քանի պայմաններ։ Թե կոնկրետ որ ոլորտներին են առաջնահերթություն տրվելու ներդրումային նախագծերի իրագործման ժամանակ, չի հստակեցվել։
«Ասում են ավելին, քան իրականացնում են։ Այս լայնածավալ նախագիծը գործող կառավարության նոու-հաուն չէ, այլ մշակվել է, մանրամասն քննարկվել և մի քանի տարի առաջ ներկայացվել է կառավարությանը: Սա առաջին դեպքը չէ վերջին տարիներին, երբ տարբեր տեսակի ծրագրեր են ներկայացվում կառավարություն՝ առանց հստակեցնելու հեղինակներին: Մենք արդեն համակերպվել ենք դրան: Հիմնական բանը այն է, որ դրանք պետք է իրականացվեն՝ օգուտ բերելով երկրին», - ասել է Թաթուլ Մանասերյանը։
Ըստ նրա, սա իսկապես շատ հեռանկարային նախագիծ է, որն ուղղված է մասնավորապես երկարաժամկետ տնտեսական զարգացմանը, նշելով, որ այն պետք է ուղղված լինի ռազմավարական նշանակություն ունեցող նախագծերի իրականացմանը: Խոսքը, մասնավորապես, այնպիսի նախագծերի մասին է, որոնք կանդրադառնան երկրի էներգետիկ անվտանգության, արդյունաբերական զարգացման վրա, ներառյալ ռազմական, սննդի անվտանգությանը՝ գյուղատնտեսական վերամշակող ձեռնարկությունների գործունեության խթանման համատեքստում և այլն:
Ըստ Մանասերյանի, աշխարհում գործնականում ոչ մի երկիր գոյություն չունի, ոչ միայն զարգացող, այլև զարգացածների շարքում, որտեղ նման լուրջ նախագծերը հնարավոր է իրականացնել առանց պետության մասնակցության: Իհարկե, տնտեսության մեջ պետության միջամտությունը պետք է լինի չափավորության մեջ, բայց որոշ դեպքերում առանց դրա հնարավոր չէ անել:
«Պետք է խոստովանեմ, որ ես խստորեն կասկածում եմ, որ գործող կառավարությունն ունի բավարար կոմպետենցիա և բավարար մակարդակի ըմբռնում, որպեսզի կարողանա իրականացնել այս նախագիծը: Վերջին երկու տարվա փորձը ցույց է տալիս, որ այնտեղ նրանք ավելի շատ խոսում են, քան գործ անում: Որպես օրինակ, կառավարության տնտեսական հակաճգնաժամային միջոցառումները: Մենք իրականացրել ենք լայնածավալ ուսումնասիրություններ ամբողջ Հայաստանում, հարցազրույց ենք անցկացրել բազմաթիվ փոքր և միջին ձեռնարկությունների հետ, որոնք կենտրոնացած են արժեքի ստեղծման վրա, որի արդյունքում պարզվել է, որ շատերը հրաժարվել են օգնությունից, ռեսուրսները չեն հասել հասցեատերերին, չնայած կառավարությունը պնդում է օգնության միջոցառումների արդյունավետության մասին», - հայտարարել է հետազոտական կենտրոնի ղեկավարը։
Ամբողջ հարցն այն է, որ նոր ծրագրում կառավարության դերը շատ կարևոր է: Իսկապես, պետության մասնակցությունն է, ըստ էության, որ պետք է մեծացնի ներդրողների վստահությունը, որ ամբողջ գործընթացը կլինի ավելի վերահսկելի և կառավարելի:
Դրանով պետությունը դեր է խաղում որպես լոկոմոտիվ՝ ներդրումային գործընթացը սկսելու և հաջողությամբ խթանելու համար, որը հնարավորություն է տալիս սեփականատիրոջը վերադարձնել իր բաժնեմասը՝ առանց որևէ լրացուցիչ վճարման, հենց որ ընկերությունը կարողանա դա անել: Հայաստանում, ինչպես կարծում է տնտեսագետը, կան շատ ընկերություններ, որոնք կապիտալի բացակայության պատճառով չեն կարող իրականացնել այս կամ այն նախագիծը և մուտք գործել շուկա` մրցելով այլ խաղացողների հետ:
Այնուամենայնիվ, ծրագրի հաջող իրականացման համար ամենակարևոր նախապայմանը բիզնեսի վստահությունն է կառավարությանը, որովհետև պետությունը ընկերության հետ բաժնեմասի մեջ է ներառված՝ դրանից բխող բոլոր պլյուսներով ու մինուսներով։
«Այն ամենը, ինչ ես ասացի նոր ծրագրի մասին, ենթադրվում է միայն այն դեպքում, եթե երկրի կառավարությունն ունի վստահության ռեսուրս: Հայաստանի ներկայիս կառավարությունն այլևս չունի այդպիսի ռեսուրս: Հակասական հայտարարություններով և գործողություններով, այն այսօր զբաղված է բացարձակ անգործությամբ: Եվ մենք մեր գրպանից դուրս վճարում ենք նրանց, որպեսզի նրանք պարզապես աշխատանքի իմիտացիա անեն: Ելքը մեկն է՝ ողջ հասարակությամբ նրանցից պահանջել իրենց պարտականությունների կատարում: Անցած երկու տարիների ընթացքում երկրի ողջ փորձագիտական հանրությունը համբերատար կերպով փորձեց աշխատել նոր թիմի հետ: Ուղարկեցին տասնյակ և հարյուրավոր առաջարկներ և նախագծեր: Զրոյական ուշադրություն, զրոյական արձագանք կառավարությունից: Ես չեմ բացառում, որ այս փուլում կարող են տեղին չլինել որոշակի առաջարկները, բայց նույնիսկ պաշտոնյաները չունեն գրագետ պատասխան, չնայած նրանք պետք է գոնե հաշվետու լինեն փորձագիտական հանրության առջև: Ինչպե՞ս կարելի է մտածել տնտեսության զարգացման մասին, երբ ցանկացած կարծիք կարծես թե լիովին անտեսվում է», - ասել է Մանասերյանը։
Մանասերյանը նշել է, որ երկրի վարչապետի մակարդակով ընտրվել է ահաբեկման պարզունակ եղանակը, ասելով, որ դուք ուզում եք, որ նախկին իշխանությունները վերադառնան:
«Այնուամենայնիվ, ոչ ոք չի պատրաստվում հետ գնալ, ընդհակառակը, մենք բոլորս ձգտում ենք զարգանալ և առաջ գնալ։ Փոխարենը, մենք նկատում ենք, թե ինչպես է կառավարությունը վախի մթնոլորտ ստեղծում. սրան կպատժենք, նրան կբանտարկենք, կբռնագրավենք «ապօրինի ձեռք բերված ունեցվածքը» և այլն»,-ասել է Մանասերյանը, հավելելով, որ խնդիրն այն է, որ այս ամենը ոչ մի կապ չունի նոր արժեքների ստեղծման հետ, և այս կառավարությունը չի կարող ստեղծել նոր արժեքներ, այլ միայն «Փաշինյանի կեղծ լոզունգները, որ Հայաստանը իմ տունն է, ժողովուրդն իմ ընտանիքը»։
Մանասերյանն ասել է, որ մարդը չի կարող չատել իր ընտանիքը, միևնույն ժամանակ խոսելով այն մասին, որ մենք ունենք դավաճաններ, հակահեղափոխականներ, լրտեսներ և այլն:
«Եթե այդպիսիք կան, ապա հսկայական բոնուսներ ստացող համապատասխան մարմինների ներկայացուցիչներին թույլ տվեք նույնացնել դրանց և պատժել: Բայց չի կարելի օգտագործել այս ծանր բառերը սեփական ժողովրդի, այսպես ասած, ընտանիքի հետ կապված: Այս ֆոնին ոչ միայն օտարերկրյա, այլև ներքին ներդրողներ չեն կարող լինել: Ո՞վ է խելագար ներդրումներ անել՝ չիմանալով, թե ինչ է լինելու վաղը: Դժբախտաբար, մեր երկիրը արդեն հետ է շպրտվել տարածաշրջանային զարգացումից: Բայց ես հավաստիացնում եմ ձեզ, ոչ ես, ոչ էլ բոլոր նրանք, ովքեր մեծ ներդրում են ունեցել Հայաստանի կայացման և զարգացման գործում, թույլ չեն տա, որ խաբեբաներին ու ցինիկներին շարունակել նույն ձևով, որովհետև մենք բոլորս էլ մեզ զգում ենք մեր երկրի տերերը: Համբերությունը նույնպես ավարտվում է», - եզրափակեց Մանասերյանը:
Լրահոս
Տեսանյութեր
ԱՄՆ-ում հրդեհների հետևանքով մոխրացել է Սահակ-Մեսրոպ հայ քրիստոնյա վարժարանը
