Ձեր վստահելի աղբյուրը

Խորհրդային լեգենդար հրամանատարներ Հովհաննես Բաղրամյանը և Ալեքսանդր Վասիլևսկին անձամբ թույլ են տվել կոչումով ավագ  Իվան Մորնովին մասնակցել 1945 թվականի հունիսի 24-ին Մոսկվայի Կարմիր հրապարակում անցկացված Հաղթանակի օրվա շքերթին: Նա փաստացի չէր համապատասխանում մասնակցի չափանիշներին՝ ցածր հասակի պատճառով, բայց ռազմական ղեկավարները հնարամիտ ելք են գտել այդ իրավիճակից: Այդ մասին «ՌԻԱ նովոստի»-ին պատմել է  Բաղրամյանի թոռնուհի Կարինե Նաջարովան:

«Պատերազմի եզրափակիչ փուլի 10 ճակատներից յուրաքանչյուրը պետք է կազմեր մեկ համախմբված գունդ, որոնց կազմում պետք է ընտրվեին առավել արժանի մարտիկներն ու ռազմաճակատի հրամանատարները: Բաղրամյանին վստահված էր երկու գնդի ձևավորումը՝ իր 1-ին Բալթյան ճակատի և 3-րդ Բելառուսի ռազմաճակատի: Պատերազմի վերջում Իվան Քրիստափորին եղել էր Բելառուսական 3-րդ ռազմաճակատի հրամանատարի տեղակալը և որոշ ժամանակ նաև նրա հրամանատարը»,- ասում է Կարինե Նաջարովան:

Հանձնարարականի վերջնաժամկետը սահմանվել էր մինչև հունիսի 10-ը: Այդ օրը բոլոր կազմավորված գնդերը պետք է ժամանեին Մոսկվա, որտեղ շքերթի յուրաքանչյուր մասնակից պետք է ստանար համազգեստ:

«Հաղթանակի շքերթին նախապատրաստվելիս տեղի է ունեցել մի հետաքրքիր դեպք: Բելառուսի 3-րդ ռազմաճակատի նախկին հրամանատար, մարշալ Ալեքսանդր Միխայլովիչ Վասիլևսկին, բանակի գեներալ Իվան Քրիտափորի Բաղրամյանի ուղեկցությամբ, որը նոր էր ստանձնել ռազմաճակատի հրամանատարությունը, իրականացնում էին շքերթին մասնակցելու թեկնածուների նախնական ստուգում ՝ շրջելով հաղթանակած զինվորների շարքերով: Վասիլևսկին հաճախ էր կանգ  առնում զինվորների առջև, զրուցում նրանց հետ»,- պատմում է Նաջարովան:

Ինչ-որ պահի Վասիլևսկին և Բաղրամյանը հասել են «մերժվածների» խմբին, որոնց թույլ չէին տվել մտնել Հաղթանակի շքերթի մասնակիցների կազմի մեջ:

«Նրանք քիչ էին, և Ալեքսանդր Միխայլովիչն անմիջապես սկսել է հետաքրքրվել նրանցից յուրաքանչյուրով: Նա ուշադիր նայել է ավագ Մորենովին: Շքանշանների շարքում տեսավ «Փառքի» երկու` II և III աստիճանների մեդալները: Ժպտաց և ասել՝ «Երևի գոհ չես, որ պատերազմը ավարտվեց, կարող էիր երրորդ «Փառքը» ստանալ»,- պատմում է Նաջարովան:

Մորենովը մի փոքր վարանել է, ապա ասել. «Ինչո՞ւ  գոհ չեմ, նացիստները պարտվել են»: Վասիլևսկին հարցրել է. «Դե, ինչո՞ւ են քեզ շքերթից հանել»: Մորենովը պատասխանել է. «Կարճլիկ եմ, պարոն Սովետական Միության մարշալ»:

«Եվ ինչքա՞ն»,- հարցրել է Վասիլևսկին:
«Երկու սանտիմետր, իմ հասակը 168 սմ է»,- պատասխանել է Մորենովը:
«Վասիլևսկին, չդադարելով ժպտալ, դիմել է Բաղրամյանին՝ ի՞նչ անենք Իվան Քրիստափորի: Բաղրամյանն էլ բեղերի տակից ժպտալով ասել է՝ «Ինչ որ բան պետք է մտածենք»,- նշում է Նաջարովան:

«Իսկ Վասիլևսկին արդեն գտել էր ելքը.«Ի՞նչ կլինի, եթե  երկու գլխարկ ծալենք և սաղավարտի տակ դնենք»: Բոլորը ծիծաղելեն, իսկ մարշալը շարունակել՝ չնեղացնենք ավագին, թող  գնա Մոսկվա»,- հայտնել է գործակալության զրուցակցուհին:

«Այդպես, ավագ Մորենովը 1945 թվականի հունիսի 24-ին  մասնակցել է «Հաղթանակի շքերթին»»,- ամփոփեց Մարշալ Բաղրամյանի թոռնուհին:

1945 թվականի հունիսի 24-ին Մոսկվայի Կարմիր հրապարակում անցկացված Հաղթանակի շքերթը պատմական էր՝ ի նշանավորումն Հայրենական մեծ պատերազմում ֆաշիստական Գերմանիայի նկատմամբ ԽՍՀՄ-ի  տարած հաղթանակի:
Տոնակատարությանը մասնակցելու համար պատերազմի ավարտին գործող յուրաքանչյուր ճակատից ձևավորվել և պատրաստվել էին միասնական գնդեր, որոնք պետք է ղեկավարեին ռազմաճակատի հրամանատարները: Շքերթի մասնակիցների համար կարվել էր հատուկ շքերթի համազգեստ: Շքերթը վարում էր Գերագույն գլխավոր հրամանատարի տեղակալ, մարշալ Գեորգի Ժուկովը: Շքերթը ղեկավարել է մարշալ Կոնստանտին Ռոկոսովսկին:
Շքերթը տևել է 2 ժամ (122 րոպե) ուժեղ անձրևի տակ: Մասնակցել է  24 մարշալ, 249 գեներալ, 2536 սպա, 31116 սերժանտ և զինվոր: