Ձեր վստահելի աղբյուրը

Ռազմական հերթական սադրանից հետո, ավելի շուտ ընթացքում, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, ի զարմանս շատերի, հրապարակային կշտամբանքից հետո աշխատանքից հեռացրեց երկարամյա արտաքին գործերի նախարար Էլմար Մամեդյարովին։ Ճիշտ է, նրա շուրջ օղակը սեղմվում էր մի քանի ամիս, բայց անակնկալ էր, որ պաշտոնաթողությունը վրա կհասնի հենց այդ ժամին, հենց այդպիսի նսեմացնող ձևով։

Հուլիսյան մարտերում Ադրբեջանի ռազմական ձախողումը կրկին ի ցույց բերեց Ալիևի վարած արտաքին քաղաքականության սնանկությունը՝ մեծ վնաս հասցնելով նաև երկրի ու հենց Ալիևի կերպարին։ Արտաքին գործերի նախարարին հեռացնելով` փորձ արվեց պարտության դառը ծանրությունը հեռացնել բանակից, որի վարկը  կտրուկ անկում էր ապրում գեներալի մահվան, դիրքի,  թանկարժեք ԱԹՍ-ների կորստյան և վերջապես ՈւԱԶ-ի անիմաստ մարևրի արդյունքում։
Ուժի կիրառումն այս անգամ Ալիևը փորձում էր արդարացնել անպտուղ բանակցություններով։ Պատահական չէ, որ նա այդ մասին հրապարակային նշեց կառավարության նիստում, որտեղ փորձում էին «գտնել Մամեդյարովին»։

Բանն այն է, որ Ալիևը դժգոհում է, որ փորձեր են արվել COVID-ի հետ կապված համաձայնություններ ձեռք բերել Հայաստանի ու Արցախի հետ։ Սա ցույց է տալիս Ալիևի հակամարդկային կերպարը։
Երբ համաշխարհային հանրությունը ջանքեր էր թափում հաստատելու գլոբալ զինադադար՝ համավարակի դեմ արդյունավետ պայքարելու համար, Ադրբեջանի նախագահը նույն այդ մոտիվացիայով կշտամբում ու նսեմացնում է իր դիվանագիտական ծառայությանը։

Ակնհայտ է, որ Ղարաբաղի հարցում Ադրբեջանի առավելապաշտական, ոչ ճկուն, ոչ մարդակենտրոն մոտեցումը, որը վերածվել է ամեն գնով տարածքներ վերադարձնելու մոլուցքի, այն հիմնական պատճառն է, որ բանակցություններում առաջընթաց չի լինում, ինչն էլ հանգեցնում է ուժային բռնկումների։

Ակնհայտ է նաև, որ Ալիևների կլանն առաջնային խնդիր ունի իշխանությունը երկարացնելու ու լեգիտիմացնելու։ Եվ այդ գործընթացում հանրային աջակցություն ապահովելու համար առանցքային դերակատարություն ունի հակահայկականությունն ու Ղարաբաղի վերադարձի նարատիվը։

Եվ երբ շատ միջազգային փորձագետների մոտ հարց է առաջանում, թե ինչու հիմա, և ինչու Տավուշում, ապա հայացքները պետք է ուղղել Բաքու, որը վերջին շրջանում հակամարտությունը «տաք» պահելու և ստատուս-քվոյի անկայունությունը ցույց տալու համար շարունակաբար ընդլայնում է սադրանքների աշխարհագրությունը՝ ներառելով նաև հայ-ադրբեջանական պետական սահմանը՝ մեկ Նախիջևանի, մեկ Տավուշի ուղղությամբ։

Ադրեջանի ռազմավարությունը չի փոխվել․ ուժի կամ ուժի սպառնալիքի կիրառմամբ ուղեկցող հարկադրական դիվանագիտության  միջոցով ստիպել հայկական կողմերին գնալ զիջումների։ Նման «վտանգավոր լարախաղացության» արդյունքում էլ լինում են սրացումներ՝ Ադրբեջանի համար առանց որևէ արդյունքների, ինչպես եղավ 2016թ․-ի ապրիլին, այնպես էլ 2020թ․-ի հուլիսին։

Հակահայկական այդ ատելությունը, Ալիևի անհեթեթ պատմական հավակնությունները և ամբարտավան վստահությունը սեփական ճշմարտացիության մեջ՝ անխուսափելիորեն բերելու էին այնպիսի իրավիճակի, երբ ադրբեջանական իշխանությունները կորցնելու էին կապն իրականության հետ, ինչի դրսևորումն էր ադրբեջանական իշխանությունների պաթետիկ, խղճալի սպառնալիքները՝ հրթիռակոծելու հայկական ատոմակայանը։

Սա ոչ միայն ահաբեկչական հանցագործություն է, այլ նաև ցույց է տալիս, որ այդ երկիրը դուրս է միջազգային հանրությունից և չի կիսում պետությունների միջև փոխգործակցությունը կարգավորող հիմնարար սկզբունքներն ու արժեքները։

Այս ամենում Ադրբեջանին արերկբայորեն աջակցում է միջազգային հանրության և տարածաշրջանային անվտանգության համար գլխացավ դարձած մեկ այլ երկիր՝ Թուրքիան, որը դարձել է գրեթե բոլոր հարևան երկրների  համար սպառնալիք։ Թուրքական բարձրագույն իշխանության միանշանակ աջակցությունը Ադրբեջանի ռազմական նկրտումներին ցույց է տալիս, թե այդ երկիրը որքան անպատասխանատու  է տարածաշրջանային անվտանգության նկատմամբ։ Թուրքիան այլևս անկարող է և նույնիսկ չի էլ ցանկանում թաքցնել իր իմպերիալիստական հավակնությունները, որը խորապես պետք է մտահոգի ինչպես գլոբալ, այնպես էլ ռեգիոնալ անվտանգության պահպանմամբ հետաքրքրված խաղացողներին։

Ադրբեջանական այս հերթական ագրեսիան էապես ազդելու է խաղաղ գործընթացի վրա, որն առանց այդ էլ դոփում է տեղում։ Ալիևը շարունակում է խորացնել խզումը երկու երկրների ու ժողովուրդների միջև՝ վստահության ամրապնդման ջանքերը փոխարինելով տարաբնույթ թանկարժեք, բայց, ինչպես դեպքերը ցույց տվեցին, ոչ այդքան օգտակար սպառազինությամբ։

Դիվանագիտական փորձի բացակայությամբ արտաքին գործերի նախարարի նշանակումը վկայում է, որ Ալիևը հույսեր չի կապում բանակցությունների հետ և շարունակելու է շեշտը դնել ռազմական լուծման վրա։ Մյուս կողմից էլ թույլ ԱԳ նախարարը նշանակելու է, որ արտաքին քաղաքականությունը բացառապես մշակվելու է նախագահի աշխատակազմում և Ալիևի ռազմական ֆանտազիաներն այլևս ձերբազատված են դիվանագիտական թեկուզև նվազ զսպումներից։