Քաղաքական 11:00 21/07/2020 Աշխարհում

Իսրայելը պետք է վերանայի իր հարաբերությունները Ադրբեջանի հետ. Jerusalem Post

Ադրբեջանը, որը Թուրքիայի մերձավոր դաշնակիցն է և նրա հետ Հայոց ցեղասպանության ժխտողը, ակտիվորեն ձգտել է ոչնչացնել տարածաշրջանի բնիկ հայ բնակիչներին և նրանց հազարամյակների քաղաքակրթության հետքերը: Այս մասին ասվում է  Jerusalem Post-ում հրապարակված հոդվածում։

Նշվում է, որ Ադրբեջանի հարաբերություններն Իսրայելի հետ զարգանում էին այն կեղծ պատմության վրա, որ Ադրբեջանը «հանդուրժողականության երկիր է»: Ադրբեջանը հաճախ զուգահեռ ցուցադրել է երկրում փոքր, բայց կենսունակ հրեական համայնքի գոյությունը` որպես բազմազանության և հանդուրժողականության հավատարմության վկայություն: Այնուամենայնիվ, Ադրբեջանը՝  նավթադոլարների վրա հիմնված բռնապետություն է, որը ավելի քան կես դար ղեկավարվում է նույն ընտանիքի կողմից։

Ասվում է, որ սովետական օկուպացիայի ողջ ընթացքում Ադրբեջանական ԽՍՀ-ն մերժեց մշակութային, քաղաքական, լեզվական և տնտեսական իրավունքները արցախահայությանն ու Նախիջևանի հայությանը, և 80-ականների վերջին և 90-ականների սկզբին Ադրբեջանի իշխանությունները սկսեցին կառավարության կողմից աջակցվող Ադրբեջանում հայերի ջարդերն ու կոտորածները՝ ճնշելու Արցախի անկախության կոչերը: Այս ջարդերը նաև թիրախավորել էին հրեական համայնքները, որոնք սկսեցին մասսայաբար փախչել Բաքվից՝ ի պատասխան աճող ոտնձգությունների դեպքերի:

«Ադրբեջանի հարձակումը տարածաշրջանի հայերի վրա ի վերջո հանգեցրեց լայնամասշտաբ պատերազմի, որն ավարտվեց հրադադարով, որն արդյունավետորեն ապահովեց անկախ և ժողովրդավարական Արցախի կայացումը»,-ասվում է հոդվածում:

Նշվում է, որ անցած 30 տարիների ընթացքում Ադրբեջանի կառավարությունը հաճախակի հռետորաբանություն է կիրառել՝ պաշտպանելով Արցախում և Հայաստանի Հանրապետությունում հայերի էթնիկ զտումները՝ պարբերաբար հայերին որպես պետության թշնամիներ անվանելով և ժխտելով տարածաշրջանում հազարամյակների հայ քաղաքակրթությունը։

«2000-ականների սկզբին Նախիջևանի մոտ 28,000 հայկական մշակութային հուշարձաններ ոչնչացվեցին Ադրբեջանի կողմից՝ որպես աննախադեպ մշակութային ցեղասպանություն: Անկախ զեկույցներից պարզվել է նաև, որ հայատյացությունը, կամ հակահայկական տրամադրությունն այնքան է խորացել կառավարության, ԶԼՄ-ների և պետական հիմնարկների մեջ, որ ադրբեջանցիների մի ամբողջ սերունդ մեծացել է՝ լսելով միայն հայերի հանդեպ ատելության խոսքը:

Ատելության սերմանումը հանգեցրել են հայերի նկատմամբ բռնության ցնցող միջադեպերի, այդ թվում ՝ Հունգարիայում ՆԱՏՕ-ի անգլերեն լեզվի ծրագրի ընթացքում քնած հայ զինվորին սպանած ադրբեջանցի Ռամիլ Սաֆարովի դեպքը։

«Այս շաբաթվա ընթացքում Ադրբեջանն ագրեսիայի խոշոր գործողություններ իրականացրեց հենց Հայաստանի Հանրապետության դեմ ՝ թիրախավորելով քաղաքացիական բնակչությանը ծանր հրետանային և անօդաչու թռչող սարքերով: Ադրբեջանում տասնյակ հազարավոր մարդիկ դուրս եկան փողոց՝ վանկարկելով «Մահ Հայաստանին» և կոչ էին անում պատերազմել Հայաստանի հետ: Այս տեսարանները, որոնք հանդիսանում են Ադրբեջանի կառավարության տասնամյակներ հայատյացություն քարոզելու արդյունքը,  հիշեցնում են հարևան Իրանում արտահայտված վիրուսային հակասեմիտիզմը:

Հայերի նկատմամբ պետականորեն հովանավորվող ռասիզմի ինստիտուցիոնալացումը պետք է անհանգստության անմիջական պատճառ դառնա ցանկացած ազգի համար։ Բացի Ադրբեջանի կողմից փոքրամասնությունների իրավունքների անտեսումից, այն երկար ժամանակ աշխատել է նաև Իսրայելի ռազմավարական շահերի դեմ:

Ադրբեջանը, ինչպես նշվում է,  զգալի գումարներ է ուղղել պատժամիջոցների տակ գտնվող իրանական բիզնեսին՝ «Ադրբեջանական լվացքատուն» կոռուպցիոն սկանդալի շրջանակներում: Ադրբեջանի խոշոր նավթամուղի 10%-ը պատկանում է Իրանին, ինչը հնարավորություն է տալիս երկրին շրջանցել միջազգային պատժամիջոցները և շահույթ ստանալ Ադրբեջանի նավթային արդյունաբերությունից:

Բացի այդ, չնայած Իսրայելի հետ զենքի պայմանագրերին, նավթի մատակարարմանը և Իրանին մոնիտորինգը՝ Ադրբեջանը ենթարկվել է տարածաշրջանային ճնշումների, երբ խոսքը վերաբերում է Իսրայելին քաղաքական աջակցություն ցուցաբերելուն, մասնավորապես ՄԱԿ-ում։

Տարածաշրջանային ճնշման պատճառով Ադրբեջանը նաև հրաժարվել է Իսրայելում դեսպանատուն բացել: Մյուս կողմից, Հայաստանը հետևողականորեն ձեռնարկել է շոշափելի քայլեր՝ Իսրայելի հետ բարեխիղճ հարաբերությունների ուղղությամբ, ներառյալ ՝ Թել Ավիվում դեսպանություն հիմնելու պարտավորությունը:

«Հաշվի առնելով, որ Հայաստանը մասամբ կախված է եղել Իրանից այն պատճառով, որ նրա սահմանների 80% -ը գտնվում է Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից ապօրինի շրջափակման տակ, պարզ է, որ, ի տարբերություն Ադրբեջանի, Հայաստանը չի ենթարկվի տարածաշրջանային չարորակ դերակատարների ճնշմանը՝ Իսրայելի հետ հարաբերությունների հաստատման հարցում:

Հայաստանը, ինչպես և Իսրայելը, վաղուց պայքարում էր այն պետությունների թշնամական շրջանում գոյություն ունենալու իր իրավունքի համար, որը կցանկանար վայելել դրանց ոչնչացումը, և, չնայած բոլոր անհավասարություններին, ստեղծել են կենսունակ ժողովրդավարական պետություններ՝ բռնատիրությունների ծովում»,-ասվում է հոդվածում:

Ասվում է, որ հայերն ու հրեաները կիսում են հազարամյակների պատմություն, որում Երուսաղեմը տուն է դարձել առաջին հայկական սփյուռքի համար: Այսքան ինտեգրված Երուսաղեմի մշակութային աշխարհին, հայերն ունեն Հին քաղաքում իրենց թաղամասը՝ Քրիստոնեական թաղամասից զատ: Երկու ժողովուրդները կապված են ցեղասպանության ողբերգությամբ և գոյատևել են նրա աներևակայելի սարսափները:

Իսրայելը և Հայաստանը կապված են շատ ոչ նյութական, մարդկային ձևերով, որոնք բարգավաճել են՝ չնայած Իսրայելը հրաժարվում է ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, և Ադրբեջանի հետ նրա գործընկերությունը:

Իսրայելը, ինչպես նշվում է, ընտրել է Ադրբեջանին՝ նրանից ստանալով նավթ՝ զենքի դիմաց, որը տեղակայվել է շարունակվող սահմանային հակամարտություններում հայ խաղաղ բնակիչների դեմ:
Իսրայելը գիտի Հայաստանի առջև ծառացած մարտահրավերների մասին, և վաղուց պայքարում է պետության կողմից հովանավորվող ռասիզմի դեմ, որը քարոզում է Ադրբեջանը:

«Երկու ժողովուրդները կիսում են հնագույն պատմություն և կապված են իրենց փորձառություններով, որպես երկար տարիներ պետություն չունեցած սփյուռք, որի ճկունությունը նրանց թույլ է տվել ոչ միայն գոյատևել, այլև բարգավաճել: Դրա ֆոնին, ժամանակն է, որ Իսրայելը վերանայի իր հարաբերությունները Ադրբեջանի հետ»,-ասվում է հոդվածում:
 



Աղբյուր` Panorama.am
Share |
Տեքստում սխալ կամ վրիպակ նկատելու դեպքում, ուղարկեք խմբագրին հաղորդագրություն` նշելով տվյալ սխալը, այնուհետև սեղմելով Ctrl-Enter:

Ամենից շատ կարդացված նյութեր

{"core.blocks.header.spell_message1":"\u0546\u0577\u057e\u0561\u056e \u057d\u056d\u0561\u056c\u0568` ","core.blocks.header.spell_message2":"\u0548\u0582\u0572\u0561\u0580\u056f\u0565\u055e\u056c \u0570\u0561\u0572\u0578\u0580\u0564\u0561\u0563\u0580\u0578\u0582\u0569\u0575\u0578\u0582\u0576 \u057d\u056d\u0561\u056c\u056b \u0574\u0561\u057d\u056b\u0576:"}