Ձեր վստահելի աղբյուրը

Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի անդամ Անահիտ Մանասյանը  հանձնաժողովի նիստում դեմ է քվեարկել բարձրագույն դատական ատյանները միավորելու և  Գերագույն դատարան ստեղծելու հայեցակարգին։ Այսօր հրավիրված հանրային քննարկմանը նա փորձեց բացատրել, թե ինչու է նման որոշում կայացրել։

«Ըստ էության, ես սահմանադրական արդարադատության բոլոր մոդելներն էլ շատ արդյունավետ եմ համարում, դրանք ինձ համար բոլորն էլ ընդունելի են։ Դեմ եմ քվեարկել ոչ թե այս մոդելին, այլ այն հայեցակարգային հիմնադրույթներին, որոնք մենք որպես այդպիսին փորձ ենք կատարելու կամ կատարում իրակացնել Հայաստանում»,- ասաց Անահիտ Մանասյանը։

Նրա խոսքով, դրա հիմնական պատճառաբանությունը հետևյալն է. «Սահմանադրական արդարադատության բոլոր մոդելները տալիս են այն հարցերի լուծումները, որոնք բարձաձայնվում են թե հայեցակարգի հեղինակների կողմից, թե ընդհանրապես գոյություն ունեն մարդու իրավունքների  պաշտպանության ոլորտում, արդարադատության ոլորտում։ Ինձ մոտ հարց է առաջանում՝ եթե մինչ այս պահը չենք կարողացել յուրացնել ու պատշաճ ձևով իրացնել այն բոլոր լուծումները, որոնք սահմանադրական արդարադատության այն մոդելն է տալիս, որը Հայաստանում է  կիրառված, ո՞րն է երաշխիքը,  որ մենք կարողանալու ենք դա իրացնել սահմանադրական արդարադատության որևէ այլ մոդելի շրջանակներում։ Ավելին՝ արդարադատության մոդելներն ունեն ինչպես առավելություններ, այնպես էլ թերություններ։ Սովորաբար առավելություններն ի հայտ են գալիս ավելի տեսական մակարդակում, իսկ թերությունները՝  մոդելների կիրառման ընթացքում։

Սահմանադրական արդարադատության այն մոդելը, որը  այս պահին էլ Հայաստանում կիրառվում է, հնարավորություն տալիս է, նաև պարտադիր է համարում, որպեսզի բոլոր դատարաններն իրենց գործերի քննության ընթացքում սահմանադրական նորմերը մեկնաբանեն ու անմիջականորեն կիրառեն։ Հիմնական առանձնահատկությունն այն է, որ պարզապես վերջնական պաշտոնական մեկնաբանություն տվող սուբյեկտը հենց ՍԴ-ն է։ Հետևաբար, այս պայմաններում փորձում եմ հասկանալ  այն կոնցեպտուալ տարբերությունը, որ գոյություն ունի այս երկու լուծումների շրջանակներում։ Ըստ էության, այդ տարբերությունը չեմ կարողանում ինձ համար տեսանելի համարել»։

Նա նշեց, որ այն բոլոր խնդիրները, որոնք ախտորոշված են, դրանց մի մասն, ըստ էության, որևէ ուղղակի կապի մեջ չի գտվում մոդելների փոփոխության հետ։

«Անընդհատ բարձրաձայնվում է, որ դատարանները  չեն կիրառում Սահմանադրությունը։ Ինձ հետաքրքիր է, թե որտեղից այս պաշտոնական հետազոտությունը, որովհետև ես որևէ տեղ չեմ հանդիպել նման վիճակագրության։ Հակառակ պնդումը կարող եմ անել. կան բազմաթիվ դատարաններ, դատավորներ, որոնք իրենց  գործերի լուծումը տալիս են հենց սահմանադրական տարբեր նորմերի կիրառման, մեկնաբանության արդյունքում։ Հետևաբար, այս միանշանակ պնդումը չեմ համարում  այնքան էլ պատճաշ և որպես ճիշտ ախտորոշված խնդիր նշված հայեցակարգային հիմնադրույթները ներկայացնելու տեսանկյունից»,- ասաց Ա. Մանասյանը։

Նրա խոսքով, այլ հարց է, որ բարձրացված խնդիրների մի մասը միանշանակ գոյություն ունեն, պետք է տրվեն լուծումներ, քանի որ այս բոլոր համակարգներն ունեն կատարելագործման անհրաժեշտությունը։

«Ամենակարևոր միտքն այն է՝ հնարավոր չէ զարգացնել համակարգերն անընդհատ նորմատիվ առումով ինստիտուցիոնալ  փոփոխություններ  կատարելով։ Դա է հուշում նաև զարգացած իրավական համակարգ ունեցող երկրների փորձը, որովհետև ընտրություն կատարում ես կոնկրետ մոդելին, փորձում ես նորարարական մեթոդներով անընդհատ դրա զարգացումն ապահովել։ Հակառակ պարագայում, մենք իրականում հակված ենք լինելու անհաջողության, իսկ դա  ցույց է տալիս աշխարհի զարգացած երկրների և ոչ այնքան զարգացած իրավական համակարգ ունեցող երկրների փորձը»,- ասաց Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի անդամ Անահիտ Մանասյանը։